Д. Б. Абулкасова (қолы) (аты-жөні)
Негізгі сұрақтар мен қысқаша мазмұны
жүктеу/скачать 1,19 Mb.
|
| Негізгі сұрақтар мен қысқаша мазмұны:
1945-1965 ж. Иранның әлеуметтік-экономикалық және саяси даму ерекшеліктері. Мұнай өнеркәсібін национализациялау үшін күрес. Иранның сыртқы саясаты. ІІ дүниежүзілік соғыстың соңында иран реакционерлері және оларды бүркенген ағылшын-американ империалистері соғысқа дейін сақталған антидемократиялық тәртіпті қалпына келтіруге тырысады. Билік басында болған Хакими үкіметі отставкаға кетіп, жаңа премьер болып 1946 ж. басында Ахмед Кавамэс-Салтане тағайындалады. Ол демократиялық қозғалыстарға қарсы репрессияны тоқтату және КСРО-мен қолайлы қатынастар орнату қажеттігі туралы мәлімдейді. 1946 жылы 4 сәуірде Солтүстік Ирандағы мұнай кен орындарын бақылау туралы аралас кеңес-иран қоғамының құрылғандығы туралы келісімге қол қойылады.1946 жылы маусымда Кавам Иран Демократиялық партиясын құрып, ол негізінен ірі чиновниктерді, помещиктерді, саудагерлер мен реакциялық топ өкілдерін біріктіреді. 1947 жылы 22 қазанда Иран мәжілісі Кавамның ұсынысы бойынша кеңес-иран келісімін заңсыз деп есептеуге шешім қабылдайды. Осыдан кейін Кавам үкіметі Иранда американ империализмі позициясын нығайтуға бар күшін салады. 1950 жылы 23 мамырда Ирандағы американ әскери миссиясын 2 есе ұлғайтқан жаңа иран-американ әскери келісіміне қол қойылады.1949 жылы 4 ақпанда шахқа қастандық жасалып, осыдан кейін үкімет әскери соғыс жағдайын енгізіп, Халықтық партия қызметін заңсыз деп жариялайды. 1949 жылы жоғары палата – сенат құрылып, ол демократиялық күштерге қарсы күрес құралы ретінде пайдаланылады. 1951 жылы 29 сәуірде премьер-министр болып Халықтық майдан жетекшісі Мосаддык тағайындалады. Халықтық майдан ұлттық буржуазия мен интеллигенцияның түрлі топтарын біріктіріп, Мосаддык үкіметі мұнай өнеркәсібін және мұнай тасымалдау заводтарын басқару ісін өз қолына алады. 1951 жылы 15 шілдеде Тегеранға АҚШ президенті Трумэннің өкілі – Гарриман келіп, ол Иран мұнайын өндіру, тазарту және сату мәселесін жаңа шетелдік екі компанияның қолына беру ұсынысын білдіреді. 1953 жылы 19 тамызда Тегеранда америкалық ЦРУ-дің қатысуымен мемлекеттік тһөңкеріс жасалып, Мосаддык және басқа министрлер тұтқындалып, сотқа беріледі. 1953 ж. мемлекеттік төңкерістен кейін Иран бейтараптылық саясатынан бас тартып, АҚШ-мен әскери одақ саясатын жүргізеді және тек капиталистік елдермен экономикалық байланыстарын орнатады. 1962 ж. күзінен бастап кеңес-иран қатынастарының жақсаруы байқалады. Әсіресе, 1972 жылы қазанда КСРО-ға Иран шахы Мохаммед Реза Пехлеви сапары кезінде экономикалық және техникалық ынтымақтастықты дамытуды 15 жылға ұзарту және 1972-1976 ж. мәдени байланыстар жоспары туралы келісімге қол қойылады. Кеңес-иран сауда байланыстары сәтті дамиды. 3 жыл ішінде, 1970 ж. аяқталған, оның көлемі 4 есе өседі. Кеңес Одағы Иран экспортында І орын алады. КСРО-мен қатынастарының дамуымен бірге Иран басқа да социалистік елдермен бірқатар экономикалық келісімдер жасайды. Әсіресе, Чехословакиямен жасалған келісімТебризде – машина жасау заводы, Румыниямен келісім нәтижесінде – трактор заводы салынады. Көршілес Ауғанстан, Пакистан, Түркиямен жақсы достық қатынастарын сақтап отырды. 1970-71 ж.ж. Иран Бахрейннің тәуелсіздігін мойындап, екі ел елші алмасады. жүктеу/скачать 1,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|