Д. Б. Абулкасова (қолы) (аты-жөні)

1. 
   І дүниежүзілік соғыстан кейінгі Иранның саяси даму ерекшеліктері.
   
2. 
   Саяси күрес және Реза-шах билігінің нығаюы.
   
3. 
   ІІ дүниежүзілік соғыс жылдарындағы Иран.
   

1917 жылға қарай Иран аграрлы артта қалған, Англия мен патшалы Ресейдің жартылай отарлы елі болып қала берді. Ел экономикасы құлдырау жағдайында болып, қаржы дағдарысы орын алып, ішкі және сыртқы сауда, егістік алқабы және мал басы саны айтарлықтай қысқарады. Мемлекеттік құрылымы жағынан монархия түрінде дамып, оны ХҮІІІ ғ. аяқ кезінен бастап Каджарлар династиясы басқарды. І д.ж. соғыс жылдарында Иран үкіметі өзінің бейтараптылығын жариялады. Соғыстың аяқ кезінде парламент өзінің толық құрамымен отставкаға кетеді. Иран территориясы толықтай ағылшын әскерлерінің оккупациясына түседі. 1919 ж. тамызда Иранның сыртқы саудасы, жол құрылысын, финанс, армиясын толықтай ағылшын кеңесшілепінің бақылауына берген ағылшын-иран келісіміне қол қойылады. Бұл жағдай елдің басым көпшілігінің наразылығын туғызады. 1920 жылы 5 маусымда Гилян республикасы жарияланады. 1921 жылы 21 ақпанда парсылық казактар Реза-хан басшылығымен Тегеранда мемлекеттік төңкеріс жасайды. 1922 жылы басында түрлі әскери бөлімдер (казактар, сарбаздар, жандармдар т.б.) бірыңғай орталықтандырылған армияға біріктіріледі. Бір жағынан, феодалдық хандардың бағындырылуы және демократиялық қозғалыстардың басып тасталып, екінші жағынан Реза-хан қарулы күштермен басып тастап отырды. Бұл шаралар Реза-ханның басты әлеуметтік тірегі болған помещиктік буржуазия арасында оның беделін нығайтты.