Ядролық бөліну реакциялары. Бөлінудің тізбекті реакциясы. Ауыр ядролардың бөлінуі нейтрондардың әсерімен болады (ақырында басқа бөлшектердің болуымен де) бірнеше жеңіл ядролардың (шыны), көбінесе 2 ядролар болады. Олардың массалары жақын болады.
Нейтрондардың бөлінуі. Ядролар бөлінуінің ерекшелігі – ол 2-3 екіншіліку нейтрондардың жіберілуі, олар бөліну нейтрондары деп аталады.
Ауыр ядролар үшін нейтрондардың саны протондардың аснынан жоғары болады Шыны бөліктерінің бөлінуі нейтрондармен пайда болады, нәтижесінде олар нейтрондардың бөлінуін шығарады.
Мысалы, уран ядросының бөлінуі
Нәтижесінде шыны бөліктерінің -нын 3 акттың таралуы тұрақты изотоп лентанына айналады :
Шыны бөліктерінің бөлінуі әркелкі, сондықтан келтірілген реакция біреу ғана емес.
Ортаща алғанда әрьір акттың бөлену жіберілген нейтрондар (көбінесе олардан тез арада жіберіштендері – тез арадағы нейтрондар; ал қалған бөлігі ~ бөлінегеннен кейін біраз уақыттан кейін жіберіледі – кешігуші нейтрондар Есептеулер көрсетуі бойынша, ядролардың бөлінуі көп мөлшердегі энергияның бөлінуімен жүреді. Шын мәнінде, жұмсалатын энергияның байланысы Менделеев элементтері (у периодтық жүйесінің орташа бөліктердің ядросы үшін -ға жуық болады, сол уақытта ауыр ядроларда ол болады. Ауыр ядроның екі шыны бөліктеріне бөлінуі кезінде энергия босатылуы қажет, -қа жуық нуклон. Ол эксперементтермен дәлелденген).
Ыктималдық ядролардың бөлінуі минималды активацияланған энергиямен анықталады, ол ядролардың бөліну реакциясымен жүзеге асырылады. Сонымен, жылулық нейтрондар мына ядроларға бөлінеді және
Бөлінудің тізбекті реакциясы. Ядролық реакциядағы бөлшекте реакцияны туғызатын реакция өнімдері пайда болады.
Нейтрондардың көбеюінің коэффициенті.
Нейтрондар санының қатынасы берілген ұрпақтар санының алдында болған ұрпақтағандағыдай болады.
Берілген заттың табиғатына байланысты, ал берілген изотоп үшін оның мөлшері, өлшемі және пішінінің активтік зонасы үшін болады (тізбекті реакция болатын кеңістік).
