Алаяқтықты анықтау – алаяқтықтың алдын ала күдік немесе алаяқтық бейімділігі жоқ кезде алаяқтық белгілерін тану әдісі. Американдық мұра сөздігінің екінші басылымына сәйкес, «алаяқтық» дегеніміз әділетсіз заңсыз пайданы қамтамасыз ету мақсатында арнайы қолданылатын алдау процесі. Алаяқтықты анықтау тәсілін банктер, кредиттік карталар шығару жөніндегі ұйымдар, сақтандыру агенттіктері, мобильді компаниялар, қор нарығы секілді коммерциялық ұйымдарда болып жатқан қылмыстық қызметті анықтауда қолданады. Зиянкестер кәсіпорынның ақыпғы қолданушылары болуы мүмкін.
Қаржы ұйымдары, әсіресе банк секторлары, негізінен алаяқтық үлгілерін анықтауда, онлайн-транзакцияларды тексеруде және офлайн-транзакцияларды тексеруде екі тәсілді ұстанады.
Осы мақсатта ұйымдар АҚШ-тың шетел активтерін бақылау жөніндегі басқармасы тәрізді (OFAC) деректерді жеткізушілерге санкциялар мен ақщалай қарсы күрес жөніндегі шешімдерден деректер файлдарын сақтайтын саяси маңызды тұлғалар туралы деректер қооын сатып алады және қолдайды (4 – сурет).
Сурет 4 Деректерді интеллектуалды талдау білімді анықтау барысындағы қадам ретінде
Деректерді интеллектуалды талдау сыртқы деректер қоймаларына транзакциялар деректерінен алаяқтықты анықтауда маңызды рөл атқарады. Реттеуші органдар алаяқтық транзакциялар модельдерін іздеу үшін белгілі бір ережелерді анықтайды және деректерді талдау процесі қажетті алаяқтық модельдерді шығыс деректер ретінде көрсету үшін әртүрлі әдістермен қолданылуы мүмкін. Fataf, Financial Market Supervisory Authority (FINMA), Financial Services Authority (FSA), Hong Kong monitory Authority (KKMA), Reserve Bank of India (RBI) тәрізді реттеуші органдар стандартты белгілейді және қаржы ұйымдарын үнемі түрлі есептерді ұсынуды сұрайды. Жүйе деректерді интеллектуалды талдау әдістерінің, жіктеу, кластеризация, сегментация, ассоциативті ережелер, секвенирлеу, регрессия, паттерндер мен шешімдер ағаштарын талдау тәсілдері секілді Data Mining әдістерінің комбинацияларының негізінде жүйе әртүрлі дереккөзінде қолжетімді болуы мүмкін.
Достарыңызбен бөлісу: |