Дейл Шнук. Оқыту теориясы indd
жүктеу/скачать 18,62 Mb. Pdf көрінісі
|
Дейл Шунт
| Эмоциялык шартты реакция
Павлов (1932a, 1934) рефлекс кагидасын ауыткыган мiнeз-кулыкка (мысалы, невроз) сай колданып кepдi. Оныц пiкipi непзшз жэне болжамдарга гана суйенген еда. Алайда оньщ рефлекс кагидасын баскалар эмоциялык реакцияга катысты колданып кердг Уотсон езшщ Кшкентай Альберт деп аталатын эксперименпнде эмоциялык реакцияныц кудipeтiн байкап кepгiсi кeлeдi (Watson & Rayner, 1920). Ол кезде Альберт 11 айлык шшкентай сэби болатын. Ак егеукуйрыкты алгаш керсеткен кезде, онда еш коркыныш сeзiмi болмады. Одан кeйiн керсеткенде, металл трубаны балгамен катты урады. «Баланыц корыкканы соншалык - ол керпешеге бетш басып жата кетедй> (4-б.). Бip апта етш, оган егеукуйрыкты тагы да керсеткен кезде Альберт оган таяп келгеш- мен, колын тигiз6eй тартып алады. Демек, алдыцгы аптадагы рефлекс орныгып калган. Одан кешн 6ipнeшe кун бойы журызшген зерттеулер Альбертте егеукуйрыкка деген эмоциялык реакция калыптасканын кepсeтeдi. Бул коркынышты коянга, итке жэне ул- бip тонга да катысты колданып кередг Бip айдан кeйiн Альбертке егеукуйрыкты кайта керсеткен кезде оныц эмоциялык реакциясы бурынгыдан бэсецсшеш байкалган. Рефлекстщ эмоциялык реакцияга калай алып келетшш керсету Yшiн бул зерттеу кещнен колданылды. Алайда оныц шындыкка каншалыкты жанасатындыгы накты емес. Жацадан кол жетшзген нэтижелер Альбертте неврологиялык ауытку бар eкeнiн аныктаган (Bartlett, 2012). Мундай жагдайда оныц ак егеукуйрыкка катысты реакция- сын сау баланышмен салыстыруга болмайды. Альберт туа пайда болган суми (гидро цефалия) ауруынан 6 жасында кайтыс болды (Beck, Levinson, & Irons, 2009). Ол журе де, сейлей де алмады жэне кeзi де нашар керетщ Демек, бул зерттеуден кандай да бip корытынды шыгару немесе оныц нэтижeсiн колдану дурыс емес. Тагы бip айта кетер жайт - рефлекстщ эсepi айтарлыктай кеп болмайды (Harris, 1979). Рефлекс - кYPдeлi процесс. Бiз кез келген тiтipкeндipгiшкe 6epiлгeн кез кел ген жауапты рефлекске айналдыра алмаймыз. Адамнан баска -пршшк иeлepiндe кей- 6ip эpeкeттepдi гана рефлекске айналдырып отыратын механизм бар (Hollis, 1997). Ал адамдар ШТ мен Ш-сыз Т арасындагы байланысты бшген кезде оларда рефлекс пайда болады. ШТ кешн Ш-сыз Т болмауы мумкш деген акпарат оны тежелуге алып кeлeдi. Уотсон мен Рейнердщ нэтижeлepiн кайталауга тырыскан зepттeyлepдiц барлы- гы 6ipдeй с э тт аякталган жок (Valentine, 1930a). Эмоциялык реакция тудырудыц сeнiмдi жолы ретшде катты коркак адамдар- га колданылатын сезгмталдъщты жуйелг турде жою (жуйелг десенситизация (desensitization) эдiсiн атауга болады Wolpe, 1958; 3.3-косымша). Десенситизация уш жүктеу/скачать 18,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|