Bi.iiivi берудщ езшдж тиiмдiлiгi

4 -Т А Р А У
Тэжiрибелi муFалiмдердiн 
0
зше деген сешмшщ жогары болатыны тангаларлык 
жайт емес (Wolters & Daugherty, 2007). Дэл осы зерттеушiлер муFалiмдердiн 
0
зiндiк 
тш м д ш п - бiлiм алу барысындагы киындыктарды жену мен жетiстiктерге ерекше 
мэн бере отырып, 
0
здерiне дагдыларды жогары денгейде игерудi максат ететiндерiн 
де аныктаган (9-тарау). МуFалiмнiн 
0
зiндiк тш м д ш п аткаратын жумысына да он эсер 
етедi (Collie, Shapka, & Perry, 2012). Фельтц, Чейз, Мориц жэне Салливан (1999) му- 
Fалiмдердiн 
0
зiндiк тиiмдiлiгi мэселесiнiн жаттыктырушыларга да тжелей катысы ба- 
рын аныктаган.
Зерттеушшер окушылардын бiлiм алуына жаксы эсер етуi мумшн окыту тэсш- 
дерш де зерттеп к
0
рдi (Gibson & Dembo, 1984; Woolfolk & Hoy, 1990). Эштон мен 
Уебб (1986) 
бглгм беру тшмдтт
немесе жалпы б ш м беруден кYтетiн нэтижелер мен 
белгш б£р нэтижеге кол жетшзу максатында кандай да б£р эрекетп аткару кезiндегi 
0
зiндiк тиiмдiлiктiн айырмашылыгын аныктауга тырысып к
0
рдi. Осыган дешн айтып 
0
ткенiмiздей, 
0
зiндiк тиiмдiлiк пен ^ т е т ш нэтижелер бiр-бiрiмен байланысты деп есеп- 
теледi, бiрак олай емес. Окушынын бiлiм алуы муFалiмнщ бакылауынан тыс ортада 
немесе уйде юке асуы керек деп есептейтiн муFалiмнщ 
0
зiндiк тиiмдiлiгi жогары болга- 
нымен, онын бiлiм беру тиiмдiлiгi т
0
мен деуге болады. Тагы б£р зерттеулер бiлiм беруге 
катысты 
0
зiндiк тш мдш к iшкi жэне сырткы факторларга байланыстылыгын айтады. 
1шк1 фактор адамнын кабылдауы мен куатын (кYшiн) бiлдiрсе, сырткы фактор мектеп- 
тен тыс, ягни коршаган ортанын эсерi мен кYшiн бiлдiредi (Guskey & Passaro, 1994).
Годдард, Хой жэне Вулфолк Хой (2000) 
мугалгмдердгц ужымдъщ тшмдтггт
тал- 
кылап, олардын бiрiккен талпынысы окушыларга он эсер ететiнiн аныктаган. Муга- 
лiмдердiн бiрлесе эрекет етуi Yшiн экiмшiлiк тарапынан да колдау болганы ж
0
н. Бул, 
0
з кезегiнде, мектепп реформалауда аса кажет болып табылатын, кедергiсiз ортаны 
калыптастыруга к
0
мектеседi.
МуFалiмдердiн бiрлесе жумыс iстеу тиiмдiлiгi олардын уйымдастыру денгейiне 
де байланысты (Henson, 2002). Бiраз шектеулер тэн мектептерде муFалiмдердiн бiрле- 
се жумыс ютеу тиiмдiлiгiн болжау мYмкiн емес. Бул кезде нэтижеш 
0
зiндiк тш мдш к- 
ке катысты аныктаган ж
0
н. Мундай жагдай муFалiмдер арасындагы байланыс мектеп 
децгешнде емес, бар болганнын 
0
зiнде тек б
0
лiмдер денгейiнде гана орын алатын 
мектептерге тэн. Керiсiнше, бастауыш мектеп муFалiмдерi эдетте бiр-бiрiмен бiрлесе 
жумыс аткаратындыктан, бул окушылардын жетiстiгiне жагымды эсер етедi.
Годдард жэне э р ^ е с т ^ (2000) муFалiмдердiн бiрлесе жумыс аткаруы окушылар­
дын бiлiм алуына калай эсер ететiнiн талкылап к
0
рдi. ¥жымдык тиiмдiлiкке 
0
зiндiк 
тиiмдiлiкпен байланысты т
0
рт тYрлi фактор -
0
нiмдi эрекет етудеп жетютштер, косым- 
ша тэжiрибе, элеуметтiк к
0
зкарас жэне физиологиялык ш рсеткш тер - эсер етедi. Му- 
Fалiмдер енгiзiлген 
0
згерiстердi бiрге талкылап, бiр-бiрiнен немесе Yздiк мектептерден 
Yйренген жагдайда, экiмшiлiк жэне кэсiби дамыту орталыктары тарапынан 
0
згерiс жа- 
сау купталса, сондай-ак киындыктармен жэне кYЙзелiстермен бiрлесе курескен кезде 
ужымдык тиiмдiлiк те арта тYседi (Goddard, Hoy, & Woolfolk Hoy, 2004). ¥жымдык 
тш мдш к арткан жагдайда муFалiм де окушыларга колайлы жагдайлар жасай бастайды.
Капрара, Барбаранелли, Боргани жэне Штека (2003) муFалiмдердщ ужымдык 
тиiмдiлiкке деген сенiмi олардын 
0
з жумысына канагаттануына эсер ететш н байка- 
ды. ¥жымдык тш м дш к муFалiмнiн баскалар да (мысалы, директорлар, жумысшылар, 
ата-аналар, окушылар) 
0
з мiндеттерiн орындауга талпынуда деген сенiмiне де байла­
нысты. Бандурамен (1997) келюетш бiр жайт - коршаган орта орын алган 
0
згерiске

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: