Дәлелді медицинаның 5 қадамы. Медициналық құқық курсы бар денсаулық сақтау саясаты және басқару кафедрасы Дәріскер: Сагындыкова Зарина Равильевна, PhD ДМ технологиясы дұрыс клиникалық сұрақ құрастыру мен оған лайықты тиімді жауап іздеуге көмектеседі Шешім қабылдаудың 5 қадамы 1. Мәселені құру 2.Ақпараттарды іздеу – осы мәселе бойынша әдебиеттер мәліметі 3.Ақпараттың пайдалылығы және ғылыми дәлелділігін бағалау 4.Тәжрибеде қолдану және\ немесе алынған нәтижелердің таралуы (публикациялар) негізгі үш бағыт бойынша: клиникалық ұсынылымдарды жасау, рандомизирленген бақыланатын зерттеулердің жүйелі шолулар базасын жасау, арнайы оқытатын анықтама қағаз және электронды журналдар, жетекшіліктер, кітаптар және Интернет – ресурстар шығару. 5.Жасалған жұмыс нәтижесіне баға беру 1-ші қадамның негізгі принциптері Клиникалық сұрақ
Талқылау пәні
|
Сұрақ
|
Нормадан ауытқу
|
Пациент сау немесе науқас?
|
Диагноз
|
Дерттің диагностикасына қолданылатын әдістердің дәлдігі?
|
Жиілігі
|
Нақты дерттің кездесу жиілігі?
|
Қаупі
|
Қандай факторлар жоғары дерт қаупіне байланысты?
|
Болжамы
|
Дерттің ақыры қандай?
|
Емі
|
Емдеу барысында дерт ағымының өзгеруі?
|
Алдын алу
|
Сау адамдарда дерттің алдын алу шаралары бар ма? Ерте анықтағанда және емдегенде ағымы жақсара ма?
|
Себебі
|
Қандай факторлар дертке әкеледі? Олардың патогенетикалық механизмі қандай?
|
Құны
|
Нақты дерттің емі неше тұрады?
| (жалғасы) Клиникалық ақыры (исход)
Өлім
|
Егер өлім ерте болса, ақыры нашар
|
Дерт
|
Физикалық және лабораторлы мәліметтер нормадан ауытқуы бойынша симптомдар тобы
|
Дискомфорт
|
Жүрек айну, ентігу, құлақтағы шу, қышу, ауру сезімі тәрізді симптомдар
|
Мүгедектік
|
Дем алу, жұмыста, үйдегі қалыпты іс-әрекетке қабілетсіздік
|
Қанағаттанарлы-қсыз
|
Дертке және жүргізілетін емге эмоциональды рекация, мысалы, ашушыңдық немесе ызылану
|
Бірінші қадамның негізгі принциптері
Сұрақтың түрлері «НЕГІЗГІ» - Екі компоненттен тұрады
- Негізгі сұрақ (кім, қашан, қайда, қалай)
- Ауру немесе аурудың кейбір аспектілері.
«ҚОЛДАНБАЛЫ» - Қандай да бір ауруды жүргізу жайлы арнайы білімі
- Төрт компонент (PICO)
Емдеу процессі барысында туындайтын клиникалық сұрақтар түрлері «НЕГІЗГІ» - Инфаркт кезінде миокардта қандай өзгерістер дамиды
- Ишемияға ұшыраған миокардқа β-блокаторлар қалай әсер етеді.
«ҚОЛДАНБАЛЫ» - β-блокаторларды қолданғанда миокардт инфарктісінің асқыну қаупін төмендетеді ме?
ПИКО принципін қолданып, клиникалық мәселені құру - Клиникалық сұрақ
- Дәрігерге клиникалық мәселені шешуде тиімді көмектесетін сұрақ
- Профилактикалық және емдік араласулардың артықшылығы мен кемшіліктеріне қатысты
- Науқастар үшін маңызды болатын клиникалық ақырға көп көңіл бөлінеді.
Жақсы жасалған клиникалық сұрақтың анатомиясы PICO - Patient – пациент немесе мәселе
- Intervention – араласу немесе болжам
- Comparison – салыстыру
- Outcome - ақыры
- Tg – type of question ( сұрақ типі)
- Ts - type of study ( зерттеу типі)
- Новичков Е.Н. 2005 ж
Клиникалық сұрақтың типтері Кең тараған * диагнозы: - дифференциалды диагноз
- Диагностикалық тесттер
* Терапия * Болжам * шығын/ этиологиясы Басқа типтер: * клиникалық зерттеулер, анализдер * құнының анализі 2-ші қадам: ақпараттарды іздеу – осы мәселе бойынша әдебиеттер мәліметі - Medline / PubMed
- http://www.cochranelibrary.com
- http://www.bmj.com
- http://www.cebm.net
- http://www.euro.who.int
- http://www.uspreventiveservicestaskforce.org
- http://www.ahrq.gov
- http://www.tripdatabase.com
3-ші қадам: ақпараттың пайдалылығы және ғылыми дәлелділігін бағалау Сіздің клиникалық тәжірибеңіз бен науқасыңыздың ерекше жағдайымен байланысты табылған деректерге сыни бағалау. 4- ші қадам: нақты нəтижелерді нақты контингент үшін қолдану Сіздің клиникалық тәжірибеңізбен және науқасыңыздың ерекше жағдайымен жарияланған деректерге сыни бағалауды біріктіру: Клиникалық практикалық басқармалар, құрастыру және тәжірибеге енгізу принциптері. 5-ші қадам: араласу нәтижелерін бағалау - Сіз бастаған өзгерістер қалаған нәтиже берді ме?
- Дәлелді тәжірибені пайдаланудың қандай артықшылықтары бар?
Клиникалық аудит Аудит (audit) – бұл «зертеулер бойынша жауапты өткізушілер тәртібіне, Сапалы Клиникалық Тәжірибе (ICH GCP) ережелеріне және тиісті ресми мекемелер талаптарына сәйкес жасалуы, нәтижелердің тіркелуі, сарапталу және хабарлану шараларының орындалуына сенімді болу мақсатында жүргізілетін іс-әрекеттері мен құжаттарын жүйелі және тәуелсіз бақылау (« Сапалы Клиникалық Тәжірибе бойынша Деректер»; 1.6 тарауы, 1997). Аудит түрлері: - Ішкі - сапа нақтылығы бөлімі (QA) немесе келісім шарт зерттеу мекемелері (Contract Research Organisation – CRO) - олар тікелей өздері осы клиникалық сынақты ұйымдастырушылар және бақылаушылар.
- Сыртқы - аудит тәуелсіз үшінші жақпенен өткізіледі - бұлар QA немесе басқа CRO қызметкерлері - осы клиникалық сынақты ұйымдастырушылары да және бақылаушылары да емес.
- Мекеме аудиті (qualification audit) - клиникалық сынақты жан-жақты тексеруі, яғни клиникалық сынақты ұйымдастырушылар мен бақылаушылар қызметі тексерілуі мүмкін.
ДМ қағидаларын енгізудегі кедергілер: - Тілдік кедергілер
- Консерватизм
- Сыни ойлаудың болмауы
- Дерекқорға кіруді шектеу
- Тағыда не?.....
Назарларыңызға рахмет!
Достарыңызбен бөлісу: |
