Ақпараттық коммуникациялық технологиялардың қарқынды дамып, күнделікті тұрмысқа енуіне байланысты соңғы кездері программалауға деген қызығушылықтың арта түскені белгілі.
Есептеуіш техниканың қарқынды дамуы тиімді программалық құралдарды жасау- объектілі бағдарланған программалау жүйелерінің жасалуына әкелді. Жылдам құру жүйесінің негізіне (RAD- Rapid Applcation Development-қосымшаларды жылдам құру ортасы) визуальды жобалау мен оқиғалы объектілі- бағдарланған программалау технологиясы алынған. Мұндай программалаудың мәні- программа жасаушы құрал жұмыстың көп бөлігін өзі атқарып, программалаушыға сұқбат терезелерін құрастыру мен оқиға өңдеушіні құру жұмыстарын қалдырады. RAD жүйелерінің ішінде Borland Delphi және Visual Basic орталары қарапайым 1 терезелік қосымшалардан бастап, үлестірілген мәліметтер қорын басқару программаларына дейінгі әртүрлі программалар құруға мүмкіндік береді.
Курс мақсаты:
«Дельфи программалау тілі» курсын оқу нәтижесінде студенттер объектілі-бағдарлы программалау тілі Borland Delphi ортасында программалау негізімен танысады. Borland Delphi ортасындағы программалау тілі- Object Pascal. Студенттер алдыңғы семестрде оқыған Паскаль программалау тілінен алған білімдерін қолдана және одан әрі тереңдете отырып, оның объектілі- бағдарлы кеңейтілуін оқып үйренеді. Windows ортасында жарыққа шыққан және объектілі- бағдарлы программалау негізінде құрылған программалау тілі- Delphi ОБП тілінің мүмкіндіктерін пайдаланып, қарапайым Windows қосымша жасауға үйретуді көздейді.
Бұл пәнді жетік түрде оқып үйрену үшін Turbo не Borland Pascal программалау тілі пәнін оқып үйренуі қажет. Себебі Delphi ортасындағы программалау тілі- Turbo және Borland Pascal тілінің жетілдірілген версиясы- Object Pascal.
Оқыту негізінен дәріс, зертханалық, практикалық сабақтар, өзіндік жұмыстар түрінде жүргізіледі. Оқу материалының мазмұны дәрісте беріліп, теориялық білім түсініледі, практикалық сабақта теория практикамен ұштасып, Borland Delphi программалау ортасында студенттер тақырып бойынша берілген есепке байланысты жоба құрастыып, оның программа кодын жаза білу, оны орындату, түзету, нәтижесін талдауды жүзеге асырады. Оқытушы басшылығымен өткізілетін өзіндік жұмыста оқу материалының теориялық қосымша сұрақтары талданады, қосымша берілген практикалық есептердің программасы тексеріледі және талқыланады. Зертханалық жұмыс бойынша бақылау сұрақтарының жауаптары тексеріледі. Студенттің үй жұмысында бұрын алған білімдерін бекітуге арналған тапсырмалар беріледі. Студенттердің білімін тексеру практикалық жұмыс, өзіндік жұмыс тапсырмаларын орындауы, шығармашылық жұмыс, коллоквиум, тестілеу түрінде ұйымдастырылады.
ОБП-ның негізгі ұғымдары: объект, қасиеттері, оқиға, кластар және әдістер. ОБП-ның негізгі принциптері: инкапсуляция, полиморфизм, мұрагерлік.
Delphi ортасы. Негізгі ұғымдар, қолданушы интерфейсінің элементтері.
Жоба құрылымы. Модуль файлы құрылымы.
Компоненттер палитрасы. Standard парағының компоненттері.
Edit, Label, Button компоненттері, қасиеттері.
Компоненттер қасиеттері. Таңдау операторы.
Форма және оның сипаттамасы.
Checkbox, radiobutton компоненттері.
Вitbtn, shape компоненттері. Қасиеттері.
Уақытты басқарудың Timer компоненті оның қасиеттері. Оны қолданып жоба жасау.
Негізгі меню жасаудың Main Menu компоненті.
Түстерді басқару компоненттері:TrackBar,ColorGrid, RGB функциясы.
PageControl компоненті, қасиеттері.
Қосымшаға бейне және дыбыстық файл қоюдың MediaPlayer компоненті, оның қасиеттері. Delphi-де компонент түссіздігін басқару. Файлдық жүйені басқару компоненттері.
SaveDialog компоненті. OpenDialog комп-ті. FontDialog компоненті.
Canvas қасиеті. Графиктік примитивтерді салу әдістерін қолданып жоба жасау.
Апта
|
Тақырып
|
Мазмұны
|
СОБӨЖ мазмұны
|
СӨЖ мазмұны
|
Әдебиет
|
1- апта
|
ОБП –ның негізгі ұғымдары. Delphi ОБП тілінің ортасы.
|
1- кредит сағаты
(дәріс)
|
ОБП –ның негізгі ұғымдары. ОБП принциптері.
Delphi ОБП тілінің интеграциялан
ған ортасы.
|
1. ОБП-ның негзігі ұғымдары: объект, қасиет, оқиға, оқиға өңдеуші, класс, әдіс.
2. ОБП принциптері:. 3. Экрандық интерфейспен танысу. (6-терезе)
|
ОБП принциптері: инкапсуляция, мұрагерлік, полиморфизм.
[1] 148-150 бет.
|
Модуль. [1] 167-бет. Модуль файлы құрылымы. [1] 40-43 бет.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
[1] 148-150 бет, 167-бет.
|
2- кредит сағаты (зертхана)
|
Delphi ОБП тілінің ортасында жұмыс. Standard парағының Edit, Label, Button компоненттері.
|
1. Экрандық интерфейспен танысу. (6-терезе)
2. Компоненттер палитрасы. Объект инспекторының терезесі.
3. Жоба, форма, код файлдарының құрылымы. Деректерді енгізу, шығару компоненттерін қолданып, қарапайым жоба жасау.
|
Бақылау сұрақтары.
қ[6] 8- бет.
|
Жоба ұғымы.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
[1] 37-40 бет, 40-43 бет.
[1] 6-9 бет, 21 бет.
|
2- апта
|
Компоненттер палитрасы. Компонент қасиеттері. Standard парағының компоненттері. Шартты және таңдау командасы.
|
1- кредит сағаты
(дәріс)
|
Компоненттер палитрасы. Standard парағының компоненттері. Компоненттер қасиеттері.
|
1. Компоненттер. Standard парағы.
2. Edit, Label, Button компоненттері,
қасиеттері.
3. Айнымалалырды түрлендіру функциялары. 4. Компоненттер қасиеттері.
|
Standard парағының компоненттері. [1] 21 бет.
|
Delphі ортасы эле-менттері.
[1] 6-9 бет.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
[1] 6-9 бет, 21 бет.
|
2- кредит сағаты (зертхана)
|
Standard парағының Edit, Label, Button компоненттері. Шартты және таңдау командасы.
|
Деректерді енгізу, шығару компоненттерін қолданып, қарапайым жоба жасау. Таңдау операторын қолданып қарапайым арифмометр жобасын жасау.
|
Бақылау сұрақтары.
[1] 11- бет. “Calculator” оқу программасы. [1] 77-80 бет.
|
Delphi-ді баптау.
[1] 12-13 бет.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
[1] 11- 13 бет.
|
3- апта
|
Форма және оның сипаттамасы. Checkbox, radiobutton компоненттері.
|
1- кредит сағаты
(дәріс)
|
Форма және оның сипаттамасы.
Checkbox, radiobutton компоненттері.
|
1. Форма және оның сипаттамасы
2. Кездейсоқ сандар генераторы.
3. Checkbox, radiobutton компоненттері, қасиеттері.
|
“Үш санның үлкенін табу” жобасы.
[1] 66-67 бет.
|
Форма қасиеттерін өзгерту.
[1] 14 бет. Психологиялық тест жобасын жасау.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
[1] 14 бет, 66-67 бет.
|
2- кредит сағаты (зертхана)
|
Checkbox, radiobutton компоненттері.
|
Кездейсоқ сандар генераторымен жұмыс. Checkbox, radiobutton компоненттерін қолданып тестілеу программасын жасау.
|
“Тексеру” оқу программасы жобасы.
[1] 67-71 бет.
|
Формаға жаңа компо-ненттер орналастыру
[1] 14-15 бет.
|
[1]- [7], қ[1]-[5]
[1] 14-15 бет, 67-71 бет.
|
4- апта
|
Additional парағының компоненттері. Вitbtn, Shape, Image компоненттері. SpeedButton батырма компоненті.
|
1- кредит сағаты
(дәріс)
|
Additional парағының компоненттері. Вitbtn, shape, Image,Speedbutton батырма компоненттері
|
1. Additional парағының компоненттері
2. Вitbtn, shape, Image компоненттері және қасиеттері.
3. Speedbutton компоненті
|
Additional парағының компоненттері
[1] 22-23 бет.
Жаттығу!!!
|
Оқиғаға жауапты қалыптастыру.
[1] 15-18 бет.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
[1] 15-18 бет, 22-23 бет.
|
2- кредит сағаты (зертхана)
|
Additional парағының Вitbtn, shape,Image компоненттері. Speedbutton батырма компоненті
|
Вitbtn, shape , Image компоненттерін қолданып, жоба құру. Speedbutton компонентін қолданып құралдар панелін жасау.
|
Күн мен уақыт типі.
[1] 94-95 бет.
|
Бақылау сұрақтары. [1] 83-85 бет. (1-14 сұрақтар)
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
[1] 83-85 бет, 94-95 бет.
|
5- апта
|
System парағы. Уақытты басқарудың Timer компоненті. Delphi-де басқа қосымшаларды іске қосу функциялары. Қосымша заставкасын жасау.
|
1- кредит сағаты
(дәріс)
|
Уақытты басқарудың Timer комп-ті. Delphi-де басқа қосымшаларды іске қосу функциялары. Қосымша заставкасын жасау.
|
1. Timer компоненті оның қасиеттері.
2. Timer компонентін қолдану мысалдары
3.WinExec, ShellExecute функциясы
4. Delphi қосымшасына Flash ролик қою.
5.Қосымша заставкасын жасау.
|
Бақылау жұмысы.
|
System парағының компоненттері. [1] 26- бет.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
[1] 26- бет.
|
2- кредит сағаты (зертхана)
|
Timer компонентін қолдану. Delphi қосымшасына Flash ролик қою.Delphi-де қосымша заставкасын жасау.
|
Timer компонентін қолданып, жоба жасау. “Бағдаршам жобасын” жасау. WinExec, ShellExecute функциясын қолданып, Delphi-де басқа қосымшаны қосатын жоба жасау
|
InputQuery функциясыменқосымша дайындау.
|
Шығармашылық жұмыс:Timer комп-тін қолданып, өз бетінше жоба жасау
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
|
6- апта
|
Деректер массиві. Тізімдік өрістер. Combobox, ListBox компоненттері.
|
1- кредит сағаты
(дәріс)
|
Деректер массивін түрлендірудің Combobox, ListBox компоненттері. RadioGroup радиобатырмалар тобы компоненті
|
1. ListBox компоненті, қасиеттері, әдістер.
2. Combobox компоненті, қасиеттері, әдістер.
3.RadioGroup компоненті, қасиеттері
|
Combobox компонентін қолданып “Фотоальбом” жобасын жасау.
|
ListBox және ListView компоненттерін салыстыру.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
|
2- кредит сағаты (зертхана)
|
Combobox, ListBox тізімдік өріс компоненттері. RadioGroup компонентін қолданып жоба жасау.
|
Combobox, ListBox компоненттерін қолданып жоба жасау RadioGroup компонентін қолданып жоба жасау. Тестілеу программасы..
|
CheckListBox компоненті. Тапсырмалар.
қ[6] 29 б.
Бақылау сұрақтары. қ[6] 29 б.
|
Тіл индикаторын ауыстыруда пернелерді қолдануды ұйымдастыру.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
қ[8]-426 б
|
7- апта
|
Delphi – де Windows-тың менюін және құралдар панелін ұйымдастыру.
|
1- кредит сағаты
(дәріс)
|
Қосымшада негізгі және жанама меню жасау. Құралдар панелін жасау
|
1. Негізгі меню жасаудың Main Menu
2. Жанама меню жасаудың Popup Menu компоненттері
3. Panel және Форма арқылы
4.ToolBar және CoolBar арқылы
|
Блакнот жобасын жасау
|
Main Menu компонентінің негізгі қасиеттері және оқиғалары.
|
[1]- [7], қ[1]-[5]
|
2- кредит сағаты (зертхана)
|
Қосымшада негізгі және жанама меню жасау. Panel, ToolBar, CoolBar және Форма комп-ті арқылы құр-р панелін жасау.
|
Main Menu, Popup Menu компоненттерін қолданып қосымшада меню жасау. Panel, ToolBar, CoolBar және Форма комп-ті арқылы құр-р панелін жасау.
|
WordPad редакторының құралдар панельін жасау.
|
ToolBar және
CoolBar
компоненттерінің қасиеттері мен әдістері.
|
1]-[7], қ[1]-[5]
|
8- апта
|
Түстерді басқару компоненттері:TrackBar,ColorGrid, RGB функциясы.
Delphi-де компонент түссіздігін басқару.
|
1- кредит сағаты
(дәріс)
|
Түстерді басқару компоненттеріDelphi-де компонент түссіздігін басқару. Файлдық жүйені басқару компоненттері
|
1. RGB функциясы.
2. TrackBar компоненті
3. ColorGrid компоненті
4.Delphi-де компонент түссіздігін басқару.
5. Файлдық жүйені басқару компоненттері
|
Мәндер диапазонымен жұмыс істеудің ScroolBar компоненті
|
Samples парағының компоненттері
[1] 27-28 бет.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
[1] 28- бет.
|
3- кредит сағаты (зертхана)
|
Түстерді басқару компоненттері:TrackBar,ColorGrid, RGB функциясы. Delphi-де компонент түссіздігін басқару. Файлдық жүйені басқару компоненттері.
|
Мәтіндік өріс фонының түсін TrackBar,ColorGrid компоненттері және RGB функциясы арқылы басқару. ColorGrid компонентін қолданып геометриялық фигура ішін бояу жобасын жасау. Delphi-де компонент түссіздігін басқару функцияларын қолданып жоба жасау.
Файлдық жүйені басқару компоненттерін қолданып жоба жасау.
|
DrawGrid компоненті және оның қасиеттері.
|
Бақылау сұрақтары.
[1] 29- бет.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
[1] 27-29- бет.
|
9 -апта
|
Win 32 парағының компоненттері.
|
1- кредит сағаты
(дәріс)
|
Win 32 парағының астарлы бет жасаудың PageControl және Trackbar, RichEdit компоненттері TreeView компоненті. WEbBrowser компонетімен байланыс..
|
1. PageControl компоненті, қасиеттері.
2. Trackbar, RichEdit компоненттері.
3. TreeView компоненті және оның қасиеттері.
4. Internet парағыныңWebBrowser компонентімен байланыс
|
TabControl компоненті
|
TabControl компонентінің ерекшеліктері.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
|
2- кредит сағаты (зертхана)
|
Астарлы бет жасаудың PageControl компоненті. TreeView компонентін қолданып программалау
|
PageControl астарлы бет жасау компонентін және TreeView компонентін қолданып қосымша жасау. Компонентті қолданып FrontPage прогр-мен байланыс жасау
|
PageControl құралын қолданып сөздік жасау.
|
Сөздік жасау.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
|
10- апта
|
Delphi-де кестелік ақпаратпен жұмыс. Delphi қосымшасында деректерді енгізу және нәтижені шығару функциялары
|
1- кредит сағаты
(дәріс)
|
Delphi-де кестелік ақпаратпен жұмыс істеудің StringGrid компоненті. Delphi қосымшасында деректерді енгізу және нәтижені шығару функциялары
|
1. Кестелік ақпаратпен жұмыс істеудің StringGrid компоненті және оның қасиеттері.
2. Деректерді енгізудің InputBox функциясы
3. Нәтижені шығару-ң MessageDlg функциясы
|
Кестелік ақпаратпен жұмыс істеудің StringGrid компоненті және оның қасиеттері
|
Кестелік мәліметтерді түрлендіру қосымшасын жасау
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
қ[6]-670-685 б
|
2- кредит сағаты (зертхана)
|
StringGrid компонентін қолданып кесте элемент-рін түрлендіру. Деректерді енгізудің InputBox функциясы, Нәтижені шығарудың MessageDlg функциясы
|
StringGrid компонентін қолданып кесте элементтерін түрлендіру жобасын жасау. Деректерді енгізу, шығару функцияларын қолданып Delphi –де сұқбатты жүзеге асыру
|
Параметрлер редакторы. ValueListEditor компонентімен жұмыс.
|
StringGrid компоенетінде пернесін қолдану.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
қ[6]-695 б
|
11- апта
|
Диаграмма сызу компоненттері
|
1- кредит сағаты
(дәріс)
|
Диаграмма сызу компоненттері. Additional парағының диаграмма салудың Chart компоненті.
|
1. Индикаторды қолданудың ProgressBar компоненті
2. Gauge компоненті 3. Chart компонентін қолданып диаграмма салу.
|
ProgressBar және Gauge компоненттері
|
Күй жолында процестің жүруін бейнелейтін терезе ұйымдастыру.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
|
2- кредит сағаты (зертхана)
|
Диаграмма сызудың ProgressBar, Gauge компоненттері. Диаграмма сызудың Сhart компоненті
|
ProgressBar, Gauge компоненттерін қолданып жоба жасау. Сhart компонентінің көмегімен диаграмма тұрғызу.
|
Компоненттерді қолданып жоба жасау
|
Бақылау сұрақтары. қ[6]- 45 б
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
|
12- апта
|
Delphi-де қосымшаға анимация және дыбыстық файл қою компоненттері.
|
1- кредит сағаты
(дәріс)
|
Delphi-де мультимедиа құралын қолдану. Delphi-де қосымшаға бейне және дыбыстық файл қою компоненттері.
|
1. Сигналды генерациялаудың Beep процедурасы
2. Бейнеклип орындатудың Animate компоненті
3. MediaPlayer компоненті,
|
Компакт-дискіден (CD) аудио файлды оқушы қосымша дайындау.
|
“Пернетақталық жаттықтырғыш” жобасын жасау.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
[1] 231-233 бет.
|
2- кредит сағаты (зертхана)
|
Бейнеклип орындатудың Animate компоненті. Қосымшаға бейне және дыбыстық файл қоюдың MediaPlayer компоненті.
|
Animate компонентін қолданып бейнеклип орындату. MediaPlayer компонентін қолданып қосымшаға бейне және дыбыстық файл қою.
|
Мультимедиа құралын қолдану жобасын жасау.
|
Сигналды генерациялаудың Beep процедурасына мысалдар
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
[1] 233- бет.
|
13- апта
|
Dialog парағының Windows жүйесінің стандарт сұқбатты ұйымдастыру компоненттері. Қолданушы интерфейсінің дамыған элементтері
|
1- кредит сағаты
(дәріс)
|
Dialog парағының стандарт сұқбат ұйымдастыру компоненттері. Қолданушы интерфейсінің дамыған элементтері
|
1. SaveDialog комп-ті.
2. OpenDialog комп-ті. 3. FontDialog компоненті.
4. Мәндер диапазонымен жұмыс істеудің ScroolBar компоненті
5. Реверсивті санаудың UpDown, SpinEdit компоненті
|
ColorDialog компоненті.
2. PrintDialog компоненті.
3. FindDialog
компоненті және оның қасиеттері.
|
SaveDialog комп-ті және оның қасиеттері.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
|
2- кредит сағаты (зертхана)
|
Dialog парағының стандарт сұқбат компоненттері. ScroolBar
UpDown, SpinEdit компоненті.
|
Стандарт сұқбат компоненттерін қолданып, NotePad типті қосымша жасау. ScroolBar компонентін қолдануға жоба жасау. UpDown, SpinEdit компоненттерін қолдануға қосымшалар жасау.
|
Стандарт сұқбат компоненттерін қолданып, NotePad типті қосымша жасау
|
Шығармашылық жұмыс.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
|
14- апта
|
Delphi-де деректер қоймасын жасау.
|
1- кредит сағаты
(дәріс)
|
Delphi-де деректер қоймасын жасау.
|
1.Delphi-де ДҚ жасау үшін қолданылатын компоненттер.
2. Деректер қоймасын жасау
|
Delphi-де деректер қоймасын жасау.
|
Ақпараттық жүйе жасау технологиясы.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
|
2- кредит сағаты
(зертхана)
|
Delphi-де ДҚ жасау үшін қолданылатын компоненттер. Деректер қоймасын жасау.
|
ДҚ жасау компоненттерін қолданып деректер қоймасын жобалау.
|
Өзіндік жұмыс. Delphi-де деректер қоймасын жасау.
|
TDataSource,
DBGrid және ADOConnection.
компоненттері. TADOTable компонентінің қасиеттері мен әдістері.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
|
15- апта
|
Delphi-дің графикалық мүмкіндігі.
|
1- кредит сағаты
(дәріс)
|
Delphi-дің графикалық мүмкіндігі. Delphi графикасында анимацияны жүзеге асыру.
|
1.Delphi-дің графикалық мүмкіндігі.
2.Canvas қасиеті. 3. Canvas объектісінің қасиеті. Графиктік режимде анимацияны іске асыру
|
Функция графигін тұрғызу функциясы.
[1] 229-230 б. Коллоквиум.
|
Сағат циферблатын имитация жасайтын программа Шығармашылық жұмыс..
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
[1] 229-230 б.
|
2- кредит сағаты (зертхана)
|
Delphi-дің графикалық мүмкіндігі. Delphi графикасында анимацияны жүзеге асыру.
|
Графиктік примитивтерді салу әдістерін қолданып жоба жасау. Графиктік примитивтерді салу әдістерін қолданып анимациялы жоба жасау.
|
Графикалық редактор жасау.
|
Шығармашылық жұмыс Сынық және көпбұрыш салудың PolyLine, Polygon әдістері.
[1] 220-224 б.
|
[1]-[7], қ[1]-[5]
[1] 218-220 б, 220-224 б.
|
