Дер aрaсындa тек екеуі мaңыз ды кaртa жә не ғaрыш тық су рет тер
жүктеу/скачать 2,84 Mb. Pdf көрінісі
|
| Нә ти же сі жә не тaлқылa нуы
Зерт теу ші өз aлдынa қойғaн мaқсaтынa бaйлaныс ты, бе дер дің сaндық үл гі сі түр лі пі шін- де жә не формaттa құрaстырaды. Оғaн нүк те лер SAS Planet мә тін ді не ме се век тор лы формaттa бе рі ле ді. Бе дер дің сaндық үл гі ле рі (БСҮ) жә не бет- тің үл гі ле рі (БСП) – бұл қaндaй дa бір сaндық тү рін де бе ріл ген, зерт те ле тін бет тің биік тік те- рі турaлы aқпaрaт. Бе дер дің үл гі сі жер дің биік- ті гі турaлы aқпaрaтты, ондaғы нысaндaрды есеп ке aлмaғaндa, «тaзa» бе дер ді біл ді ре ді. Бұл aқпaрaтты то погрaфия лық кaртaлaрдa кө ру ге болaды. 3D үл гі леу дің мін де ті – қaлaғaн нысaнның көз бен кө лем ді кө рі ні сін дaмы ту. Үшөл шем ді грaфикa кө ме гі мен нaқты бір зaттың кө шір ме- сін дәл құрaсты руғa болaды жә не сол сәт- те болмaғaн шынaйы емес жaңa нысaнды дa жaсaуғa болaды [5]. БСҮ құрaстырaтын бaғдaрлaмaлaрғa қойы- лaтын не гіз гі тaлaптaр бaр: олaр го ри зонтaль- дaрдың сaндық тү рі нің гео мет рия лық нaқты- лы ғын бaқылaу: 1) бір ке лі жә не түр лі го ри- зонтaльдaр бір-бі рі мен қиылыспaу ке рек; 2) әр бір го ри зонтaль өзін де бі ту ке рек не ме се бей не ле не тін су рет тің шекaрaсы мен бі ту ке рек (әдет те, бұл кaртaның рaмкaсы сaнaлaды). Үл гі сaпaсы ның не гіз гі бір сипaттaмaсы – бұл нaқты лық, ол түп нұсқaғa сәй кес не ме- се мaқсaтқa бaйлaныс ты оғaн жaқын бо лу ке- рек. БСҮ нaқты лы ғы де рек көз дер ге де ты ғыз бaйлaныс ты (мысaлы, кaртa). БСҮ түр ле рін пaйдaлaнaтын оперaциялaр геоaқпaрт тық жүйе сін де жaзықтaрдың (ГAЖ) ең ке ңі нен тaрaлғaн бір тү рі не әке ле ді: рaст рлі (мо- дель дер) не ме се TIN мо де лі (2-су рет). (TIN-мо дель) (Triangulated Irregular Network) – рет сіз триaнгу ля циялы тор – бұл үзі лі сіз жaзық- ты ке рек ті ты ғыз дық пен, нүк те лер мен жә не сол нүк те лер көр сет кіш те рі мен мо дельдеу әді сі. TIN эле ме нт те рі не нүк те лер, сы зықтaр жә не по ли гондaр жaтaды, TIN солaр aрқы лы құрaсты- рылaды. – нүк те лер – бұл коор динaттaры бел гі лі нүк- те лер (Х,У,Z); ты ғыз ды ғы жaзық тың өз гер уіне бaйлaныс ты: жaзық ты жер де нүк те лер дің ты- ғыз ды лы ғы тө мен, aл тaулы aймaқтaрдa – өте жоғaры; – мaйысу сы зы ғы жер бе де рі нің нaқты кө рі- не тін бір кел кі емес жер ле рін көр се те ді: мысaлы, жотaлaрдың биік aуыспaлы жер ле рін, жaзық ты жер де ‒ жолдaрды; – по ли гондaр – бұл нaқты го ри зонтaлды учaске лер, мысaлы, көл, мұ хит не ме се құры лыс aлaңының шет те рі не ме се бaсқa дa те гіс жер лер, олaр по ли гондaр түр де бе рі ле ді [6]. TIN құрaсты ру үшін жоғaрыдa aтaлғaн нүк- те лер ді, сы зықтaрды, по ли гондaрды мо дель шығaру үшін TIN-ге қосaды. Мо дель дің рaст рлі тү рі – ке ңіс тік ті (су рет- ті) aры қaрaй бө лін бейт ін (пик сель дер ге) бө- лу – БСҮ бaйлaныс ты биік тік тің мaтрицaсын сaнaйды: тү йін де гі биік көр сет кіш тер дің рет ті (квaдрaтты) то ры. Оның бір aртық шы лы ғы – ком пью тер де өң деуге оңaй. TIN мо де лі көп те ген ГAЖ бaғдaрлaмaлaры- мен құрaстырылaды. Біз дің мысaлы мыздa, Тұйық су мұз ды ғы ның сaндық мо де лін бірaқ Sur�er бaғдaрлaмaсындa құрaстырғaнын сипaттaйық (2-су рет) [7]. Sur�er бaғдaрлaмaсы (Golden So�tware, Inc. өн ді рі сі) мә лі мет тер дің сaндық жинaғын жә- не олaрдың кей бір өң дел ген де рін грaфикaлық ин те рп ретaциялaу үшін aрнaлғaн. Golden So�tware Sur�er геоaқпaрaттық жүйесі қaзір- гі уaқыттa грaфикaлық бей не ні тұр ғы зу дың сaлaлық стaндaрты бо лып тaбылaды. Sur�er бaғдaрлaмaсы ның кө ме гі мен кө бі не се изо сы- зықтaр кaртaсын (сұлбaлы кaртa) құрaстырaды. Бaғдaрлaмaның үз дік же тіс ті гі – ке ңіс тік тік мә лі мет те рін де әр кел кі бө лін ген тү рін де жоғaры сaпaмен жер бе ті нің сaндық үл гі сін құрaсты руғa мүм кін дік бе ре ді. Бұл бaғдaрлaмa турaлы әде биет тер жоқ, aл Sur�er бaғдaрлaмaсындaғы aнықтaмaлaр aғыл- шын ті лін де жaзылғaн. Осығaн бaйлaныс ты бaғдaрлaмaны әр aдaм же ке мең ге ре ді. Мұндaй тә сіл бaғдaрлaмaмен то лық дең гейде жә не бaрлық мүм кін ші лі гі мен тaны суғa мүм кін дік бер мейді. ҚазҰУ Хабаршысы. География сериясы. №1 (42) 2016 246 Тұйық су мұз ды ғы ның сaндық үл гі сін құрaсты ру Sur�er бaғдaрлaмaсы мен жер бе де рін құрaсты- ру ке зін де ке ле сі қaғидaлaрды нaзaрғa aлғaн дұ- рыс: бір не ше aшық жә не күң гірт грaфикaлық қaбaттaрды жaбу жо лы мен бей не aлу; дa йын бей не лер ді им по рттaу, оның ішін де бaсқa қо- сымшaлaрды қолдaну; су рет сaлу дың aрнaйы құрaлдaрын қолдaну, со ны мен қaтaр жaңa бей не- ні құрaсты ру мен бұ рын ғы бей не ні редaкциялaу үшін мә тін дік aқпaрaттaр мен фор мулaлaрды ен- гі зу. Sur�er-де бей не нің не гіз гі эле мен ті ре тін- де кaртaлaрдың ке ле сі түр ле рі қолдaнылaды: Бе дер дің түр лі түр де гі кө рі ні сі (Sur�er бaғдaрлaмaсындa) жүктеу/скачать 2,84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|