Дербес білім беру ұйымы

27 
б) в) 
алмайтын 
сәйкестіктерге 
мысалдар келтіруге болады.
Мысалы, 
әрбір 
сынып 
оқушысына оның туған күні 
сәйкес келеді немесе жылдың 
әрбір күніне осы күні туған 
мектептің оқушысы сәйкес
келеді. 
7.4.1.2 
функцияның 
берілу тәсілдерін 
білу; 
Оқушыларға әртүрлі тәсілдермен берілген функциялары бар 
үлестірмелер жиынтығын ұсынуға болады (әрбір топта өз 
үлестірмелер жиынтығы бар). Оқушылар функцияларды берілу 
тәсілдері бойынша ажыратады, әрбір тәсілді сипаттайды және ол 
тәсілдердің артықшылықтары мен кемшіліктерін талдайды. 
Т 
Оқушылардың назарын жаңа 
терминдер мен символдарды 
дұрыс 
қолдануына 
және 
айтылуына аудару керек. 
http://bilimland.kz/ru/  
7.4.1.3 
функцияның 
анықталу облысы 
мен мәндер 
жиынын табу; 
Түрлі функциялардың мысалдарын келтіре отырып, «анықталу 
облысы» және «мәндер жиыны» ұғымдарын талқылаңыз. Сондай-ақ 
әртүрлі функциялардың графиктері келтірілген үлестірмелерді 
пайдаланыңыз. Анықталу облысы натурал сандар жиыны немесе 
бүтін сандар жиыны болатын мысалдар қарастырыңыз.
Мысалы: 
Келесі функциялардың анықталу облыстарын табуды ұсынуға 
болады:
3
10


х
у
; 
3
10
1


х
у
; 
1
2
2


х
х
у
; 
4
1
2


х
у
. 
Ұ, Т 
Функцияның анықталу облысы 
мен 
мәндер 
жиынының 
белгіленулерін енгізу және 
алдағы 
уақытта 
шешімін 
жазғанда қолдану. 
Ү 
«Функция және функцияның 
графигі» тақырыбының 7.4.1.1 
және 7.2.1.2 оқу мақсаттары 
бойынша оқушыларға міндетті 
үй жұмысын орындауға 15-20 
минуттан аспайтын уақыт 
жұмсайтындай және 
оқушылардың функционалдық 
тәуелділікті анықтауына 
бағытталған тапсырмалар саны 
беріледі. 
Тапсырмаларды күрделілігіне 
қарай дифференциациялау, 
соның ішінде талдау, синтез 
және бағалауға байланысты 
тапсырмаларды қосу 
ұсынылады. Оқушыларға 
шығармашылық сипаттағы 
тапсырмаларды ұсынуға 
болады. Мысалы, шынайы 
[31] 
http://www.coolmath.co
m/algebra/15-
functions/05-domain-
range-01 
http://www.geogebra.or
g/m/10568 
http://bilimland.kz/ru/  

28 
өмірлік жағдайлармен 
байланысқан функционалдық 
тәуелділікке мысалдар 
құрастыру. 
Сызықтық 
функция және 
оның графигі 
7.4.1.5 
y=kx+b
түріндегі 
сызықтық 
функцияның 
анықтамасын 
білу, оның 
графигін салу 
және графиктің 
k
және 
b 
коэффициенттері
не қатысты 
орналасуын 
анықтау; 
Оқушыларға мынадай есептер ұсыныңыз:
Сыйымдылығы 45 л болатын бос ыдыстың массасы 5 кг, ал 1 л 
сұйықтың массасы 0,9 кг. Ыдыстың массасының сұйықтың 
массасына тәуелділік формуласын жазыңыз.
Сонда 
p 
литр сұйығы бар ыдыс массасы 
m 
( килограммен) 
т 
= 0,9
р
+ 
5 болады. Бұдан оқушылар функцияның формуласын жазғанын 
көреміз. Оқушылардың назарын формуланың түріне аудару керек. 
Оң жағы 
р
тәуелсіз айнымалыға қатысты сызықтық өрнек екенін 
түсіндіріңіз. 
Сызықтық функцияның анықтамасын түсіну үшін оқушыларға жеке 
тапсырма беріңіз. Кейбіреулері сызықтық функциялар болып 
табылатын әртүрлі функциялардың формулаларын бағандарға жаза 
отырып кесте құрастырыңыз. Оқушылардан тәуелді және тәуелсіз 
айнымалыларды, сонымен қатар коэффициенттерін көрсетіп, 
сызықтық функцияларды теріп жазуын сұраңыз. Дұрыс жауапты 
көрсету арқылы өзін–өзі тексеруді ұсыныңыз 
Сызықтық функциялардың графиктерін салу дағдыларын дамыту 
үшін оқушыларға жұптық жұмысты ұсыныңыз. Әрбір оқушы өзінің 
жұбына үш функция құрастырады. Оқушылар дәптерлеріне өзіне 
ұсынылған функцияның графигін салады да жұбына тексеруге 
береді.
Сызықтық функциялардың орналасуын түсіну үшін оқушыларға 
топта орындалатын кесте толтыру жұмысын ұсыныңыз. Оқушыларға 
кестеде көрсетілген таңбаларға сәйкес келетін коэффициенттері кез 
келген сызықтық функцияларды жазып және олардың графиктерін 
салу керек. Содан соң оқушылар өздері салған графиктерді көрсетеді 
және басқа оқушылардың графиктерімен салыстырады. Оқушылар 
салыстыру нәтижелерін талдайды. 
*
Берілген іс-әрекетті жүзеге асыруда саралап оқытудың 
"Тереңдету" қағидасы қолданылады, оқушылар өз бетімен 
зерттеу жүргізеді және нәтижесін көрсетеді. Берілген 
тапсырма барлық оқушылардың орындауына емес, мысалы, 
математикалық дайындығы жоғары деңгейдегі оқушыларға 
ұсынылуы мүмкін.
Ұ, Т 
Оқушылардың 
сызықтық 
функцияның 
анықтамасын 
айқын білуіне және оны 
ажырата 
алуына 
назар 
аударыңыз. 
Ө
Кесте құрастыру барысында 
сызықты функциядағы тәуелсіз 
және тәуелді айнымалыларды 
«
х
» 
пен 
«
у
» 
арқылы 
белгіленбейтіндей етіп, өзге 
әріптермен енгізіңіз. 
Ж
Егер техникалық мүмкіндік 
бар болса, онда оқушылар 
салынған 
графиктердің 
дұрыстығын 
«GeoGebra» 
бағдарламасы немесе басқа да 
бағдарламалар арқылы тексере 
алады. 
Т
Мұндай 
тапсырмаларды 
орындау «7.5.1.7 
у = kx + b
сызықтық 
функциясы 
графигінде берілген 
k
және 
b 
таңбаларын 
анықтау» 
мақсатына табысты жетуге 
ықпал 
ететініне 
назар 
аударыңыз. 
https://www.youtube.co
m/watch?v=HJyD1r1g2
zw 
http://bilimland.kz/ru/  

29 
7.4.1.4 
y=kx
функциясының 
анықтамасын 
білу, графигін 
салу, 
k 
коэффициентіне 
қатысты 
орналасуын 
анықтау; 
Оқушыларды топтарға біріктіріп, коэффициенттің әр түрлі (оң және 
теріс) мәндеріндегі бірнеше тура пропорционалдықтың графиктерін 
салуды ұсыныңыз.
Содан соң салынған функциялардың қасиеттерін тұжырымдап, 
оларды постерге орындайды және сынып оқушыларына көрсетеді.
Т 
http://bilimland.kz/ru/  
7.4.1.6 
сызықтық 
функция 
графигінің 
координата 
осьтерімен 
қиылысу 
нүктелерін 
графикті салмай 
табу;
Оқушылармен координаталық осьтерінде орналасқан нүктелердің 
координаталары туралы талқылаңыз (О
х
осінде, (
а
; 0), Оу осінде (0; 
а
)). Оқушыларға графиктің осімен қиылысу нүктелері графикке де, 
оське де тиісті екенін түсіндіру керек, яғни оның координаталары (0; 
а
) немесе (
а
; 0) нүктесінің координаталарымен сәйкес келеді, бұдан 
функционалдық тәуелділік теңдігін дұрыс сандық тепе-теңдікке 
айналдырады. 
Осылайша 
оқушыларға 
сызықтық 
функция 
графиктерінің координаталық осьтерімен қиылысу нүктелерінің 
координаталарын табу алгоритмін жазуды ұсыну керек. 
Бекіту үшін жұптық жұмысты ұйымдастырыңыз. Бір оқушы берілген 
функция графигінің Оу
осімен, екіншісі О
х
 
осімен қиылысу нүктесін 
табады. Оқушылар бір-біріне өз шешімдерін түсіндіреді. 
 Ұ
Оқушыларды 
у = kx + b
функциясының графигі О
у
осін 
координаталары 
(0; 
b)
нүктесінде қиятынын түсінуіне 
жетелеңіз. 
 у=
0
, x=
0 дербес жағдайларын 
қарастырыңыздар. 

жүктеу/скачать 1,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: