Дәріс 1
Цитология және гистология ғылымдарының мазмұны. Онтогенезде ұлпалар қалыптасуының кейбір жалпы заңдылықтары. Цитология мен гистологиядағы зерттеу тәсілдері.
Тірі организм тірі материяның ұйымдасуын қарастыратын тұтас жүйе: клетка – ұлпа – мүшелердің морфофункциональді бірлігі – мүшелер – мүшелер жүйесі.
Цитология – клеткалардың құрылысын, атқаратын қызметін, дамуын зерттейтін ілім. Грекше kytos – клетка, logos – ілім деген мағынаны білдіреді.
Цитология – анатомия, гистология, физиология, эмбриология, генетика, биохимия т.б. ілімдерімен тығыз байланысқа келіп, клетка физиологиясы, цитохимия, цитогенетика, цитоэкология, салыстырмалы цитология сияқты өзінің төл тармақтарын туындатты.
Цитологияда негізгі қолданылатын әдістердің бірі – клеткалар мен ұлпаларды әр түрлі микроскоптар арқылы зерттеу. Микроскоптар арқылы арнайы тәсілдермен дайындалған гистологиялық және цитологиялық препараттар зерттеледі.
Гистос – ұлпа, логос – ғылым (грекше) бұл терминді бірінші ұсынған неміс ғалым Мейер. Гистология – жануарлар организмінің ұлпасының құрылысын, дамуы мен тіршілік қабілетін қарастыратын ғылым.
Ұлпа – тарихи қалыптасқан клеткалар мен клеткааралық затының жиынтығы. Бұл ұлпаның құрамындағы клеткалардың құрылысы, қызметі, тегі бір болады. Барлық көпклеткалы жануарлардың түрлі мүшелерінің құрамында кездесетін ұлпаның негізгі 4 түрін ажыратамыз: эпителиальді, ішкі орта ұлпалары, нерв және бұлшық ет жүйесінің ұлпалары.
Жарық және электронды микроскопия гистологияның негізгі тәсілдері болып табылады. Қазіргі уақытта цитохимия, гистохимия әдістері жиі қолданады.
Ұлпалардың дамуын және қызметін зерттеу үшін авторадиография тәсілі қолданылады. Авторадиография радиоактивін элементтер көмегімен жүргізіледі.
Достарыңызбен бөлісу: | 
