Қоршаған орта жағдайы мониторингінің мақсаттары мен

аған 
орта 
жағдайыны
ң өзгеруі 
іс-әрекеті 
арқасында 
қоршаған 
орта 
жағдайыны
ң өзгеруіне 
алып 
келетін 
себептері 
іс-әрекеті 
әсерін 
анықтап, 
өзгерісгер
ді бақылау 
аған орта 
жағдайынд
а болатын 
өзгерісгер 
ың теріс іс-
әрекеті 
нәтижесінде
гі 
зардаптарды 
жою 
аған орта 
мен қоғам 
арасындағ
ы 
тиімді 
қатынастар 
стратегияс
ы 
Сонымен, мониторингтің технология процестерін алгоритм түрінде 
былай бейнелеуге болады: 

Өлшеу

талдау

сипаттау

моделдеу

дұрыс жолын таңдау.
Ic-әрекеттердің мұндай алгоритмі қоршаған ортаның кез-келген 
мониторингіне тән. 
Экологтар үшін негізгі мынадай 
мониторинг түрлері
бар: 
Биологиялық мониторинг
 
- биологиялық орталардағы (организмдерде, биоценоздарда) табиғи 
және 
антропогендік 
процестерді 
бақылау 
(ауыр 
металдардың, пестицидтердің жинақталуы). Мұндай мониторинг тіршіліктің 
қоршаған орта компоненттерімен өзара барлық байланысын қамтиды. 
Базалық мониторинг
 
- жалпыбиосфералық, яғни, тек қазіргі кездегі ғана емес, жақын 
аралықтағы 50-100 жыл ішінде болатын негізінен табиғи құбылыстарды 
бақылау. 
Биосфералық мониторинг
 
- биосферадағы өзгерістерді: атмосфераның шаңдануы, әлемдік су 
балансы, Әлемдік мұхиттың ластануы, құрлық пен мұхиттағы биологиялық 
өнімнің өзгеруі және т.б. ғаламдық деңгейде бақылау. 
Биоэкологиялық мониторинг
 
- табиғи ортаның жағдайын оның адам денсаулығына әсері тұрғысынан 
бақылау. Адамның тыныс-тіршілігін көрсететін көрсеткіштер - ауруға 
ұшырауы, туылуы, өмір сүру ұзақтығы және т.б. қолданылады. 
Геоэкологиялық мониторинг
 
- 
табиғи экожүйелердегі өзгерістерді 
бақылау. 
Географиялық 
стационарлық бақылаулардың жүйелеріне сүйене отырып, экожүйелердің 
биологиялық өнімділігі, өздігінен тазаруға қабілеттілігі, заттардың шекті 
мүмкін концентрациясы көрсеткіштері қолданылады. 
Дистанционды мониторинг
 
- бұл авиациялық және космостық мониторингтің жиынтығы. Кейде 
бұл ұғымға, көрсеткіштері ақпараттарды жинау орталығына беріліп 

отыратын, адам аяғы басуы қиын жерлердегі приборлар арқылы алыстан 
ақпараттарды беру әдістерін (радио, спутник) де жатқызады. 
Теңіздердің ластануы мониторингі
 
- теңіздер мен мұхиттардағы судың сапасын білу мақсатында 
ақпараттар алу үшін олардың жағдайын болжау, бағалау және бақылау 
жүйесі. Бұл теңіз су ресурстарын үнемді пайдалануға және оларды 
ластанудан қорғау шараларын жүргізуге қажет. 
Құрлықтағы сулардың ластануы мониторингі
 
- су ресурстарын үнемді пайдалану және оларды ластанудан, құрғап 
кетуден қорғау шараларын жүргізу үшін құрлықтағы сулардың жағдайы 
туралы ақпараттар алу мақсатында болжау, бағалау және бақылау жүйесі. Су 
сапасының көрсеткіштеріне - температура, минералдану, рН, түсі, еріген 
оттегі, дәмі, ауыр металдар, мұнай өнімдері, фенолдар, пестицидтер және ең 
бастысы натрий, калий, кальций, магний, хлор, сульфат, карбонат, нитрат 
иондары жатады. 

жүктеу/скачать 0,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: