Дәріс 1 Кіріспе. Өсімдік шаруашылығы пәнінің маңызы және мәні. Жоспар
жүктеу/скачать 98,72 Kb.
|
ab31bce0-2cd4-11e3-a7a3-f6d299da70eeУМКДмал шиз 3(1)
topyra tanu t m blisov, Topyra tanu
| Минералды заттар. Тарының әбден піскен дәнінде көптеген минералды заттар болады.
Тары дәніндегі минералды заттар (құрғақ және минералды заттардың проценті есебімен ).
Еттен жасалған тағамдардағымен салыстырғанда тары дәнінде, әсіресе, оның жармасында фосфор әжептәуір көп. Тары дәнінде төмендегі мөлшерде микроэлементтер кездеседі: цинк – 1,96 мг процент, мыс – 1,19 , йод – 1,6, бром - 0,30 мг/ процент. Витаминдер. Тары дәні организмге қажетті витаминдерге де бай келеді. Атап айтқанда, онда B1 (тиамин), B2 (рибофлавин), PP (никотин қышқылы) және фолиев қышқылы болады. Тары дәнінің 1 грамында 1,8- 9,6 мг тиамин кездеседі. Басқа астық тұқыидастармен салыстырғанда , ондағы B1 және B2 витаминдері екі есеге жуық , ал тары жармасында фолиев қышқылы бидай, қара бидай және жүгері дәніндегіден екә есе артық болады. Қарақұмық Халық шаруашылығының маңызы. Қарақұмық- жеңіл сіңімді ақуыз ( 13-13,3 %) мен крахмалы ( 66-68% ) мол бағалы жармалық дақыл. Жарма құрамында 1,6% органикалық қышқылдар мен адам ағзасына пайдалы фосфор, темір, кальций және мыс қосылыстары да болады. Қарақұмық жармасы емдік қасиеті бар құнды тағам. Дән маңызы ( клейковина ) болмағандықтан, қарақұмықтың ұндық нандық сапасы төмен. Қарақұмық ұнын шелпек дайындауға ғана аз мөлшерде пайдаланылады. Сиырды қарақұмықпен азықтандырса, майы қатты болады. Сабаны мен топаны қатты малазық болғандықтан, оларды басқа жемдерге қосып пайдаланады. Сабанының күлі мен дәнінің қалдықтары- құнды тыңайтқыш. Олардың құрамында 40% аса KO , 10% көп PO және 19% дейін CaO болады. Қарақұмық тамаша балды өсімдік. Оның егісінің әр гектарынан аралар 60-100 кг дейін дәмі мен иісі тамаша бал жинайды. Дәнді дақылдардың ішінде қарақұмық өте қысқа вегетациялық кезеңімен (60-75 күн ) ерекшеленеді. Бұл оны күздік және ерте жаздық дақылдардың көктері шықпай қалған танаптарына қайта егуге және де аңыздық аралық дақыл ретінде пайдалануға мүмкіндік береді. Сондай ақ қарақұмықты көк балаусасын жыртып жасыл тыңайтқышқа да пайдаланады. Қарақұмық кәдімгі жапырақтары шыққаннан кейін тез өсіп, бұтақтанып арам шөптерді басып тастайды. Сондықтан, ол жаздық дақылдар үшін жақсы алғы дақыл, ал ерте пісетін сорттары екпе сүрі жер дақылы бола алады. Қарақұмықтың орташа өнімі гектарына 8-12 ц, ең жоғарғысы 20-25 ц жетеді. жүктеу/скачать 98,72 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|