Дәріс №9. Графикалық бейнелерді сақтау форматтары

Қазіргі кезде компьютерлік графикада графикалық файлдардың 30-дан астам түрлері қолданылады.Бірақ олар тек кейбіреулері ғана стандартты,яғни кез-келген программада жұмыс істеуге қолайлы болады.Векторлық,растрлық және үшөлшемді суреттердің файлдарының форматтары бір-біріне сәйкес келмейді.Көптеген графикалық редакторларда ақпаратты тез ашып және кодталған суреттерді тез қалпына келтіру керек,сондықтан да суреттерді сақтау барысында суреттің өз форматын қолданып сақтаған тиімді.Басқа программалар осы берілген файлдар форматымен жұмыс істей алмауы мүмкін.Егер суреттерді құру немесе өңдеу үшін бірнеше программалар қолданылса немесе суретерді басқа бір адамдарға жіберсеңіз,онда компьютерде кеңінен қолданылатын форматтарды қолданған жөн. Қосымшалардың көпшілігі өзінің жеке форматтарына негізделгендіктен,файлдарды басқа программаға ауыстырғанда арнайы фильтрлерді қолдануға немесе суретті стандартты форматқа экспорттауға тура келеді.

Қандай мақсатқа анралып жасалғандығына байланысты әр формат графикалық ақпаратты әр түрлі етіп сақтайды.Кез келген форматтың артықшылығы және кемшілігі болады.

Компьютерде графикалық ақпаратты векторлық және растрлық түрде беруге болатыны белгілі,ендеше графикалық файлдар форматының да сәйкесінше векторлық және растрлық түрлері бар.

• 
  Суреттің өлшемі-горизанталь және вертикаль өлшемдері бойынша суреттегі бейненүктелердің саны.
  
• 
  Биттік тереңдік-бір бейненүктенің түсін сақтау үшін қолданылатын биттер саны.
  
• 
  Суретті сипаттайтын мәліметтер(суреттегі бейненүктенің түсі),сонымен қатар қосымша ақпарат сақталады.
  

• 
  файлдарды архиватор-программалардың көмегімен қысу;
  
• 
  файл форматына енгізілген қысу алгоритмінің көмегімен қысу.
  

WINDOWS жүйесінде файлдарды қысудың кең тараған түрлеріне-ZIP,ARJ,RAR және т.б жататыны белгілі.Ал графикалық файлдарды қысу архиватор программалардың көмегімен файлдарды архивтеуден өзгеше.

Суреттердің әр түрлі типтеріне сәйкес өзіндік қысу алгоритмі бар.Егер файлдар форматына қысу алгоритмі қосылса,онда сәйкес программалар қысылған мәліметтерді дұрыс оқуға жағдай жасайды.

Графикалық ақпараттарды қысу алгоритмдері;

1. RLE(Run-Length Encoding) қысу алгоритмі-көп бөлігі біртұтас бояудан тұратын аппликация типті суреттерді қысу мақсатында қайталанатын шаманың тізбегін екі шамаға ауыстыратын қосу алгоритмі.

Мұндай қысу алгоритмі кейбір растрлық графикалық файлдар форматында қолданылады. Файлдарды қысу алгоритмі алдымен бейненүктелер санын,сосын олардың түсін жазады,немесе керісінше.

2. LZW(Lempel-Ziv-Welch) қысу алгоритмі файлдағы бірдей өрнектер тізбегін іздеп,ақпараттарды қысуға негізделген.Табылған тізбектер кесте түрінде сақталады,оларға неғұрлым қысқа маркерлер(кілт) беріледі.

Егер суретте 20 рет қайталанатын қызыл,қызыл сары және жасыл нүктелер жиыны болса, .LZW оны анықтап,бұл жиынға жекеше сан береді де (мысалы,5),сосын бұл мәліметтерді 5 саны түрінде 20 рет сақтайды.

Қаныққан өрнекті суреттер бастапқы өлшемінен 0,1-ге дейін қысылады. LZW- қысу әдісі біртектес бояулардан тұратын (логотиптер,жазулар,схемалар) файлдарды қысуға мүмкіндік береді.

LZW(Lempel-Ziv-Welch) қысу алгоритмі RLE алгоритміне қарағанда әлдеқайда жақсы,бірақ кодтау және қайтадан шығару процестері жайырақ жүреді.

LZW қысу әдісі TIFF және GIF форматындағы файлдарда қолданылады.

TIFF форматының басқа да қысу алгоритміін қолданатын нұсқалары да бар.

Сондықтан TIFF форматының әр түрлі нұсқалары да бір-біріне сәйкес келмейді. TIFF форматындағы файл кейбір графикалық програмаларда оқылмауы мүмкін.Осындай кемшіліктеріне қарамастан TIFF форматы қазіргі кезде ең танымал растрлық форматтардың бірі болып табылады.Кең тараған растрлық форматтарға BMP,TIFF,PCX,GIF,JPEG форматтары жатады.

BMP форматының артықшылығы – Windows –пен үйлесетін кез келген программаны сүйемелдеуі. Ал кемшілігі – қысу мүмкіндігінің нашарлығы. Бұл форматта тек қана 4 және 8 биттік суреттерге ғана сәйкес RLE қысу алгоритмі қолданылады. BMP файлдары дискіде көп орын алады. Сонымен қатар BMP файлдарын қолдану Windows платформасымен шектеулі. Форматтың кемшілігі: жиырма төрт биттік түс тереңдігін қолданғанда, файлдың өлшемі өте үлкен болады. Сонымен қатар бұл форматта басқа форматтағыдай кейбір қосымша мүмкіндіктер жеткіліксіз.

ТІҒҒ форматы түсті тарату және қысу механизмінің тиімділігіне сай сканерленген аэрофото және ғарыштық суреттерді сақтауға өте ыңғайлы.

РСХ форматы. PCX (PC PaintBrush File Format, файл атының кеңейтілуі. PCX) форматын PC PaintBrush программасы үшін Z – Soft фирмасы жасаған. РСХ файлдарын компьютерлердің барлық графикалық қосымшалары аша және импорттай алады. Бұл форматта RLE қысу алгоритмі қолданылады. Бірақ РСХ СМҮК моделімен немесе RGB моделінен басқа модельдермен жұмыс жасай алмайды. Бейненің түстік бөлінуін сақтамауы, түстік модельдің аздығы және басқа шектеулер бұл форматтың қолданыстан шығуына сеьеп болды. Қазіргі кезде бұл формат секірген формат болып табылады.

GIF форматы. GIF (Graphics Interchange Format, файл атының кеңейтілуі .Gif) форматын 1987 жылы (GIF 87a) СompuServe фирмасы желімен растрлық суреттерді тарату үшін арнайы жасаған. Сондықтанда бұл форматта қысу механизмі жақсы, WEB беттерінен суреттерді тез жүктейді. GIF форматы LZW қысу әдісін қоданады. GIF суретті «жол арқылы» жазуға мүмкіндік береді. 1989 жылы мөлдірлік пен анимацияны сүйемелдеуге байланысты GIF форматы қайтадан (GIF 89a) толықтырылды. Нәтижесінде GIF – те немесе бірнеше түстерді мөлдір етіп орнатуға болады, сондықтан бұл түстер Интернеттің көру программаларында көрінбейді.

GIF файлдар бір немесе бірнеше растрлық суреттерден тұруы мүмкін, программа файлда көрсетілген жиілікпен суреттің бірінен кейін бірін жүктейді. Осылайша қозғалысты алуға болады (GIF анимация). GIF форматында түстік сурет тек қана 256 түс режимінде жазылады. Сондықтан бұл формат Интернет желісінде электрондық басылдымдарды құру кезінде қолданылады.

Бұл форматта ақпаратты қысу алгоритмі жоқ болғандықтан, файлдың үлкен көлемі болады, сондықтан сурет жадыдан көп орын алад Ол форматтың негізгі кемшілігі болып табылады.