Дәріс №1 Тақырыбы: Әкімшілік құқықтың түсінігі,пәні және әдістері. Әкімшілік құқықтың түсінігі және ерекшеліктері
жүктеу/скачать 241,68 Kb.
|
Лекция әкім.құқ
|
Дәріс №1 Тақырыбы: Әкімшілік құқықтың түсінігі,пәні және әдістері. Әкімшілік құқықтың түсінігі және ерекшеліктері Әкімшілік құқық-конституциялық және азаматтық құқықтармен қатар Қазақстан құқық жүйесінің негізгі салаларының бірі болып табылады.Оның мұндай орын алатын себебі “әкімшіліктің” әрқашанда және қазір де сөзсіз үлкен қоғамдық,тіпті өмірлік зор маңызы бар деп айтуға болады. Әкімшілік құқық-құқықтық нормалардың жиынтығы,солардың көмегімен мемлекет атқарушы билікті нақты жүзеге асыруға байланысты және сол туралы пайда болатын қоғамдық қатынастарды реттейді. Әкімшілік құқықтық актілердің көпшілігіне жүйе құратындай белгілер бар.Бір жағынан,мұндай актілер қатынастардың белгілі бір тобын (жиынтығын) реттейтін болғандықтан (мысалы,органның,лауазымды адамның мәртебесін немесе өкілеттігін) оларда өзіндік маңыз болады,екінші жағынан-нақты мәселелерді шешудегі оның қызметінің шеңберін анықтау қажеттілігі сақталады (мысалы,көлік инспекциясы органдарының әкімшілік құқық бұзушылығы туралы істерді жүргізуі жөніндегі нұсқаулық).Және де,мемлекеттік басқару органдарының заңдардың орындалуын қамтамасыз етуге бағытталған ниеттері жан-жақты шаралардың қабылдануын талап етеді.Мұндай мән-жайлар әкімшілік заңнаманың бірқалыпты талассыз дамуын қамтамасыз етеді. Әкімшілік заңнаманың жүйеге келтіру нормативтік материалдарды жинақтау арқылы жүзеге асырылатындығымен келіскен жөн.Бірақ,бұл пікірге қарағанда,әңгіме тек әкімшілік құқықтың ішінде ғана емес,сонымен қатар,құқық салаларының арасында да құқықтық реттеу өрісін бөлу жайында болып отыр. Бұл қатынастар өрісін кейде мемлекеттік басқару шеңберімен шектей алмайсын,бірақ көптеген адамдар оның шектелуін қалайды. Біріншіден,басқару негізгі ұғым болғанымен және әкімшілік құқықтың тиісті нормалары басқару тәртібін қамтамасыз ететіндігіне қарамастан,мұндай жағдай (басқарылатындық) өмір тірлігінің басқа өрістеріне де тән.Екіншіден,ауытқушылық әрекетті әрқалай анықтауға және бағалауға болатындығын ескеру керек.Басқару тәртібін құқықтың әртүрлі салаларының нормаларымен қалпына келтіруге болады.Үшіншіден,іс-әрекетті түзету мақсатында әлеуметтік субьектілерге ықпал жасау институттық және институттық емес болуы мүмкін,ал іс-әрекетті қалыптастырудың соңғы сценарийінде атқарушы билік органдарының рөлі айқын байқалады. Сол себепті,әкімшілік құқық,шын мәнінде,тек басқару құықығы ғана емес,сондықтан да әкімшілік құқық проблемаларын талдауды мемлекеттік басқару мәселелерін талдаумен ғана алмастыруға болмайды. Әкімшілік нормалардың басқарудың сипатын анықтайтындығы сөзсіз.Мазмұны жағынан алғанда бұл басқару дегеніміз-басқарылатын жүйені іске қосу болып табылады,ал ол жүйеге,мына жағдайда,норма талаптарына (диспозицияларына) сәйкес келетін қоғамдық қатынастар,адамдардың әрекеттері мен мінез-құлқы жатады.Сонымен қатар,әкімшілік билікті авторитарлық ұйым ретінде қарастыра отырып норма императивтернің тек авторитарлық формаға ғана емес,сонымен қатар субьект әрекетін өздігінен қалыптастыратын нормаларға айналатындығын атап өткен жөн (адамдар қауымдастығындағы қатынастарды реттеу мұқтаждығы бар). Әдебиетте әкімшілік құқықтың мәнін қалыптастыратын қатынастарды топтастырудың негіздемелерін анықтауда алшақтық бар.Мысалы,Д.Н.Бахрах: 1)аппарат ішіндегі қатынастарды; 2)әкімшілік биліктің азаматтармен,мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдармен өзара қатынастарын бөліп қарастырады. Әкімшілік құқық өзінің мәні бойынша төмендегідей санаттардың қосындысы: әкімшілік құқық Қазақстан заңнамаларының саласы ретінде; әкімшілік құқық заң ғылымының бөлігі ретінде әкімшілік құқық пән ретінде болып табылады Дәстүр бойынша атқарушы билікті жүзеге процесінде қалыптасатын қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеу міндеті ерекше құқық саласы-әкімшілік құқыққа жатады. жүктеу/скачать 241,68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|