Дәріс № 4
ДАМУ КЕМІСТІГІ БАР БАЛАЛАРДЫ ЗЕРТТЕУДЕГІ КЕШЕНДІ ТӘСІЛ
1. Дамуында ауытқулары бар баланы кешенді зерттеу жүйесіндегі медициналық тексеру.
2. Даму кемістігі бар балаларды педагогикалық зерттеу.
Бұзылған дамуды диагностикалаудың негізгі принциптерінің бірі-кешенді тәсіл-барлық қажетті мамандардың (дәрігерлер, дефектологтар, психологтар) баланың даму ерекшеліктерін жан-жақты тексеру және бағалау талабын білдіреді және тек танымдық белсенділікті ғана емес, мінез-құлықты, эмоцияларды, ерік-жігерді, сондай-ақ көру, есту, мотор сферасының күйін, неврологиялық мәртебені, соматикалық жағдайды қамтиды. Демек, баланы зерттеу медициналық және психологиялық-педагогикалық тексеруді қамтиды.
Медициналық тексеруді дәрігерлер (педиатр немесе терапевт, невропатолог, балалар психиатры, офтальмолог, отоларинголог, қажет болған жағдайда аудиолог) жүргізеді. Баланы психологиялық-педагогикалық зерттеуді педагог-дефектолог және психолог жүзеге асырады.
1. Дамуында ауытқулары бар баланы кешенді зерттеу жүйесіндегі медициналық тексеру
Медициналық тексеру, әдетте, осы тарихты зерттеуден басталады.
Анамнезді дәрігер жинайды және баланың құжаттамасымен танысу және ата-аналармен (немесе оларды алмастыратын адамдармен) әңгімелесу негізінде жасалады.
Отбасы тарихында баланың отбасы және тұқым қуалаушылық туралы мәліметтер талданады; отбасының құрамы, оның әр мүшесінің жасы мен білім деңгейі, ата-анасының мінездемелік ерекшеліктері сипатталады. Туыстарының психикалық, неврологиялық, созылмалы соматикалық аурулары, олардың физикалық келбетінің патологиялық ерекшеліктері жазылады. Бала тәрбиеленетін отбасылық-тұрмыстық жағдайлар, ата-аналардың жұмыс орны мен сипаты, атап айтқанда өндірістік зияндардың болуы және олармен жұмыс істеу ұзақтығы сипатталады. Отбасындағы қарым-қатынасқа, балаға деген қарым-қатынасқа баға беріледі. Ата-аналардың біреуінің немесе екеуінің де ішімдікке немесе есірткіге бейімділігі тіркеледі.
Баланың жеке тарихы ананың жүктіліктің қалай болғанын, токсикоз, соматикалық аурулар, резус-фактор, дәрі-дәрмектерді ұзақ уақыт қолдану және басқа да зияндар болғанын ескереді. Босанудың ерекшеліктері, ұрықтың асфиксиясының белгілері, босану жарақаты, ұрықтың патологиялық презентациясы сипатталады. Босану кезінде көмек көрсету сипаты және ұрықты жандандыруға жұмсалған уақыт байқалады. Балада туа біткен ақаулар, құрысулар, сарғаю белгілері болған-болмағаны көрсетіледі. Туу салмағы және тамақтандырудың басталу уақыты, перзентханада болу мерзімі байқалады.
Содан кейін бала бастан өткерген аурулар тізімделеді, олардың өткірлігі, сипаты, ұзақтығы, емделуі, асқынулардың болуы көрсетіледі.
Құрысу және басқа пароксизмальды жағдайлардың болуы тіркеледі; олардың қай жаста пайда болғаны, ұстамалар мен эпилепсиялық эквиваленттердің сипаты, олардың уақыт бойынша таралуы, ұстамаға дейінгі және кейінгі жағдайлардың сипаты сипатталады, ұстамаға қарсы емдеу, оның жүйелілігі мен тиімділігі байқалады.
Баланы туғаннан 1 жасқа дейін тексеру кезінде педиатр дәрігер келесі диагностикалық көрсеткіштерге назар аударады, оларды өз жазбаларында атап өтеді:
- өсу сипаты, салмағы, перцептивті және локомоторлық функциялардың даму ерекшеліктері;
- ұйқының, тәбеттің ерекшеліктері, емізу ұзақтығы;
- эмоционалды және интеллектуалды даму динамикасы;
- басым көңіл-күй, әлсіздігі немесе қозғыштықтың болуы;
- бала үйде немесе бөбекжайда тәрбиеленіп жатыр ма.
1 жастан 7 жасқа дейінгі баланы тексеру кезінде оның даму ерекшеліктері, олардың жас көрсеткіштеріне сәйкестігі тіркеледі. Вегетативті сфераның жағдайы байқалады: ұйқының, тәбеттің ерекшеліктері, ыстыққа төзімділік және т.б. энурездің болуы, оның жиілігі, психогендік жағдаймен байланысы тіркеледі. Моториканың дамуын сипаттағанда баланың қозғалғыштығы, енжарлығы немесе мотордың бұзылуы сипатталады. Ұқыптылық пен өзіне-өзі қызмет көрсету дағдыларының болуы немесе болмауы жазылады.
Баланы медициналық тексеру барысында туа біткен және жүре пайда болған даму ақауларының болуы анықталады.
Ауыз қуысының (миндалин, мұрын-жұтқыншақ), асқазан-ішек жолдарының, тыныс алу, жүрек-қан тамырлары, несеп-жыныс жүйелерінің жағдайы зерттеледі, қан қысымы өлшенеді, аллергиялық құбылыстардың болуы немесе болмауы анықталады.
Достарыңызбен бөлісу: |