29-30 дәріс тақырыбы: Сыныптан тыс жұмыс
Жоспары: 1.Сабақтан тыс жұмыс туралы түсінік және оның түрлері.
2.Сыныптан тыс жұмыс түрлері: жеке, топтық, жаппай.
Сыныптан тыс жұмыс туралы түсінік
Сыныптан тыс жұмыс – сабақтан тыс уақытта, баланың жеке тұлғасын әлеуметтендіруін қамтамасыз етуге қажетті жағдай жасайтын, оқытушының оқушылармен әртүрлі іс-әректтерін ұйымдастыру. Сыныптан тыс жұмыс – оқу бағдарламаның шеңберіне кірмейтін және оқу кестесінен тыс мектеп өткізетін әртүрлі тәрбиелік- оқытушылық іс-шаралар.
Сыныптан тыс жұмыс ұғымы – мәні кең және бірмағыналы емес, оған мазмұны, қызметі, өткізу әдістемесі, басқару әдістері және формалары бойынша әртүрлі сабақтар кіреді.
Сабақтан тыс жұмыс – мақсаты, мазмұны және әдістері бойынша оқу үрдісімен шектеседі, оның сабақтан тыс кезіндегі жалғасы болып табылады және үнемі ерікті түрде бола бермейді. Оның жоспарлануында және ұйымдастырылуында анықтаушы рөлді ұстаз атқарады. Бұған мысал: пәндік оқытушының қабілетті оқушылармен бағдарламалық материалдан алған білімдерін кеңейту және тереңдету және нашар оқитындардың білімін түзету бойынша өткізетін жұмыстар
Сыныптан тыс жұмыс – оқушыларға кеңінен позитивті әсер ету мүмкіндігі бар және оқытушының сабақтағы жұмыспен байланыстыра отырып, оқу-әдістемелік өрісте өз бетімен жасайтын әртүрлі іс-әрекеттердің жиыны болып саналады.
Сыныптан тыс жұмыс түрлері: жеке, топтық, жаппай
Сыныптан тыс жұмысты ұйымдастырудың негізгі үш түрін бөліп көрсетеді, олардың әрқайсысы сабақ түрінде әр түрлі болуы мүмкін:
• Жеке: тірі табиғат бұрышында жұмыс істеу, әдеби шолулар, мектеп жанындағы учаскедегі тәжірибе жұмысы, фенологиялық бұрышты безендіру және т. б.
• Топтық: үйірмелер, қабырға газеттерін шығару, мерекелерді дайындау;
• Жаппай: мерекелер, викториналар, ауызша журналдар, дәрістер, серуендер және табиғатқа жорықтар, мұражайларға бару, шығармашылық жұмыстардың көрмелері, тақырыптық кампаниялар;
Сыныптан тыс қызметтің ең танымал нысандары: 1.Әлеуметтік-гуманитарлық, математикалық және дүниетану-ғылыми циклдардың оқу пәндері бойынша пәндік апталықтар.
2. Оқу-танымдық қызметі: жалпы мектептік пәндік олимпиадалар, "виртуалды әлем білгірлері" чемпионаттары (ақпараттық-коммуникациялық технологиялар білгірлері), шығармашылық және ғылыми-зерттеу жобаларының фестивальдары; жалпы мектептік байқаулар.
3. Ерлік-патриоттық және әскери-спорттық іс-шаралар: мектеп мұражайларының жұмысы, тақырыптық кештер мен мерекелер; экскурсиялар мен тақырыптық экскурсиялық сапарларды, "Зарница" және "Орленок" әскери-спорттық ойындарын, "Қауіпсіз дөңгелек" жарыстарын, ЖЖИ отрядтарын (жол қозғалысының жас инспекторлары) және ЖДП (өрт сөндірушілердің жас достары) ұйымдастыру және өткізу.
4. Көпшілік мерекелер (ұжымдық-шығармашылық іс): тақырыптық мерекелер, шығармашылық және қиял фестивальдары; «Біз таланттарды іздейміз» конкурстары, КВН, білімпаздардың интеллектуалды турнирлері; сахналық немесе саптық әндер, театр қойылымдары, мәнерлеп оқу және авторлық шығармашылық, суреттер мен плакаттар конкурстары.
5. Мамандандырылған (тақырыптық) акциялар: білім және болашақ мамандықтар жәрмеңкелері; халық шығармашылығының, ұлттық салтдәстүрлердің мерекелері мен фестивальдары; ғылым және шығармашылық фестивальдары, қызығушылықтары бойынша үйірмелер мен клубтар; балалар кітабының апталығы.
6. Қоғамдық пайдалы және әлеуметтік маңызды іс-шаралар: еңбек десанттары мен сенбіліктер; тимурлық қызмет, Айболит пен тазалық рейдтері; іздеу және өлкетану жұмыстары; "алыс достарға сыйлық", "ардагерге сыйлық" операциялары; "мүгедек балаларға көмек", "балалар үйіне біздің сыйлық", "үлкен жастағы адамдарға көмек"қайырымдылық акциялары.
7. Спорттық және туристік қызмет: туристік слет, "робинзонад" және жарыстар, жорықтар мен экспедициялар; туристер кештері, "кіші олимпиада ойындары", турнирлер (чемпионаттар), спорттық эстафеталар (оқушылармен, ата-аналармен); "Анам, әкем, мен-спорттық отбасы", "Ең спорттық сынып" жарыстарын ұйымдастыру және өткізу.
Үйірме жұмысының мақсаты – оқушыларды қызықтырып, табиғаттану білімін тереңдету және кеңейту, бақылау және тәжірибе жасау дағдыларын қалыптастыру. Жеке тәжірибелер мен эксперименттердің нәтижелері табиғаттану сабақтарында (мысалы, өсімдіктердің тыныс алуы мен қоректенуін зерттеу кезінде) қолданылуы мүмкін.
Үйірмеге қатысатын балалар саны орта есеппен 10-15 адам. Қатысушылар құрамы ерікті, бірақ тұрақты болуы тиіс. Сабақтар аптасына 1 рет өткізіледі. Үйірме жүйелі түрде, алдын ала жасалған және бекітілген бағдарлама бойынша жұмыс істеуі тиіс. Сонымен қатар үйірме мүшелері бұқаралық ісшараларды дайындауға белсенді қатысады.
Төменгі сынып оқушыларын жергілікті табиғи ресурстарды қорғау жөніндегі практикалық істерге тарту қажет. "Дүниетану" курсы бойынша сыныптан тыс жұмыстар оқушыларды тәжірибелік қызметке енгізуге үлкен мүмкіндіктер береді, бұл бағытта әдіскерлер ерікті негізде құрылған және сабақтан тыс уақытта өткізілетін осы пәнді меңгерумен байланысты оқушылардың ұйымдастырылған және мақсатты білім беру тәрбие жұмысын түсінеді.