Дәріс 6. Тауарлардың сандық және бағалау сараптамасы.
1. Сандық сараптаманың сипаттамасы.
2. Тауарлар мен тауарлар санына сараптама жүргізу кезеңдері.
3. Тауарларды бағалау сараптамасының түрлері.
Сандық сараптама-өлшеу әдістерін қолдану мүмкін болмаған және (немесе) тәуелсіз Тараптың өлшеу нәтижелерінің дұрыстығын растау қажет болған кезде сарапшылардың тауардың сандық сипаттамаларын бағалауы.
Тауар партиясындағы тауар санын және (немесе) олардың бірлі-жарым даналарының сандық сипаттамаларын немесе кешенді буып-түю бірліктерін айқындау сандық тауартану сараптамасының мақсаты болып табылады. Сандық сараптаманы қолданудың ең көп таралған саласы-тауарларды жеткізуші мен алушы арасында келіспеушіліктер туындаған жағдайда, тауардың ілеспе құжаттарында көрсетілген сан мен өлшеу кезінде белгіленген Сан арасындағы айтарлықтай айырмашылықтар болған кезде тауарларды саны бойынша қабылдау.
Кейбір жағдайларда сандық сараптама тауарлардың сандық шығындарының ықтималдығын және олардың пайда болу себептерін анықтау үшін қажет.
Егер мүдделі тараптардың бірі (өнім беруші немесе алушы) өндірген тауар партияларының және (немесе) кешенді буып-түю бірліктерінің және (немесе) тауардың бірлі-жарым даналарының сандық сипаттамаларын өлшеу нәтижелері екінші мүдделі тарапта қарсылық тудырмаса, онда сандық сараптама жүргізу қажеттілігі жоғалады.
Сарапшылардың саны мен материалдық жауапты тұлғалардың қабылдауы бойынша тауарларды сараптаудың тағы бір айырмашылығы-өлшеу нәтижелеріне шағымдану мүмкіндігі. Егер саны бойынша қабылдауды материалдық жауапты тұлғалар жүргізсе және тиісті тауарға ілеспе құжаттар ресімделсе, онда тауар алушының меншігіне өтеді және қабылдау нәтижелері түпкілікті болып табылады. Жеткізуші жіберген және алушы белгілеген (мысалы, жүкқұжаттар немесе басқа да тауарға ілеспе құжаттар жоғалған кезде) қаптама бірліктерінің массасының немесе санының сәйкестігін бірден анықтауға мүмкіндік бермейтін мән-жайлардың болғаны дәлелденген жағдайда ғана саны бойынша қабылдау қайталануы мүмкін.
Сандық сараптаманың нәтижелеріне мүдделі тараптардың бірі шағым жасауы мүмкін. Бұл жағдайда қайталама (бақылау) сараптама тағайындалады, ол бастапқы сараптаманың нәтижелерін растауы не оларды теріске шығаруы мүмкін. Соңғы жағдайда сараптаманың жаңа нәтижелері дәлелденуі керек.
2. Тауар орындарының және (немесе) тауардың санына сараптама жүргізу тәртібі. Тапсырыс беруші қойған міндетке байланысты сарапшы шарттық талаптарда және (немесе) нормативтік-техникалық құжаттамада (Мемлекеттік, Халықаралық немесе кәсіпорын стандарттарында) қамтылған талаптарды ескере отырып, тауардың санын дәл айқындау әдісін (есептеу, өлшеу немесе салмақтау, іріктеп немесе жаппай тексеру әдісі) таңдайды.
Тауарды саны бойынша іріктеп тексеру келісім-шарттық (шарттық) талаптарда және нормативтік-техникалық құжаттамада көзделген жағдайларда ғана жүргізіледі.
Тауар мөлшерін шамамен анықтауға жол берілмейді.
3. Көлік құралына түскен тауар санын сараптау.Сарапшы көлік құралын ашқанға дейін:
* көлік құралының нөмірін көлік жүкқұжатында көрсетілген нөмірмен салыстыру;
* көлік құралының жай-күйін, контейнердің, есіктердің, есік тиектерінің жарамдылығын (техникалық жай-күйін); жөнелтуші пломбаларының немесе жөнелту пунктінің (станцияның, порттың) болуы мен жай-күйін, олардың жарамдылығын, пломбалар бедерлерінің деректері көліктік және тауарға ілеспе құжаттарда көрсетілген мәліметтерге сәйкестігін тексеру.
Көлік құралын ашу процесінде сарапшы:
* Тапсырыс беруші пломбаны алған кезде қатысуға;;
* есік жағынан судан қорғайтын қағаздың бар-жоғын тексеру;
* көлік құралын тауарлық орындармен (тауармен) толтыру дәрежесін анықтау, үйінділердің болуын тіркеу;
* егер тауар абай болуды талап етсе, тауарлық және ескерту таңбаларына назар аударыңыз;
* егер тауар белгілі бір режимді сақтай отырып тасымалданған болса, көлік құралын ашу кезіндегі температуралық режимді тексеру;
* қайта санау қажеттілігін болдырмайтын көлік құралдарынан тауар орындарын және (немесе) тауарды түсіру мен есептеудің осындай тәртібін айқындасын.
Тауар орындарының санын, өлшеулерін, сондай-ақ тауар санын есептеуді, жазуды сарапшы мен сараптаманың тапсырыс берушісі көлік құралын ашу және түсіру сәтінде бір мезгілде жүргізеді.
Тауарға қол жетімділігі немесе майысқақ зақымдануы бар тауар орындары анықталған кезде олардағы тауар саны түсірілгеннен кейін бірден тексеріледі. Сонымен қатар, тауарлардың толықтығы, тесіктердің, чиптердің, жарықтардың, деформациялардың, қолтықтың іздерінің, әртүрлі дақтардың болуы, ағып кету, ішіндегілердің төгілуі, сынған әйнектің сынуы және басқа да ақаулар тексеріледі, оларды көлік құралын ашу және түсіру кезінде ғана тіркеуге болады. Мүмкіндігінше тауардың зақымдану себебі анықталады.
Көлік құралындағы орындардың саны және олардың нөмірлері көліктік және тауарға ілеспе құжаттардың деректерімен салыстырылады.
Достарыңызбен бөлісу: |