Талдау мен жинақтау . Талдау келесі түрлерге бӛлінеді: эмпирикалық
материалды механикалық бӛлу; тұтастың құрамындағы элементтердің ӛзара
қатынасы формаларын анықтау; білім құрылымын ашып кӛрсету, зерттеу
объектісінің сипаты мен динамикасын айқындау және т.б. Талдау барысында
зерттеу нәтижелерін бағдарламалар, кестелер, жоспарлар, жүйелер түрінде
жинақтауға болады. Талдау мен жинақтау диалектикалық түрде бір-бірімен
ӛзара байланысты, «талдау» термині кӛбінесе зерттеу процесін тұтастай зерттеу
кезінде қолданылады.
3.
Абстракциялаудың екі түрі бар: талдап қорыту және жекелеп бӛлу.
Талдап қорыту-кӛптеген бірыңғай заттар мен құбылыстардың жалпы, бірдей
белгілерін анықтау. Жекелеп бӛлу- бір затты немесе құбылысты зерттеп, талдау
үшін зерттеушіге қажетті бір қасиетін немесе сапасын бӛліп алу процесі.
4. Тұжырым жасаудың
индуктивті және дедуктивті әдістері. Бұл әдістің
кӛмегімен эмпирикалық деректер қорытындыланып, жекеден жалпыға қарай
және керісінше жалпыдан жекеге қарай қисынды салдарлар айқындалады.
5.
Ұқсастыру әдісі заттар мен құбылыстардың жалпылығын айқындау
үшін қолданылады.
6. Теория жүзінде мүмкін жағдайдың, құбылыстың немесе заттың
моделін жасау әдісі. Модельдеу- зерттеу объектісі ӛзімен ұқсастық қатынастағы басқа
бір объектімен алмастырылатын зерттеу әдісі. Бірінші объект түпнұсқа болады
да екінші объект оның моделі болады. Зерттеуші модельді зерттеп, алған
нәтижелерін ұқсастық және үйлестік заңы бойынша түпнұсқаға кӛшіреді.
Модель және модельдеу әдісі түпнұсқаны зерттеу қиын немесе мүмкін емес
болғанда немесе түпнұсқаны зерттеу үлкен қаражат шығынын талап еткен
жағдайда қолданылады.
7.
Болжау әдісі зерттеушінің қатысуынсыз педагогикалық жүйе немесе
білім беру жүйесінің қозғалысын кӛрсету үшін қолданылады. Зерттеу
нәтижесінде алынған нақты ғылыми деректерді сандық кӛрсеткіштерге,
кестелерге,
графиктерге,
сызбаларға,
диаграммаларға,
формулаларға,
ұғымдарға және заңдарға айналдыру зерттеушінің ойлау абстракциясының
жоғары деңгейі мен дәрежесі қажет.
