Мұндағы Наi – толық қалпына келтіру амортизация нормасы

Мұндағы Наi – толық қалпына келтіру амортизация нормасы;

Фi – негізгі қор құнының орта жылдығы бойынша.

- негізгі қорлардың құрамы мен көлемін талдау;

• 
  негізгі қорлардың жағдайы мен қимылын қарастыру;
  
• 
  негізгі қорлардың қолданылу әсерлілігін талдау;
  
• 
  негізгі өндірістік қордың қолданылуын жақсарту үшін факторлардың әсер етуін зерттеу;
  
• 
  инвестициялардың (капиталды салымдар) әсерлілігін талдау.
  

НӨҚ қолдануының талдауды үйрену, жоспарды орындау және НӨҚ өсімінің қарқыны және оларды қолдану көрсеткіштерінің нәтижелеріне баға беру, қор құрылымын оқу және оларды қолдануын жақсарту резервтерін анықтау. Талдау нәтижесінде анықталған кемшіліктерді жою және НӨҚ эффективтілеу қолдануға бағытталған іс әрекеттер жасалуы қажет.

Мәселелер:

1. 
   НӨҚ құрылымы және динамикасына талдау өткізу; қорытынды жасау;
   
2. 
   НӨҚ жүрісі және күйіне талдау өткізу, қорытынды жасау;
   
3. 
   НӨҚ пайдалану көрсеткіштеріне талдау өткізу, қорытынды жасау.
   

НӨҚ пайдалану талдауының мәселесі жоспар орындау және НӨҚ өсімінің қарқыны нәтижесіне, оны қолдану көрсеткіштеріне баға беру үшін керек, қор құрылымын оқу, оларды пайдалануды жақсарту резервтерін анықтау. Талдау нәтижесінде анықталған кемшіліктерді жою және НӨҚ эффективтілеу пайдалануға бағытталған іс әрекет жасалу керек.

Талдау тәртібі:

а) НӨҚ құрылымының талдауы және динамикасы;

б) НӨҚ жүрісі және күйіне талдау;

в) НӨҚ пайдалану көрсеткіштеріне талдау.

Таблица 10 - НӨҚ құрамы мен серпінін талдау

Негізгі қорлар	Жыл аяғындағы қорлар барысы
	Былтырғы жыл		Есеп беру жылы		Былтырғы жылға қарағандағы өзгерістер
	млн.тг	барлығысына қарағандағы % шамалар	млн.тг	барлығысына қарағандағы % шамалар	млн.тг	барлығысына қарағандағы % шамалар
Үй Құрылыс Өткізгіш құрылымы Машиналар мен жабдықтар Соның ішіндегі күштік машиналар мен жабдықтар Транспорт құралдары Тағы басқа қорлар	635,1 329,6 2348,8 2468,6 2115,1 95,9 113,9		671,3 362,0 2586,4 2744,3 2349,4 98,7 118,4		36,2 32,4 237,6 275,7 234,2 2,8 4,5
НӨҚ барлығысы	5991,9		6581,1		589,2

НӨҚ құрамының экономикалық талдауы негізгі қорлардың құрылымындағы өзгерістерді анықтау үшін маңызды. Негізгі қорлардың құрамы өзінің арналуы, жұмыс істеу уақыты, өндірістік қуаты бойынша ажыратылады. Өндірістік арналу белгілері бойынша өндірістік қорлардың топталуы (классификациясы) ең маңызды орын алады.

Байланыс НӨҚ баға бойынша арттығырағы машиналар және құрылғылар болып табылады, ҒТП жағдайында олар өсімге орнықты қарқынды. НӨҚ құрамында машина және құрылғы үлесі көп болса, соғұрлым қызмет (өнім) көп көрсетіледі, рентабельділік деңгейі соғұрлым жоғары болады. Өткенді шолатын заманда НӨҚ құны жартысынан көбі құрылыс және таратушы құрылғыларға келетін еді. Қуатты сызықты жаңа тарату жүйелер құрылғыларды құрумен байланысты 1 кан – км байланыс құны азаяды, бұл НӨҚ көлеміндегі құрылыс және таратушы құрылғылар үлесінің төмендеуіне алып келеді.
НӨҚ қимылымен күйін талдау

Таблица 10 - НӨҚ қимылымен күйін талдау (млн. тенге)

Құрылғының өндірістік қуатын өсірудің маңызды факторы, ЕӨ өсімі және НӨҚ пайдалану эффективтілігін үлкейту жаңарту болып табылады. Жаңарту деңгейін жаңарту коэффициенті анықтайды К_об, ол эксплуатацияға жаңа енгізілген жаңа қордың Ф_н жыл соңындағы толық бастапқы өндірістік қорға Ф_к.г. қатынасымен есептелінеді

Тозу коэффициенті негізгі қордың қай үлесінің іске жарамай қалғандығын көрсетеді, тозу коэффициенті негізгі қордың жыл басына немесе соңына күйін көрсетеді.