Үлестірмелі материалдар. кестелер, слайдтар, муляждар, планшеттер.
Бақылау сұрақтары (кері байланысы):
1. Өз қаныңның тобы мен резус-факторын біпу не үшін қажет?
2. Агглютинация дегеніміз не?
3. Донор дегенімізкім? Реципиент дегенімізкім?
Негізгі әдебиеттер.
Қазақ тілінде: негізгі:
1. Рақышев, А. Р. Адам денесі. 3 томдық. Т.1. Сүйектер туралы ілім. – М.:ГЭОТАРМедиа,2014
2. Кузенбаева, Ә. О. Адам анатомиясы. 1 - кітап: оқу құралы /. - Алматы : Эверо, 2016. - 292 бет. с.
3. Кузенбаева, Ә. О. Адам анатомиясы. 2- кітап : оқу құралы . - Алматы : Эверо, 2016. - 248 бет. с.
4. Досаев Т.М. Адам анатомиясы.-Ақ-Нұр, 2013
5. Адам анатомиясы : оқулық - Алматы : ЖК "Ақнұр", 2013.
Қосымша әдебиеттер.
1. Жұмабаев У., Әубәкіров Ә.Б., Досаев Т.М. ж.т.б. Адам анатомиясы, атлас. І,ІІ том. Астана: «Фолиант», 2005.
№40 Тақырып. Жүректің қызметі,зерттеу әдістері
Мақсаты: Жүрек-қан тамыр жүйесінің анатомиялық, физиологиялық құрылымын табу және білім алушыларға көрсету.
Дәріс жоспары:
1. Қанайналым жүйесі
2. Жүректің морфофункционалды ерекшеліктері
3.Зерттеу әдістері
Дәріс тезистері.
Қанайналым жүйесі төрт компоненттен тұрады: жүрек, қан тамырлары, қан депосы органдары, реттеу механизмдері.
Қанайналым жүйесі жүрек-қантамыр жүйесінің құрамдас бөлігі болып табылады, ол қанайналым жүйесінен басқа лимфа жүйесі де кіреді. Оның болуына байланысты қан тамырлары бойынша тұрақты үздіксіз қан қозғалысы қамтамасыз етіледі, оған бірқатар факторлар әсер етеді:
1) жүрек сорғы ретінде жұмыс;
2) жүрек-қантамыр жүйесіндегі қысымның айырмашылығы;
3) тұйық;
4) жүректің және Венаның клапанды аппараты, бұл қанның кері тогына кедергі келтіреді;
5) қан тамырлары қабырғасының, әсіресе ірі артериялардың икемділігі, соның арқасында жүректен үздіксіз токқа қанның пульсирующего шығарындысының айналуы болады;
6) теріс ішкі қан қысымы (қан сорады және оның жүрекке көктамырлық қайтарылуын жеңілдетеді);
7) қанның ауырлық күші;
8) бұлшықет белсенділігі (қаңқалы бұлшықеттердің қысқаруы қанды итеруді қамтамасыз етеді, бұл ретте тыныс алу жиілігі мен тереңдігі артады, бұл плевральды қуыстағы қысымның төмендеуіне, ОЖЖ қозуды және жүрек жиілігінің ұлғаюын тудыра отырып, проприорецепторлардың белсенділігінің жоғарылауына әкеледі).
Адам ағзасында қан екі қан айналымы шеңбері бойынша – үлкен және кіші, ол жүрекпен бірге тұйық жүйені құрайды.
Ол оң жақ қарыншадан басталады және өкпе діңіне жалғасады, газ алмасу жүзеге асырылатын өкпеге ауысады, содан кейін өкпе көктамырлары бойынша қан сол жүрекшеге түседі. Қан оттегімен байытылған. Оттегімен қаныққан артериялық қан сол жүрекшеден үлкен шеңбер басталатын сол қарыншаға түседі. Ол 1685-да ашылды. Оттегіден тұратын қан қолқа бойынша аз ірі ыдыстар бойынша газ алмасу жүзеге асырылатын тіндерге және органдарға жіберіледі. Нәтижесінде оң жүрекшеге түсетін қуыс көктамырлардың (жоғарғы және төменгі) жүйесі бойынша оттегінің төмен мөлшері бар көктамырлық қан ағады.
Ерекшелігі үлкен шеңберде артериялық қан артериялар бойынша, ал веналық – веналар бойынша қозғалады. Кіші шеңберде, керісінше, артериялар бойынша веналық қан ағады, ал веналар бойынша – артериялық.
Достарыңызбен бөлісу: |