Диплом жүмысы тақырыбы: «Бастауыш сыныпта есім сөздерді оқыту»



бет17/23
Дата22.03.2017
өлшемі3,4 Mb.
#12060
түріДиплом
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   23

42

І5,33%-ын де, да, мен, ғой, соң шылаулары, 17,57%-ын сөз, күп, жер, көз, үй, бас, адам, ат, кол, жыл секілді зат есімдер, 5,52%-ын бір, он сан есімдері, 3,52%-ын жо/с, ^/^, асөл сөздері, 0,98%-ын алд комскші ссімі, 1,47%-ын барышиа үстсуі қамтиды.

16-кесте - 50 жылдардагы оқулыктардың жиілік сөздігіндегі сөздердің қатар саны мен (рангімен) абсолютті жиілік шамасы арасындагы қатынасты білдіретін кестс көрінісі



Абсолют ті жиілік (Ғ,)

Қатар саны (ранг)

Абсолют ті жиілік (Ң)

Қата

Р

саны



(ранг )

Абсолют ті жиілік (Ғі)

Қатар саны (ранг)

Абсолютт] і жиілік (Ғ,)

1. 2

1

2

1

2

1

2

1. 3609

14

1066

27

749

40

615

2. 3374

15

1007

28

747

41

615:

3. 3142

16

954

29

747

42

601!

4. 2301

17

945

30

742

43

596:

5. 2024

Л81

934

31

742

44

596

6. 1769

19

902^

32

726

45

594,

7. 1510

"іоі

870




720

_46І

584;

8. 1462

21

818

34

717

47

580!

9. 1371

22

802

35

710

48

563

10. 1270

23

801

36

710

49

544 ;

11. 1256

24

779]

37

684

50

539

12. 1190

25

760

38

654







13. 1124

26

751

. 39] 647







I

Қарастырылған салыстырулар нәтижесінде оқулықтар мсн БӘ тіліндегі жиілігі ең жоғары сөздердің ішінде табиғаттағы заттар мсн қүбылыстарды, олардың арасындағы байланыстарды және солардың жай-күйін білдіретін жіктсу есімдіктері, зат есімдер мен етістіктердің және көмекші сездердің улесі басым екендігін көреміз. Осы категорияларды бір-бірімен байланыстыру арқылы окушылардык тілінде грамматикалық ерекшеліктер дамып, қалыптасады. Оқулык мотіндеріндегі жоғары жиілікте колданылған осы лексмкалык, түлғаларға талдау жасай отырып, болашакта оқулық мотіндерін түзу барысында сирек қолданыстағы мағыналық қүндылығы жоғары сездерге де назар аударылып, олардың танымдық маңызы, жаңа үғым, түсініктерді берудегі мүмкіндіғі ескерілсе дейміз.

Енді белгілі бір жиіліктегі сөз бен оның жиілік қүрылымдағы рсттік нөмірі, яғни рангісі арасындағы байланыстың бар-жоқтығын



43

тексеріп көрейік:

Жогарыда көрсетілгсн 16-кестені түсіндіретін болсақ, 50 жылдардағы окулыктардың жиілік сөздігі мәлімсттсрі бойынша мотіннің жиілік қүрылымының үзіндісі (мүндагы і - ранг, Ғ, — абсолютті жиілік, мәтін көлемі N=185961; түбір сөздің көлемі Ь= 10298; Ғтах=3609) рангі мсн жиілік сөздік арасындағы белгілі бір тәуедцілікті білдіреді.

17-кесте - 70 жылдардағы оқулықгардың жиілік сөздігіндегі сөздердің кдтар саны мен абсолютгі жиілік шамасы арасындагы қатынасты білдіретін кесте көрінісі

Қата

Р саны



(ранг )

Абсолют ті жиілік

№)

Қатар саны (ранг)

Абсолют ті жиілік (Ғ.)

Қата

Р

саны (ранг )



Абсолют ті жиілік (Ғ,)

Қатар саны (ранг)

Абсолютт і жиілік (Ғ,)

1

2

1

2




2

1

2

1

4982

14

1423

' 27

1102

40

832

2

3736

15

1400

28

1083

41

831

3

2935

16

1315

29

1075

42

820

4

2188

17

1267

30

1072

43

792

5

2029

18

1263

31

1033

44

787

6

1965

19

1255

32

997

45

785

7

1804

20

1249

Зл

972

46

768

8

1798

21

1208

34

970

47

744

9

1707

22

1185

35

964

48

729

10

1705

23

1162

36

926

49

728

11

1681

24

1154

37

922

50

691

12

1677

25

1145

38

893







13

1445

26

11251

391

863

_[




Яғни, сөздердің рангі өсуіне қарай, оның жиілігі кеми береді. Мысалы, 50 жылдардағы оқулықтарда ең томснгі рангіде жоғарғы жиіліктегі "ол" есімдігі түр. Сол секілді 70 жылдардағы БСО ранг-жиілік тәуелділігінің ксстесін салыстырсақ, мүнда да жоғарыда келтірілген сөздердің кему жиіліғі бойынша орналасу реті мен оның жиілігі арасында кері тәуелділік бар скендігін корсміз.

17-кестеден көрінгендей, 70 жылдардағы оқулықтарда да ранп мен сөздің берілген жиілігі арасында кері тәуелділік бар екенін байқаймыз. Мысалы, ең жоғарғы жшліктегі ол есімдігі рангі бойынша ең төменгі қатарда түрғаны соның дәлелі. Ал одан жиілігі біршама азырақ көрсеткішті білдіретін ал шылауыныц қатар саны жоғарылау



44

(50-ші қатар). Мүндагы і - ранг, Ғ, - жиілік, мәтіннің колемі N=241984; түбір соз көлсмі Ь=12281; Ғтах=4982. Осындай байланысты БӘ мәтіндерінің жиілік қүрылымынан да аңгаруға болады: мүнда жиілігі 1231 сөз қолданысқа тсң болатын бір сан ссімі рангі бойынша бесінші орында түрса, онымсн салыстырғанда жиілігі біршама төмсн он слн есімінің (жиілігі 311 сөз қолданысқа тең) катар саны одан жоғары (37-ші қатар). Осындай ксрсгарлықты 18-кестснің өн бойынан анық байқауга болады:

18-кесте

- БӘ жиілік сөздігіндегі сөздердің қатар саны мен абсолютті жиілік шамасы арасындагы қатынасты бшдіретін кестс көрінісі







Қата

Р саны (ранг )



Абсолют ті жиілік

(Ң)


Қатар саны (ранг)

Абсолют

ті жиілік

(Ң)


Қата

Р

саны (ранг )



Абсолют ті жиілік (Ғ,)

Қатар саны (ранг)

Абсолютт

і жиілік


(Ғі)

1

2

1

2

1

2

1

2

1

1796

14

596

27

314

40

289

2

1769

15

592

28

369

41

282

3

1702

16

536

■ 29

362

42

278

4

1278

171

5141

30

339

43

274

5

1231

18

468

31

336

44

273

6

1107

19

467

32

33 Л

45

268

7

1028

20

439

33

329

46

266

8

1001

21

436

34

326

47

261

9

920

22

411

35

320

48

250

10

752

23

399

36

315

49

250;

н

728

24"

3961

37

311

50

247

12

700

25

391

38

304




і

13

597

26

389

39

291




_. 1

18-кссте мәліметтері бойынша БӘ мәтіндерінің жиілік қүрылымының үзіндісінен де жогарыда айтылган заңдылықты көруге болады. Мысалы, ең жогаргы жиіліктегі боя етістігі сң төмснп (1-ші қатарда) орында түрса, онымсн салыстырғанда біршама азырақ жиіліктсгі жыл зат есімінің қатар саны одан жогары (50-ші қатар). Сол сияқты оте жоғарғы жиіліктегі соз есімдігінің рангісі (2-ші қатар) одан біршама теменгі жиіліктсгі соң щылауынан (49-шы қатар) темен. Б.үл арада да зерттеу нысанындағы мәтіндердің жиілік қүрылымындагы белгілі бір сөздің қолданылу жиілігі оның рангісінс


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   23




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет