44
белгілерін анықтай отырып, қазақ және ағылшын жастарының бейресми
байланыс ерекшеліктерін салыстырмалы түрде қарастыратын боламыз.
8-кесте
Қазақ және ағылшын тілінің ауызекі сөйлеу белгілерін салыстырып
талдау
№
Ауызекі сөйлеудің
белгілері.
Қазақ тілі
Ағылшын тілі
1
Сөйлеу
қарым-
қатынасының
сипаттамасы
және
қатысушылардың
саны.
Автордың өзімен, далаық
зерттеу жұмысы арқылы
аудиожазбалар
жинақталды.
Ағылшын
тіліндегі
аудиожазбалар,
арнайы
Санта
барбара
корпусы
арқылы жинақталды.
2
Ауызекі
сөйлеу
әрекетінің түрлері.
Ауызекі
сөйлеуге
қатысушылардың
сөйлеу
әрекетінңң түрі нарративті
және дискурсивті
Қатысушылардың
сөйлеу
әрекетінің түрі нарративті
және дискурсивті.
3
Ауызекі сөйлеуге
қатысушалардың
сөйлеу манерасы
және екі
коммуниканттың
сөйлеу стратегиялары
мен тактикалары.
Қазақ тіліндегі қыз
балалардың сөйлеу тоны
байсалды, бірқалыпты тон
болса ер балаларлдың
сөйлеу манерасынан
аздаған дөрекілік пен
сөйлеу тонының жоғары
екені анықталды.
Ағылшын тіліндегі қыз
балалардың сөйлеу манерасы
байсалды әрі бірқалыпты
болып келсе, ер балалардың
сөйлеу манерасынан аздаған
тонның жоғарылығы мен
қоса сөйлеу кезіндегі балағат
сөздер мен дөрекілік
байқалды.
4
Ауызекі
сөйлеуге
қатысушылардың
симметриялы
және
асимметриялы
формалары.
Қазақ
тілінде
қыз
балалардың
әңгіме
барысындағы сөйлеу жиілігі
тең емес екендігі белгілі,
дегенмен
қыз
балалар
арасында сөйлеу жиілігі
қысқа
сұрақ
жауаптар
арқылы
өлшенсе,
ер
балалардың сөйлеу жиіліге
де
тең
емес,
оларда
керісінше
сөйлеу
барысында
әңгімені
бастаушы соңына дейін
өзінің лидерлік қасиетін
ұстап қалуға тырысты.
Ал ағылшын тілінде қыз
балалардың
сөйлеу
жиілігенде
тепе-теңсіздік
байқалады, қатысушылардың
сөйлеу жиіліге тек сұрақ
жауап арқылы өлшенеді, ал
ер
балалардың
сөйлеу
жиілігін қарастырсақ, оларда
көбінеке әңгіме барысында,
сөйлеу
лидерлігі
мен
сөйлеудің
асимметриялы
формалары байқалады.
5
Ауызекі
сөйлеуге
қатысушылардың
сөйлеу
кезіндегі
қиындықтары.
Негізгі
қиындықтары
үнсіздік, сұраққа жауап
беруден бас тарту.
Сұраққа
жауап
айтудан
жалтару,
үнсіздік
және
әңгіме арасындағы күлкінің
ұзақтығы.
6
Ауызекі
тілдің
лексика-
грамматикалық
ерекшеліктері
Сөйлеу
кодының
жиі
ауысыу, дисфимизмдер мен
жаргонның шамадан тыс
қолданылуы,
боқауыз
сөдердің кездесуі.
Одағай, қыстырма сөздер,
сөйлем
тәртібінің
ережелерінің
сақталмауы,
қысқартулар мен сленгтар
жиі кездесті
Достарыңызбен бөлісу: