кел/е
64
жат/кан
караан
көз/дөн
кайым
бол/ду
/$./
-
Тиги ʏңкʏрдѳ мени аңдып жаткан карышкыр бар го?
( А. Токомбаев) [tıgı ünkürdö
menı andıp jatkan karıshkır bar go]
Lit: "Is there probably a wolf waiting for me in that
cave?"
тиги
үңкүр/дө
мен/и
аңд/ып
жат/кан
карышкыр
бар
го
/?/
-
Аркы жакта бара жаткан солдат Каныбекти желкелеп айдап жѳнѳдʏ.
(К.
Жантөшев)
[arkı jakta bara jatkan soldat kanıbektı jelkelep aydap jönödü]
Lit: “The
soldier walking behind, led Kanybek, pushing him.”
аркы
жак/та
бар/а
жат/кан
солдат
Каныбек/ти
желке/ле/п
айда/п
жөнө/дү
/$./
65
-
Сʏйлѳтѳ турган сѳз, сурай турган суроолор кѳп.
(К. Жантөшев)
[süylötö turgan söz,
suray turgan suroolor köp]
Lit.: “There are many words that need to be said, questions
that need to be asked.”
сүйлө/т/ө
тур/ган
сөз
/$,/
сура/й
тур/ган
суроо/лор
көп
/$./
-
Тек гана алыстан келе жаткан жолоочулар экендигин дайындап, куржун –
кечелерин ийиндерине салып алышкан.
(Т. Сыдыкбеков) [tek gana alıstan kele jatkan
joloochular ekendıgın dayındap, kurjun-kechelerın ıyınderıne salıp alıshkan]
Lit.: Just
recognizing the travelers who were approaching from a far, they lifted the khurjuns
(knapsack) on their shoulders.
тек
гана
алыс/тан
кел/е
жат/кан
жол/оочу/лар
экен/дигин
дайын/да/п
/$,/
куржун-кече/лер/ин
ийин/дер/и/не
сал/ып
ал/ыш/кан
/$./
-
Анын иреңдʏʏлʏгʏ, ѳзʏн эркин алып жʏргѳн мʏнѳзʏ менен ичимден сыймыктанчумун.
(Ч. Айтматов)
[anın ırendüülügü, özün erkın alıp jürgön münözü menen ıchımden
66
sıymıktanchumun]
Lit.:"I was inwardly proud of her cleanliness, her manner of holding
herself free.”
а(л)/нын
иреңдүү/лүк/ү
/$,/
өзү/н
эркин
ал/ып
жүр/гөн
мүнөз/ү
менен
ич/им/ден
сый/мык/тан/чу/мун
/$./
-
Мен антип – минтип арабаны кайрыгыча, Жамийла нары жакта иштеп жаткан
келиндерге жʏгʏрʏп кетип, алар менен бир нерселерди тамашалап айтышып,
кубалашып да кетиптир.
(Ч. Айтматов)
[men antıp-mıntıp arabanı kayrıgıcha, jamıyla
narı jakta ıshtep jatkan kelınderge jügürüp ketıp, alar menen bır nerselerdı tamashalap
aytıshıp, kubalashıp da ketıptır]
Lit.: “While I was busy with a little carriage, Jamilya
running up to the girls working on the side, began to joke with them about something and
play”.
мен
антип-минтип
араба/ны
кайры/гыча
/$,/
Жамийла
нары
жак/та
иш/те/п
жат/кан
келин/дер/ге
жүгүр/үп
67
кет/ип
/$,/
ал/ар
менен
бир нерсе/лер/ди
тамаша/ла/п
айт/ыш/ып
/$,/
кубaла/ш/ып
да
кет/иптир
/$./
The verbal adjective for
–ган
serves for the formation of participle, and also acts as
predicative members of subordinate clausе:
-
Козубек келгенде, тамак жасап ичмекчи болду.
(К. Баялинов)
[kozubek kelgende,
tamak jasap ıchmekchı boldu]
Lit.: "She decided to cook dinner and eat when Kozubek
arrives."
Козубек
кел/ген/де
/$,/
тамак
жаса/п
ич/мекчи
бол/ду
/$./
*Verbal adjectives for –
ган
also serve as the basis for the formation of the conjugated form of
the past indefinite time.
Verbal adjectives for –
ар/-бас.
With the affix
-aр (-ер, -ор, -өp, -p),
verbal adjectives
are formed that convey a verb attribute with a temporary meaning that has not yet been realized,
but is supposed to be in the future or the desired action:
-
Келер киши/Keler kıshı "the person who should come, or possibly will come”
68
The negative form is formed with the help of the affix –
бас (-бес, -бос, -бөс, -пас, -пес, -
пос, -пөс):
-
Келбес киши/Kelbes kıshı “a person who will not come”
Examples for the verbal adjectives for –ар:
-
Менин сенден башка барар жерим, таянар тоом, жашынар карагай – бутак
калбай калды.
(К. Баялинов)
[menın senden bashka barar jerım, tayanar toom, jashınar
karagay-butak kalbay kaldı]
Lit.: "I have nothing left except you: the place where I could
go, mountains, on which I could lean, trees and bushes, where I could hide.”
мен/ин
сен/ден
башка
Достарыңызбен бөлісу: |