Биологиялық білім беру проблемаларын зерттеу әдіснамасы және оның міндеттері.
Жалпы білім беретін мектептегі биологиялық білім мазмұнын, оны оқыту әдістерін түбегейлі жаңартудың қажеттігі көп жылдар бойы қалылтасқан ескі әдіснамалық ұстанымдарра негізделіп жасалған пәннің дәстүрлі әдістемесінің қоғам дамуындағы жаңа бағытта даму үрдісінен шыға алмай дағдарысқа түсуінен туындап отыр.Мектептегі биологиялық білім мазмұнының ізгілендіру ұстанымын жүзеге асыратындай, оқушыларда тіршіліктің біртұтас ғылыми бейнесін қалыптастыратындай, экологиялық сауаттылығын арттырып, мәдениеттілікке тәрбиелейтіндей ойлауын дамытуымыз керек.Қазіргі заманда ғылыми білімнің қуатты кіріктіру кезеңі жүріп жатыр. Мектепте білім мазмұнын пәндерге жіктеп оқыту басымдылығы берік сақталған. Орта, жоғарғы сыныптарда пәндік оқытуға мән берілуі қажет, онсыз оқушыларға қазіргі заманғы ғылым негіздерінен тиянақты білім беру мүмкін емес. Пәндік оқытудың гипертрофиясы биологияның басқа пәндермен байланысын былай қойғанда, өз ішіндегі салалық бөлімдері арасындағы байланыстың үзілуіне әкеп соқтырған. Мысалы: тіршіліктану курсы бір-бірімен байланысы аз цитология, эюлюциялық ілім, экология және генетика сияқты: тіпті әрқайсысы өз ғылыми пәнін де қажетті деңгейде бейнелей алмайтын жеке-жеке бөлімдерден тұрады. Мектептегі биологиялық білім мазмұнының ізгіліктендіру ұстанымын жүзеге асыратындай, оқушыларда тіршіліктің біртұтас ғылыми бейнесін қалыптастыратындай, экологиялық сауаттылығын арттырып, мәдениеттілікке тәрбиелейтіндей ойлауын дамытуымыз керек.
Қазіргі заманда ғылыми білімнің қуатты кіріктіру кезеңі жүріп жатыр. Мектепте білім мазмұнын пәндерге жіктеп оқыту басымдылығы берік сақталған. Орта, жоғарғы сыныптарда пәндік оқытуға мән берілуі қажет, онсыз оқушыларға қазіргі заманғы ғылым негіздерінен тиянақты білім беру мүмкін емес. Пәндік оқытудың гипертрофиясы биологияның басқа пәндермен байланысын былай қойғанда, өз ішіндегі салалық бөлімдері арасындағы байланыстың үзілуіне әкеп соқтырған. Мысалы: тіршіліктану курсы бір-бірімен байланысы аз цитология, эюлюциялық ілім, экология және генетика сияқты: тіпті әрқайсысы өз ғылыми пәнін де қажетті деңгейде бейнелей алмайтын жеке-жеке бөлімдерден тұрады.
Жалпы білім беретін мектептегі биологиялық білім мазмұнын, оны оқыту
Қазіргі мектептегі биология курсы XX ғасырда биология ғылымдарында болған,
Тіршіліктің жасушаның - ағзалық деңгейі бүкіл оңу материалының 90%
ҮІ-ҮІІІ сыныптардағы өсімдіктану жануартану пәндерінде тірі ағзалар топтарының жекелеген
IX сыныптағы тәнтану пәнінде адам омыртқалы жануарлардың тіршілік үрдістерін
Мектептегі биологиялық білім мазмұнының ізгіліктендіру ұстанымын жүзеге асыратындай, оқушыларда
Қазіргі заманда ғылыми білімнің қуатты кіріктіру кезеңі жүріп жатыр.
Тіршілік жүйесінде жүретін физикалық-химиялық заңдылықтардың негізін түсінуге көмектесетіндей алдын-ала
Қазақстан Республикасының "Білім туралы" Заңына орай жалпы білім беретін
Биологиядан жалпы білім берудің мақсаты, мазмұны, құрылымы, ең алдымен
Мектептің негізгі сатысында биологиядан білім берудің негізгі мақсаты -тіршілікті
Бұл мақсат мынадай міндеттер жүктейді;
- Оқушылардың ғылыми дүние танымын, тірі жүйелерге, адамға ең
- тіршіліктің, адамның дүниесінің ғылыми бейнесіндегі орны мен ролін
- биологияның негізгі идеяларын ұстанымдарын, идея мен деректің өзара
- тірі жүйелер туралы білімді практикада қолдану біліктерін қалыптастыру;
- биологиямен байланысты мәдениет салаларына қажетті негізгі әрекет түрлері
- биологиямен байланыеты мамандықты саналы түрде таңдауға көмектесу.
Биологияны оқыту мақсаты педагогикалық психологияда анықталғандай, орта буындағы сынып
Мұндағы әдіснамалық ұстанымдардың ролі білім мазмұнын, құрылымын, құрамын, оқыту
Бұл орта буын кезеңіндегі /11—15 жастағы/ оқушыда жетекші орынға
Оқытудың мақсаты мен білім мазмұнының негізіне алынған дамыта оқыту
- Тірі табиғат туралы білім.
Бұл тірі табиғаттың ғылыми бейнесін көрсететін қазіргі заманғы биологиялық
Тірі табиғаттың ғылыми бейнесіне
а/ биологиялық обьектілер мен құбылыстар /өсімдік, жануар, адам тіршілігі/
б/ түрлі обьектілердің, оларда жүретін үрдістердің және тіршілік қызметінің
в/ биологиялық, теориялар, т.б, туралы білім кіреді.
Оқушылар меңгеруі тиіс әрекет түрлері туралы білім. Бұған ғылыми-зерттеу,
- Білімді меңгерудің әдіс-тәсілдері туралы білім.
Бұл білім туралы /эмпирикалық, теориялық, практикалық, білік, дағдылар/ және
Білім берудің мақсатына орай, оқушының жасына байланысты таным ерекшеліктерін
Біздің пікірінше, биология мазмұнының салалық бағыттары бойынша алғанда базалық
ЭКОЛОГИЯ ПӘНІ. Экологиялық факторлар, экожүйелер, олардың құрылымы, тіршілік ету
Тірі ағзалардың сан алуандығы. Бір жасушалы, көп жасушалы ағзалар:
Жасуша биологиясы.
Жасуша теориясының негізгі қағидалары. Прокариот, эукариот жасушаларының құрылысы, онда
Генетика. "Генетика", "өзгергіштік", "тұқымқуалау", "ген", "генотип", "фенотип" ұғымдарының мәні,
Эволюция. Органикалық дүние эволюциясының дәлелдемелері, тіршілік дамуының кезендері, эволюция
Адам. Адам - тірі ағза. Оның құрылысы, тіршілік үрдістерінің
Антропосоциогенез. Адамның шығу тегі. Адам және биосфера экожүйелер.
Адам - әлеуметтік тұлға. Темлерамент, мінез-құлық, қабілет. Отбасының ұлттық
Ғылыми-техникалық прогресс және адам. Адамның болашағы: адам мен биосфераның
Бұл мазмұн құрамындағы тірі табиғат туралы білім жүйесін бейнелейді.
Ал, әрекет түрлері мен білім алудың әдіс-тәсілдері туралы білім
Базалық мазмұн бойынша жасалатын оқу бағдарламалары мен оқулықтарда қажетті
Мектептің негізгі сатысындағы биологиялық білім мазмұнының алдын-ала дайындығы бастауыш
Негізгі сатыда /ҮІ-ІХ сыныптар/ биология біртұтас курс түрінде оқытылады
Бұл ҮІІ сыныпта курс мазмұнын "Систематикаға, экологияға, генетикаға және
Адам. ҮІ сыныпта "Адамның тірі ағза ретіндегі ерекшеліктері деген
Оқушылардың даралық ерекшеліктеріне қарай білім мазмұнын көп деңгейлі етіп
1. Мүмкіндік деңгейлер - базалық білім мазмұны ауқымында анықталады;
2. Міндетті деңгей - оқушы меңгеруі тиіс білім, білік
Бұл талаптарды оқушылар "Үрдісті немесе құбылысты ашып түсіндір", "салыстыр",
Биологияны нәтижелі оқытуда оқушылардың білімін бақылап, бағалаудың белгілі бір
Қазіргі мектепте басым қолданылып жүрген бес балдық бағалау жүйесі
Қазіргі кезеңде, кейбір мектеп тәжірибесінде оқушы білімін бақылап, бағалаудың
Теет-тапсырма сыныптағы бүкіл оңушылар білімін тұтас пән немесе үлкен
1. оқушы дұрыс жауапты кездейсоқ табуы мүмкін
2. мазмұндағы мәселелерді түгел қамти алмайды
3. оқушы өз ойын, пікір қисынды тұрғыдан талдап, дәлелдеп
Мұндай тестерді, негізінен, күнделікті бақылау-бағалау жұмыстарында кең қолдануға болады.
Оқушы білімін күнделікті тексеріп-бағалауға, әрине оның өз ой-пікірін білдіріп,
Мектептегі биологиялық білімнің мазмұнын, құрылымын, құрамын оқыту әдістерін мүндай
1. Биологиядан мектепте білім берудің тұжырымдамасы жаңа мазмұнның, оны
2. Оқу бағдарламасы /6-9 сыныптар/
3. Оқулық /6-9 сыныптар/
4. Қосымша оқу құралдары /хрестоматиялық, анықтамалық т.б./
5. Таратылып берілетін дидактикалық материалдар /оқу тапсырмалары, суреттер т.б./
6. Көрсетілімдік дидактикалық көрнекі құралдар /кестелер, суреттер т.б,/
7. Альбомдар /өсімдік, жануар, адам, әр түрлі экожүйелер/
8. Фонокүйтабақтар, магниттаспалар /жануарлар әлеміндегі дыбыстар/
9. Видеофильмдер.
10.Әдістемелік нұсқаулар.
11.Мұғалімдерге арналған хреетоматиялық материалдар
12.Биологияның әр бөлім, ірі тақырыптары бойынша фабрикада дайындалған табиғи
Болашақ курсының осы уаңытқа дейін оқытылып жүрген пәннен елеулі
