Дизайн, тестиль және киім технологиялары факультеті Кафедра «Тоқыма өндірісінің технологиясы» ЕҢбекті қОРҒАУ
жүктеу/скачать 204,45 Kb.
|
ЕҚ дәрістер кешені
| Дәріс жоспары:
Жалпы ережелер Негізгі анықтамалар мен түсініктемелер Жалпы ережелер өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау - өндірістік объектілерді, цехтарды, учаскелерді, жұмыс орындарын оларда орындалатын жұмыстардың қауіпсіздігінің, зияндылығының, ауырлығының жай-күйін, еңбек гигиенасын айқындау және өндірістік орта жағдайларының еңбек жағдайлары нормативтеріне сәйкестігін айқындау мақсатында оларды бағалау жөніндегі қызмет; еңбек қауіпсіздігі – еңбек қызметі процесінде қызметкерлерге зиянды және қауіпті әсерді болдырмайтын іс – шаралар кешенімен қамтамасыз етілетін қызметкердің қорғалу жай – күйі; еңбектің қауіпсіз жағдайлары – қызметкерге зиянды және қауіпті өндірістік факторлардың әсері жоқ не олардың әсерінің деңгейі қауіпсіздік нормаларынан аспайтын, жұмыс беруші жасаған еңбек жағдайлары; төтенше жағдай – адамдардың қаза табуына әкеліп соққан немесе әкеліп соғуы мүмкін, олардың денсаулығына, қоршаған ортаға және шаруашылық жүргізуші объектілерге нұқсан келтірген немесе келтіруі мүмкін, халықты едәуір дәрежеде материалдық шығындарға ұшыратып, тіршілік жағдайын бұзған немесе бұзуы мүмкін авария, зілзала немесе апат салдарынан белгілі бір аумақта туындаған жағдай; өндірістік жабдықтың қауіпсіздігі - өндірістік жабдықтың өз функцияларын орындауы кезінде нормативтік - техникалық және жобалау құжаттамасында белгіленген жағдайларда еңбек қауіпсіздігінің талаптарына сәйкестігі; өндірістік процестің қауіпсіздігі - өндірістік процестің нормативтік – техникалық құжаттамада белгіленген жағдайларда еңбек қауіпсіздігінің талаптарына сәйкестігі; зиянды өндірістік фактор оның әсері қызметкердің сырқаттануына немесе еңбекке қаблеттілігінің төмендеуіне әкеп соқтыруы мүмкін өндірістік фактор; зиянды еңбек жағдайы – белгілі бір өндірістік факторлардың әсері қызметкердің еңбекке қаблеттілігінің төменденуіне немесе сырқаттануына әкеп соқтыратын еңбек жағдайлары; еңбек гигиенасы – қызметкерлердің денсаулығын сақтау, өндірістік ортаның және еңбек процесінің қолайсыз әсерінің алдын алу жөніндегі санитарлық гигиеналық шаралар мен құралдар кешені; еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау мониторингі - өндірістегі еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғаудың жай – күйін қадағалау жүйесі; өндірістегі жазатайым оқиға - өзінің еңбек міндеттерін немесе жұмыс берушінің тапсырмаларын орындау кезінде қызметкердің жарақаттануы, денсаулығының кенеттен нашарлауы немесе улануы салдарынан оның еңбекке қаблеттілігінен уақытша немесе тұрақты айырылуына не өліміне әкеп соқтырған өндірістік факторлардың әсері; қауіпсіздік нормалары - қызметкердің еңбек қызметі процесінде олардың өмірі мен денсаулығын сақтауға бағытталған ұйымдық, техникалық, санитарлық – гигиеналық биологиялық және өзгеде нормаларды, ережелерді, рәсімдер мен өлшемдерді қамтамасыз ету тұрғысынан өндіріс жағдайларын, өндіріс және еңбек процесін сипаттайтын сапалық және сандық көрсеткіштер; еңбек жағдайларының нормативтері – еңбектің қалыпты жағдайларын қамтамасыз ететін эргономикалық, санитарлық – гигиненалық және психофизиологиялық талаптары бар нормативтер; еңбекті қорғау жөніндегі қоғамдық инспектор – ұйымның кәсіподақ органы қызметкерлердің жалпы жиналысын тағайындайтын, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласында қоғамдық бақылауды жүзеге асыратын қызметкерлер өкілі; қауіпті өндірістік фактор – қызметкердің еңбекке қабілеттілігінен уақытша немесе тұрақты айырылуына және де өліміне әкеп соқтыруы мүмкін өндірістік фактор; қауіпті еңбек жағдайлары – еңбекті қорғау ережелері сақталмаған жағдайда белгілі бір өндірістік факторлардың әсерін тигізуі қызметкер денсаулығының кеннеттен нашарлауына немесе жарақаттануына әкеп соқтыратын еңбек жағдайлары; қызметкерлер өкілдері – қызметкерлері уәкелеттік берген кәсіптік одақтар органдары және олардың бірлестіктері, ал олар жоқ болғанда ҚР-ның заңдарында белгіленген тәртіппен құрылған өзге де өкілдер немесе ұйымдар; өндірістік жабдық – машиналар, тетіктер, аппараттар мен өзге де техникалық құралдар; өндірістік санитария – зиянды өндірістік факторлардың қызметкерлерге әсерін болғызбайтын немесе азайтатын санитарлық – гигиеналық, ұйымдастыру іс – шаралары мен техникалық құралдар жүйесі; кіәсіби ауру – қызметкердің еңбек міндеттерін орындауымен байланысты оған зиянды өндірістік факторлардың әсер етуінен туындаған созылмалы немесе қатты ауруы; жұмыс орны – қызметкердің еңбек қызметі процесінде өзінің еңбек міндеттерін орындау кезіндегі тұрақты немесе уақытша болатын орны; арнаулы киім – қызметкерді зиянды және қауіпті өндірістік факторлардан қорғауға арналған киім, аяқ киім, бас киім, қолғап; жеке қорғану құралдары – қызметкерді зиянды және қауіпті өндірістік факторлардың әсерінен қорғауға арналған құралдар; ұжымдық қорғану құралдары – жұмыс істейтін екі немесе одан да көп адамдарды зиянды және қауіпті өндірістік факторлардың әсерінен бір мезгілде қорғауға арналған техникалық құралдар; ауыр қол еңбегі – ауыр заттарды қолмен көтеруге немесе орнын ауыстуруға байланысты қызмет түрлері не 360 ккал/сағаттан астам күш-қуат жұмсалатын басқа да жұмыстар; өнеркәсіп қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган – еңбек қатынастары саласындағы өкілеттікті ҚР-ның заңдарына сәйкес жүзеге асыратын орталық атқарушы орган; еңбек қауіпсіздігінің жағдайлары – еңбек процесінде қызметкердің жұмысқа қаблеттілігі мен денсаулығына әсер ететін өндірістік орта мен еңбек процесі факторының жиынтығы; табиғи сипаттағы төтенше жағдайлар – дүлей зілзала (жер сілкінісі,сел, көшкін, су тасқыны және басқалар), табиғи өрт, індеттер мен малдың жұқпалы аурулары, ауылшаруашылық өсімдіктерінің және ормандардың кеселдері мен зиянкестері арқылы зақымдануын туғызатын төтенше жағдайлар; техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар - өнеркәсіп, көлік авария-лары және басқа да авариялар, өрт (жарылыс), күшті әсер ететін улы, радиоактивті және биологиялық жағынан қауіпті заттарды тарататын (тарату қаупі бар) авария, үйлер мен ғимараттардың кенеттен қирауы, бөгендердің бұзылуы, тіршілікті қамтамасыз ететін электрэнергетика және коммуникация жүйелеріндегі, тазарту құрылыстарындағы авария туғызатын төтенше жағдайлар; авария – технологиялық процестің бұзылуы, механизмдердің, жабдық-тар мен ғимараттардың зақымдануы; зілзала – төтенше жағдайдың пайда болуына әкеліп соққан жойқын құбылыс; дүлей зілзала – төтенше жағдайдың пайда болуына әкеліп соққан зілзала; апат – аймақтық және ірі ауқымды төтенше жағдайдың пайда болуына әкеліп соққан жойқын құбылыс; төтенше жағдайлардың алдын алу – алдын ала жүргізілетін және төтенше жағдайлардың пайда болу қатерін мүмкін болғанынша азай- туға, адамдардың денсаулығы мен өмірін сақтауға, залал мен матери- алдық шығын мөлшерін кемітуге бағытталған шаралар кешені; төтенше жағдайларды жою – төтенше жағдайлар пайда болған кезде жүргізілетін және адамдардың өмірін сақтап, денсаулығын қорғауға, залал мен материалдық шығындар көлемін азайтуға, сондай-ақ төтенше жағдайлар аймағының одан әрі таралмауына бағытталған құтқару, авариялық-қалпына келтіру жұмыстары мен басқа да кезек күттірмейтін жұмыстар. Республикамызда аса көңіл аударатын адам өмipiн сақтау және өндірістегі адамның денсаулығына, енбегінің қорғалуына, енбек туралы зандылыктарды бұзғанына карай орнатылған фактор бойынша жауапкершілікті ескеруге болады. Заңды жауапкершілік төрт түрлі болады: тәртіптік, әкімшілікті, материалды және азаматтык. Тәртіптік жауапкершілік жумысшылардың әкімшілік алдында олармен тәртіпті еңбегінің орындамағаны ушін жауапқа тартады. «ҚР Енбек кодексі» 72 бабына сәйкес енбек тәртібін бузғаны ушін, яғни жұмысшының өзінің атқаратын енбек міндеттемелерін орындамағаны ушін жұмыс 6epyшi келесідей тәртіп шараларды колдана алады: ескертпелер жасауға; cөгic беруге, қатаң сөгіс жасауға; ҚР Еңбек кодексінің 54, 56 баптарына сәйкес жеке енбек келісімін бузуға кұқығы болады. Әкімшілік жауапкершілікті турлі әкімшілік жазалау турінде көрсете алады - ескертулер, айып салу және т.б. Ескертулер мен айыптар енбек қорғау аймағында мемлекеттік бақылаулар жургізілетін міндеттемелері бейнелерге жуктеледі Енбек қорғау ережелерін және нормаларын бузганы ушін айып тек кана административті баскару тулгаларга катысты бола алады. Сонымен коса, бузушылык адам денсаулыгына зиян келтірген кездерде гана емес, енбек қорғау жөнінде енбек аткарушылардың баска кұкыктары бузылган кезде ескермейтін болады. (Мысалы, жазымдарын сапасыз зерттеу барысында) Енбек қорғау ережелерін бузганы ушін КР 30.01.01 №155-11 Әкімшілік кукык бузушылык туралы Кодекстің 89 бабына сәйкес әкімшілік жауапкершілік карастырады 89-бан. Енбек кауіпсіздігін камтамасыз ету мен еңбекті қорғау ережелерін бузу 1. Жумыс берушінің немесе лауазымды адамнын Қазақстан Республикасынын енбек қорғау заңнамасын және енбек қорғау ережелерін бузуы, -лауазымды адамдарга, дара кәсіпкерлерге, шагын немесе орта кәсіпкерлк субъектілері немесе коммерциялык емес уйымдар болып табылатын занды тулгаларга - айлык есептік көрсеттің жиырмадан кырыкка дейінгі мөлшерінде, ipi кәсіпкерлк субъектілері болып табылатын занды тулгаларга елуден жузге дейінгі мөлшерінде айыппул салуга әкеп соғады. Осы баптын бірінші бөлімінде көзделген, әкімшілік жаза колданылганнан кейін 6ip жыл ішінде кайталап жасалган әрекеттер, -лауазымды адамдарга, дара кәсіпкерлерге, шагын немесе орта кәсіпкерлік субъектілері немесе коммерциялык емес уйымдар болып табылатын занды тулгаларга - айлык есептік көрсеткіштің кырыктан алпыска дейінгі мөлшерінде, ipi кәсіпкерлк субъектілері болып табылатын занды тулгаларга жузден жуз елуге дейінгі мөлшерінде айыппул салуга әкеп согады. Лауазымды адамның Қазақстан Республикасынын еңбек заңнамасынын сакталуын бакылау және кадагалау жөніндегі міндеттерді жузеге асырмауы, егер бул жумыскердің денсаулыгына жеңіл зиян келтірін, жазымга әкеп сокса немесе оның өмірі мен денсаулыгына қоршау Kayin төндірсе, айлык есептік көрсеткіштің жиырмадан елуге дейінгі мөлшерінде айыппул салуга әкеп согады. Мундай бузушылыктарды карау Әкімшілік кукык Кодекстің 550 бап бойынша мемлекеттік еңбек инспекциясы органдарының міндеті болып табылады. 550-бап. Мемлекеттік еңбек инспекциясы органдары Мемлекеттік енбек инспекциясы органдары осы Кодекстің 87, 87-1, 89-94, 175 (екінші бөлігінде жумыс берушілер жасаған куқық бузушылықтарга қатысты), 396 (6ipiншi бөлігінде), 399-баптарында көзделген әкімшілік куқық бузушылық туралы істерді қарайды. Әкімшілік кукык бузушылык туралы катерлі карауга және әкімшілік жазалар колдануга: облыстар, калалар және аудандар бойынша мемлекеттік енбек инспекторлары - жеке тулгаларга айлык есептік көрсеткіштің дейінгі мөлшерінде, лауазымды адамдарга - жиырма беске дейінгі молшерінде айыппул салуга; облыстар мен Астана және Алматы калалары бойынша бас мемлекеттік еңбек инспекторлары - жеке тулғаларға айлык есептік көрсеткіштің он беске дейінгі мөлшерінде, лауазымды адамдарга - қырықа дейінгі мөлшерінде, заңды тулғаларға - үш жуз елуге дейінгі мөлшерінде айыппул салуға; Қазақстан Республикасының еңбек жөніңдегі орталық аткарушы органының бас мемлекеттік еңбек инспекторлары – жеке тұлғаларына айлык есептік көрсеткіштің он беске дейінгі мөлшерінде, лауазымды адамдарга - кырыкка дейінгі мөлшерінде, занды тулгаларга – төрт жузге дейінгі мөлшерінде айыппулу салуга; кауіпсіздік бойынша ic-шара нәтижелері, олардын еңбек өнімділігіне әсерін кадагалайды. Эргономикалық әдіс «адам-машина-өндірістік орта» жуйесін кешенді зерттеуге негізделген. Әp6ip енбек іс-әрекеттің туріне карай аңамнын белгии Gip физиологиялык, психофизиологиялык және психологиялык сапасы, сондай - ак, онын антропометрлык олшемдеріне сәйкес болуы кажет. Нактылы енбек кызметтің ерекшелектеріне адамның жогарыда көрсетілген касиеттерінің кешенгі сәйкестігінде гана тыныш және Kayinciз жумыс мумкіндігі: туады. Сәйкестік болмаса - жазым болуы мумкін. Адамнын енбек кабілеттілігінің онын ағзасына биологиялык ритміне және гелиогеофизикалык кубылыстарына да байланысты. Жаракатты талдайгын эргономикалык әдісі баска тәсілдер аркылы кол жеткізе алмаган мәліметтерді алуга мумкідік береді. Мысалы, мыналар белгі болады, мунайгаз өндіру үшін өндірістерінде операторлар арасында 80% астам жазымдар зардап шегушілердің каталасу ce6eбi психофизиологиялык процестермен байланысты: назар (43%), ягни onepaтивті ойлау (10.5%), моторлы координация (30%). Сондай - ак мыналар аныкталды, адам-оператор мынандай жагдайларда көп кателіктер жібереді 13,7% - затты көзбен кабылдаганда, сенсомоторлы координация кезінде - 46%, келесі сигналға жауап бepyi кешігіп калу - 17%. 4% аса жазымдар көбi мотор жылдамдыгынын жеткілік аз болуында және ортак жылжудын төмен денгейде журуінде. Тәуекел - осы немесе баска колайсыз салдардын санынын белгіленген кезен ушін олардын мумкін болатын санына катынасы. Және бул - қауіптерді icкe асыру жыип(В. Маршалл). Жарамды тәуекел өзінде техникалык, экономикалык. әлеуметтік және саясаттык аспекттерді біріктіреді және кажетті кауіпсіздік денгейі мен соган жету мумкіншілік арасыдагы ымыра болып табылады Мынаны ескерген жөн, техникалык жуйелердің кауіпсіздігін арттыру мумкіндікше каз емес - шыгыннын улгаюы кезінде техникалық қayin төмендейді, 6ipaқ әлеуметтік қayin оседі. Жарамды тәуекел теориясына ету, техносфера кауіпсіздігін арттырудын жана мумкіндіктерін ашады. Бөлігін техникалык. уйымдык-әкімшілікті әдістерге өмip кзушаздтн баскарудың экономикалык әдісттерге сактандыру, акшалай орын толтыру, тәуекел ушін төлемдер және т. б. косылады. жүктеу/скачать 204,45 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|