полеолит дәуіріндегі суреттер біреуге бірдеме хабарлау мақсатынан тумаған сияқты, олар тек өз сезімдерін сыртқа шығару үшін ғана керек болды деген.
И.Е.Гельб, Л.В.Зиндер
Пиктография ол жазу емес деп санай отыра оны тек идеографияның алдындағы саты ретінде ғана қарастырады
В.А.Истрин
фразограммамен берген пиктографиялық жазуды алғашқы жазу типіне жатқызып, логограмма, морфемограмма, силлабограмма, фонограмма бірліктері кейінгі жазу түрлеріне сәйкес келеді дейді.
Н. М. Ядринцев
Ол руна жазуын пиктография деп қарастырады Монғолиядағы Орхон өзенінің құйылысынан ерекше үлкен төрт қырлы, биіктігі үш метрдей екі құлыптас тапты (Күлтегін құлыыптасын) оны басқа елдерден табылған көне жазулармен салыстыра отырып оны Солт,Италия ,Скандинавия елдерінде табылған көне жазулармен ұқсастығын тауып аударады
В. Томсен
көне түркі руникалық алфавиті арамей (парсы-арамей) әріптік жазуының әсерімен шықты деген жорамалды ұсынған болатын. Т
Н. Аристов, И. А. Батманов
бұл ешбір алфавиттің ықпалынсыз-ақ өздігінен жасалып, түркі таңбаларының негізінде туған төл жазу деп санайды
А.С.Аманжолов
1500 жыл бойы қолданыста болған төл жазуы екендігі бүгінде еш күмән туғызбайтындығын айтады
Академик Ю. Клапорт
руникалық алфавит көне грек (грек және финикей) жазуымен негіздес деген пікірді ұстанады
А.Р.Лурияның
“Жазу ауызша тілге қарағанда ойлаудың жаңа, жетілген, күшті құралына айналды” дегеніндей, жазу дербестігі күшейгенде ой-тіл-жазу қатынасы ой-жазу қатынасына көшеді.
И.Е.Гельбтің
йынша, жазудың о бастағы болмысы тілден өзгеше еді. Адамзат өз ойын жазба түрде берудің алдыңғыларға қарағанда жетілген түрін ойлап тапқанда ғана, сол кезеңде жазу өзінің дербес жүйелік сипатынан айрылып, ауызша тілдің жазба орынбасары болып қалды. Сондықтан “жазуды ауызша тілдің эквиваленті деп, көрінетін таңбалар арқылы сөйлеуді түсіретін тәсіл деп танитын лингвистер жазудың тарихи дамуын дұрыс бағаламай отыр, олар бұл анықтамаларының жазудың алғашқы сатысына сәйкес емес екенін біле алмайды. Ол кездегі жазу тілдің ауызша формасын берген жоқ” дейді. Ғалым жазу алғашында сөйленген сөзбен әлсіз байланысты дейді.
И.Е.Гельб
“Кең мағынасында алғандағы жазу өзінің даму сатыларында ауызша тілмен бірдей бола ал-майды, ал жазуды зерттеушінің лингвист болуы шарт емес ” деген , сондықтан ойжазу мен дыбысжазу арасындағы алшақтыққа назар аудару керек екенін айтады.
Қорытындылай келетің болсақ ғалымдардың айтуынша ең алдымен жазу сурет түрінде болып қалыптасқан одан кейін ол сурет таңбаға айналды бір мағынаны білдіретін болды одан әрі буындап жазу қалыптасы ең ақырғы біз жазып жүрген әріптерден құралған жазу пайда болды
