Досжан Аружан -ҚТӘ 1 курс 8- апта
Морфологиялық принцип пен иероглиф принциптердің өзіне тән ерекшеліктерін атаңыз
жүктеу/скачать 51,39 Kb.
|
Досжан Аружан ТБК (1)
4 АПТА СРСП, Химия БЖБ, ТЖБ талдау 3 тоқсан 2022 23
| Морфологиялық принцип пен иероглиф принциптердің өзіне тән ерекшеліктерін атаңыз;
Қазақ тілі орфографиясында негізгі дәстүрге айналып отырған морфологиялық принцип Сәрсен Аманжолов көтерген тың мәселелердің бірі болатын. Бұл принцип 1938 жылға дейін жазу тәжірибемізден жүйелі орын ала алмай келген еді. Түбір сөздерді жазудағы морфологиялық принцип сөйлеу, жазу мәдениетімізді бірізділендірді. Сөйтіп, тілімізге техникаға, ғылымның түрлі салаларына байланысты орыс тілі арқылы енген термин және интернационалдық сөздердің түбірін сақтап жазуға негіз болды. Сонымен бірге, мұның өзі біріккен сөздердің құрамындағы компоненттерді де (мысалы, қарақат, бірқазан, қонақасы) түбірін сақтап, дұрыс жазуымызға жағдай жасады. Сондай-ақ, соңғы кезге дейін естілуінше жазылып, біріккен сөздер тобында қаралып келген көптеген тұрақты сөз тіркестерінің (идиома, фразалардың) құрамындағы сөздер бір-бірінен бөлініп, дұрыс жазылуына да морфологиялық принцип басты себеп болды. Жалпы енді ережесіне келетің болсақ Морфологиялық принцип - сөздерінің маңызды бөліктерін сақтай отыра айтылу өзгешеліктеріне қарамастан , түбір тұлғасын сақтайды Көптеген тілдерде сөздерге сөз тудырушы аффикстер мен сөз түрлендіруші аффикстер жалғанғанда, екі сөз бірігіп немесе өз ара тіркесіп айтылғанда, сөздер мен сөз тіркестерінің айтылуы өзгеріп, әр түрлі дыбыстық өзгерістерге ұшырайды. Морфологиялық принцип дыбыстлудағы бұл рекшеліктерді ескермей , сөз құрамындағы сыңарлардың жеке тұрғандағы қалпын сақтап жазуды басшылыққа алады. Мысалға су деген сөзді алуға болады су,сулы,суда,суды-бұлардың бәрі бір сөз бір мағынаны білдіреді бырақ айтылуына қарай ерекшеліктері бар тағы бір мысал-басшы-башшы емес Иероглиф,символ немесе дифференциялық деп аталатын принцип дыбысталуы бір бырақ мағыналары мүлде бір-бірінен алшақ сөздерлі жазуда болданылады көбінесе оны омонимдерді ажыратуда қолданады бырақ байқағанымша қазақ тілінде бұл принцип аса қатты қолданыста жоқ сол себеті басқа тілдерден мысал келтірсем мысалға ағылшын тіліндегі baler-ол жинақтаушы болса baller-ол балет билейтін адам бұл жерде +L әріпінің болуы сөзге жаңа мағына беріп тұр Қортындылайтың болсам морфологиялық принцип фонематикалық принципке тура қарама-қарсы болып келеді морфологиялық принцип сөздің дыбысталуына мән бермейді сонымен ерекше ал дифференциялық принцип дыбысталуы бір бырақ қосымша әріп қосу арқылы сөздерді ажыратуда қолданылады және сол қасиетімен ерекше жүктеу/скачать 51,39 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|