Ә. Е. Жұмабаева, М. Н. Оспанбекова сауат ашу әдістемесі 1-бөлiм

Жазу жолын, жоларалық кеңістікті, жолдың жоғарғы және төменгі сызығын сақтап, әріп элементтерін каллиграфия-лық талап-тарға сай жазу.

– дәптер бетіндегі суреттерді бояу;

– әртүрлі (түзу, қисық, сынық) сызықтар сызу;

– заттарды сызықтар арқылы қосу;

– үзік сызықтарды бастырып жүргізу;

– әртүрлі сызықтар, ою-өрнек, таңбалар салу;

– дәптер бетіндегі кеңістікті бағдарлау;

– жазу жолдарымен (үлкен, кіші) таныстыру;

– әріп элементтерімен таныстыру, оларды жазуға үйрету.

Дәптермен жұмыс

Оқулықта берілген сұрақтарға толық жауап алу арқылы оқушылардың өлеңнің мазұнын толық түсінуіне ықпал етіңіз.

Мәтін бойынша сұрақ қоя білу және жауап бере білу.

Мәтін иллюстрация-сы бойынша сұрақтар қоя білу немесе қойылған сұраққа жауап беру (мұғалімнің көмегімен).

Диалог құрау арқылы «Сауат ашу» оқулығының маңыздылығына көз жеткізіңіз. Қосымша материалдарды пайдалану арқылы жаңа мағлұматтар беріңіз. Оқушылардың өздері білетін білім, оқу, оқулық туралы мақал-мәтелдер, өлеңдер, тақпақтар айтуына мүмкіндік беріңіз.

детские сюжетные картинки.

Жұмбақтар.

Суреттер.

Мақал-мәтелдер.

Оқиғаны болжау.

Оқушылардың суреттер арқылы болжай алу білігін бағалау.

Тақтамен жұмыс

Жұмбақтар

Суреттер

Мақал-мәтелдер

Тақпақтар

Түрлі жағдаяттарда этикет сөздерін қолдана білу.

Практикалық іс-әрекеттер жасату арқылы оқулықта берілген белгілердің нені білдіретінін қаншалықты меңгергенін кері байланыс жасату арқылы тексеріңіз.

Ол үшін оқушылардың түрлі тілдік жағдаяттарда этикет сөздерді қолдана алу білігін дамыту мақсатында суреттерден сөйлемдер құратып, сызба арқылы белгілетіп, талдатыңыз.

Жазу жолын, жоларалық кеңістікті, жолдың жоғарғы және төменгі сызығын сақтап, әріп элементтерін каллиграфия-лық талап-тарға сай жазу.

– дәптер бетіндегі суреттерді бояу;

– әртүрлі (түзу, қисық, сынық) сызықтар сызу;

– заттарды сызықтар арқылы қосу;

– үзік сызықтарды бастырып жүргізу;

– әртүрлі сызықтар, ою-өрнек, таңбалар салу;

– дәптер бетіндегі кеңістікті бағдарлау;

– жазу жолдарымен (үлкен, кіші) таныстыру;

– әріп элементтерімен таныстыру, оларды жазуға үйрету.

Дәптермен жұмыс

Мәтін бойынша сұрақ қоя білу және жауап бере білу.

Мәтін иллюстрация-сы бойынша сұрақтар қоя білу немесе қойылған сұраққа жауап беру (мұғалімнің көмегімен).

М. Хакімжанованың өлеңін тыңдатыңыз немесе өлеңді нақышына келтіріп мәнерлеп оқып беріңіз.

Тыңдау арқылы және сюжетті суреттің көмегімен сұраққа жауап беру білігін бағалауды ұйымдастырыңыз.

Мәтін мазмұны бойынша қойылған сұрақтармен жұмыс ұйымдастырыңыз.

«Өлең авторы саған қандай әдептілік ережелерін ұсынды?», «Сен осы ережелерді орындап жүрсің бе?» деген сұрақтар қою арқылы өлеңде айтылған әдептілік ережелерін оқушылардың өз тәжірибелеріне сүйеніп айтып беруіне ықпал жасаңыз.

Сөз бен сөйлемді ажырату, сөздің мағынасын, сөйлемнің мазмұнын түсінуін, негізгі ойды мақалмен түйіндеу арқылы кері байланыс жасай алу білігін бағалау.

Жұмбақтар

Суреттер

Мақал-мәтелдер

Тақпақтар

Түрлі жағдаяттар-да тілдік нормаларды дұрыс қолдану.

– Кітабыңды қалай ұстайсың?

– ... .

– Үсті-басың таза болу үшін не істейсің?

– Мектепке кешікпеу үшін не істейсің?

– ... .

– Үлкендердің көңілінен шығу үшін не істейсің?

Жазу жолын, жоларалық кеңістікті, жолдың жоғарғы және төменгі сызығын сақтап, әріп элементтерін каллиграфия-лық талап-тарға сай жазу.

– дәптер бетіндегі суреттерді бояу;

– әртүрлі (түзу, қисық, сынық) сызықтар сызу;

– заттарды сызықтар арқылы қосу;

– үзік сызықтарды бастырып жүргізу;

– әртүрлі сызықтар, ою-өрнек, таңбалар салу;

– дәптер бетіндегі кеңістікті бағдарлау;

– жазу жолдарымен (үлкен, кіші) таныстыру;

– әріп элементтерімен таныстыру, оларды жазуға үйрету.

Дәптермен жұмыс

Оқушыларға мәтіннің не туралы екенін анықтатып, мазмұнын айтқызыңыз.

Оқиғаны болжау.

(ұнайды/

«Қайсысы өлең?» сұрағының көмегімен оқушының өз пікірін білдіріп, дәлелдеулер жасай алу білігін бағалауды ұйымдастырыңыз.

Жазу жолын, жоларалық кеңістікті, жолдың жоғарғы және төменгі сызығын сақтап, әріп элементтерін каллиграфия-лық талапътарға сай жазу.

– дәптер бетіндегі суреттерді бояу;

– әртүрлі (түзу, қисық, сынық) сызықтар сызу;

– заттарды сызықтар арқылы қосу;

– үзік сызықтарды бастырып жүргізу;

– әртүрлі сызықтар, ою-өрнек, таңбалар салу;

– дәптер бетіндегі кеңістікті бағдарлау;

– жазу жолдарымен (үлкен, кіші) таныстыру;

– әріп элементтерімен таныстыру, оларды жазуға үйрету.

(ұнайды/

Өз пікірін білдіру білігін бағалау.

Аудио үнтаспадан екі өлеңді қатар тыңдатыңыз немесе екі өлеңді де мәнерлеп оқып беріңіз. Өлеңде кім туралы, не туралы айтылғанына талдау жасата отырып, негізгі ойды анықтатыңыз. Оқушылардан тыңдаған өлеңдерінің қайсысы ұнағанын сұраңыз.

«Неліктен ұнады?» сұрағы баланың сөйлеуіне, ішкі сезімін жеткізуіне түрткі болары сөзсіз. Сондықтанда оқушылармен оқулықтағы сұрақтарға жауап алып, дәлелдеулер жасату мақсатында өзіндік жұмыс ұйымдастырыңыз.

Мәтін бойынша сұрақ қоя білу және жауап бере білу.

Мәтін иллюстрация-сы бойынша сұрақтар қоя білу немесе қойылған сұраққа жауап беру (мұғалімнің көмегімен).

Оқушылардың өз тәжірибелеріне сүйеніп, осы сұрақты сызбамен көрсетуіне ықпал етіңіз.

Оқулық

Жазу жолын, жоларалық кеңістікті, жолдың жоғарғы және төменгі сызығын сақтап, әріп элементтерін каллиграфия-лық талап-тарға сай жазу.

– дәптер бетіндегі суреттерді бояу;

– әртүрлі (түзу, қисық, сынық) сызықтар сызу;

– заттарды сызықтар арқылы қосу;

– үзік сызықтарды бастырып жүргізу;

– әртүрлі сызықтар, ою-өрнек, таңбалар салу;

– дәптер бетіндегі кеңістікті бағдарлау;

– жазу жолдарымен (үлкен, кіші) таныстыру;

– әріп элементтерімен таныстыру, оларды жазуға үйрету.

Дәптермен жұмыс

Оқушылардың өлең мәтінін тыңдауын ұйымдастырыңыз немесе оқулықтағы өлеңді мәнерлеп, нақышына келтіріп оқып беріңіз. Автормен таныстырыңыз.

Ы. Алтынсариннің «Кел, балалар, оқылық!» өлеңін тыңдатып болғаннан кейін, оқулық кейіпкері Әлидiң «Бұл – Ыбырай атаның балаларды оқуға шақырған өлеңі. Осы өлең маған ұнайды» деп айтқан пікірін оқып беріңіз.

Ал «Саған қандай өлең ұнайды?» сұрағын барлық оқушыларға қойып, әр оқушының пікірін тыңдауды ұйымдастырыңыз.

Оқушыларға мәтіннің түрлері мен жанры, стилі туралы ақпарат беріңіз.

Өлеңді оқушыларға хормен жаттатқызып көріңіз.

Оқу түрлерін қолдану.

Берілген сызба өлеңнің қай жолына сәйкес келетінін таптырыңыз. Оқушыларға өлеңдегі сөйлемдерді сызба арқылы тақтада белгілетіп, талдау жасатыңыз.

Тақтамен жұмыс

Оқиғаны болжау.

Өлең мазмұнын берілген суреттер арқылы болжай алу білігін бағалау.

– Бақа, бақа, балпақ,

– Көрінгенге көп қарап,

Жазу жолын, жоларалық кеңістікті, жолдың жоғарғы және төменгі сызығын сақтап, әріп элементтерін каллиграфия-лық талап-тарға сай жазу.

– дәптер бетіндегі суреттерді бояу;

– әртүрлі (түзу, қисық, сынық) сызықтар сызу;

– заттарды сызықтар арқылы қосу;

– үзік сызықтарды бастырып жүргізу;

– әртүрлі сызықтар, ою-өрнек, таңбалар салу;

– дәптер бетіндегі кеңістікті бағдарлау;

– жазу жолдарымен (үлкен, кіші) таныстыру;

– әріп элементтерімен таныстыру, оларды жазуға үйрету.

(ұнайды/

Аудио үнтаспадан Әли мен Мерейдің диалогін тыңдатыңыз немесе оқулықтан мәнерлеп оқып беріңіз.

Оқушының өз пікірін білдіру білігін бағалауды ұйымдастырыңыз.

Мәтін бойынша сұрақ қоя білу және жауап бере білу.

Мәтін иллюстрация-сы бойынша сұрақтар қоя білу немесе қойылған сұраққа жауап беру (мұғалімнің көмегімен).

Оқушыларға сұрақтар қойып, жауап алып, әр сюжетті суреттің астындағы сызбаға сәйкес сөйлем құратыңыз.

Немесе, «Мынау – сызғыш. Ол саған не үшін керек?» – деп, әрқайсысына сұрақ қойңызып үйретіңіз.

Ары қарай тапсырманы жұптық жұмыс ретінде ұйымдастырыңыз.

детские сюжетные картинки

Жазу жолын, жоларалық кеңістікті, жолдың жоғарғы және төменгі сызығын сақтап, әріп элементтерін каллиграфия-лық талап-тарға сай жазу.

– дәптер бетіндегі суреттерді бояу;

– әртүрлі (түзу, қисық, сынық) сызықтар сызу;

– заттарды сызықтар арқылы қосу;

– үзік сызықтарды бастырып жүргізу;

– әртүрлі сызықтар, ою-өрнек, таңбалар салу;

– дәптер бетіндегі кеңістікті бағдарлау;

– жазу жолдарымен (үлкен, кіші) таныстыру;

– әріп элементтерімен таныстыру, оларды жазуға үйрету.

Оқиғаны болжау.

Тақтамен жұмыс

Тапқан сөздерін буынға бөліп айтқызып көріңіз.

Жазу жолын, жоларалық кеңістікті, жолдың жоғарғы және төменгі сызығын сақтап, әріп элементтерін каллиграфия-лық талап-тарға сай жазу.

– дәптер бетіндегі суреттерді бояу;

– әртүрлі (түзу, қисық, сынық) сызықтар сызу;

– заттарды сызықтар арқылы қосу;

– үзік сызықтарды бастырып жүргізу;

– әртүрлі сызықтар, ою-өрнек, таңбалар салу;

– дәптер бетіндегі кеңістікті бағдарлау;

– жазу жолдарымен (үлкен, кіші) таныстыру;

– әріп элементтерімен таныстыру, оларды жазуға үйрету.

Оқушыларға мұғалімнің сыйы ретінде жан-жануарлар туралы әңгіме оқып беріңіз немесе тыңдатыңыз. Әңгіме желісі бойынша сұрақтар қоя отырып, мазмұндатыңыз. Оқушылардың әңгімені тыңдау барысында алған әсерлерімен бөлісіңіз.

Оқушылардың төрт түлік туралы балабақшада игерген білімдеріне сүйеніп тақпақтар, ертегілер, өлеңдер, жұмбақтар, мақал-мәтелдерді айтуына мүмкіндік жасаңыз.

Ертегілер

Әңгімелер

Тақпақтар

Мақал-мәтелдер

Жұмбақтар

Сөздің буыннан тұратынын түсіну және сөздегі буын санын анықтау.

«Бұзау мөңірейді. Құлын кісінейді. Бота боздайды. Қозы маңырайды».

Мәтін бойынша сұрақ қоя білу және жауап бере білу.

Мәтін иллюстрация-сы бойынша сұрақтар қоя білу немесе қойылған сұраққа жауап беру (мұғалімнің көмегімен).

Әр оқушыға өзі ұнататын жануарлары мен құстары туралы әңгімелетіңіз. «Неліктен ұнайды?» сұрағының көмегімен оқушының өз ойын дәлелдеулер арқылы білдіруіне ықпал етіңіз.

Мысалы: тауық қыт-қыттайды. Маған тауық ұнайды. Ол адамға пайдалы. Жүнін, жұмыртқасын, етін пайдаланамыз, т.с.с.

детские сюжетные картинки

Жазу жолын, жоларалық кеңістікті, жолдың жоғарғы және төменгі сызығын сақтап, әріп элементтерін каллиграфия-лық талаптар-ға сай жазу.

– дәптер бетіндегі суреттерді бояу;

– әртүрлі (түзу, қисық, сынық) сызықтар сызу;

– заттарды сызықтар арқылы қосу;

– үзік сызықтарды бастырып жүргізу;

– әртүрлі сызықтар, ою-өрнек, таңбалар салу;

– дәптер бетіндегі кеңістікті бағдарлау;

– жазу жолдарымен (үлкен, кіші) таныстыру;

– әріп элементтерімен таныстыру, оларды жазуға үйрету.

Сөздің буыннан тұратынын түсіну және сөздегі буын санын анықтау.

Сөздің буыннан тұратынын түсіну және сөздегі буын санын анықтау.

«тас» + «бақа» сөздерінен «тасбақа» сөзі шығартылады. «Бақа», «тасбақа» сөздерін сызба-үлгілерімен салыстырып, буын санын анықтатыңыз.

Жазу жолын, жоларалық кеңістікті, жолдың жоғарғы және төменгі сызығын сақтап, әріп элементтерін каллиграфия-лық талаптар-ға сай жазу.

– дәптер бетіндегі суреттерді бояу;

– әртүрлі (түзу, қисық, сынық) сызықтар сызу;

– заттарды сызықтар арқылы қосу;

– үзік сызықтарды бастырып жүргізу;

– әртүрлі сызықтар, ою-өрнек, таңбалар салу;

– дәптер бетіндегі кеңістікті бағдарлау;

– жазу жолдарымен (үлкен, кіші) таныстыру;

– әріп элементтерімен таныстыру, оларды жазуға үйрету.

Дәптердің 15-бетіндегі тапсырма бойынша тышқан сөзіне берілген сызбаны тиісті бояумен боятыңыз.

Мәтін бойынша сұрақ қоя білу және жауап бере білу.

Мәтін иллюстрация-сы бойынша сұрақтар қоя білу немесе қойылған сұраққа жауап беру (мұғалімнің көмегімен).

Қосымша тапсырма. Мұғалімнің сыйы ретінде «Бұл қай кезде болады?» өлеңін оқушыларға мәнерлеп оқып беріңіз. Талдау жұмыстарын ұйымдастырыңыз.

«Мен ұнататын мезгіл» тақырыбы бойынша қойылған сұраққа оқушылардың жауап беру білігін бағалауды ұйымдастырыңыз. Әр оқушыға өзі ұнататын жыл мезгілі туралы әңгімелетіңіз. «Неліктен бұл мезгіл саған ұнайды?» сұрағының көмегімен оқушы өз ойын мезгілдің өзіне тән белгілерін санамалап көрсетуі арқылы беруі керек.

Тақпақтар Оқулық

Сөздерді буынға бөлдіріп, буын санын анықтатыңыз.

Сөздің дыбыстардан тұратынын, оны сызбамен белгілеу үлгісін мысалдар арқылы тақтада дәлелдеу жұмыстарын жасап көрсетіңіз.

Тақтамен жұмыс

Мәтін иллюстрация-сы бойынша сұрақтар қоя білу немесе қойылған сұраққа жауап беру (мұғалімнің көмегімен).

Өз пікірін білдіріп, дәлелдей алу білігін бағалау.

Оқушылардың өз пікірін білдіріп, дәлелдей алу білігін бағалау.

Жазу жолын, жоларалық кеңістікті, жолдың жоғарғы және төменгі сызығын сақтап, әріп элементтерін каллиграфия-лық талап-тарға сай жазу.

– дәптер бетіндегі суреттерді бояу;

– әртүрлі (түзу, қисық, сынық) сызықтар сызу;

– заттарды сызықтар арқылы қосу;

– үзік сызықтарды бастырып жүргізу;

– әртүрлі сызықтар, ою-өрнек, таңбалар салу;

– дәптер бетіндегі кеңістікті бағдарлау;

– жазу жолдарымен (үлкен, кіші) таныстыру;

– әріп элементтерімен таныстыру, оларды жазуға үйрету.

Мәтін бойынша сұрақ қоя білу және жауап бере білу.

Мәтін иллюстрация-сы бойынша сұрақтар қоя білу немесе қойылған сұраққа жауап беру (мұғалімнің көмегімен).

«Бұл қай ертегі?» ойынын ойнатыңыз. Ойынның шарты бойынша оқушылар суретке қарап, қай ертегі екенін айтуы керек.

Ертегі кейіпкер-лерінің бетперде-лері (маска)

Мәтін бойынша сұрақ қоя білу және жауап бере білу.

Мәтін иллюстрация-сы бойынша сұрақтар қоя білу немесе қойылған сұраққа жауап беру (мұғалімнің көмегімен).

Жоспар құру.

Ертегілер

Жазу жолын, жоларалық кеңістікті, жолдың жоғарғы және төменгі сызығын сақтап, әріп элементтерін каллиграфия-лық талап-тарға сай жазу.

– дәптер бетіндегі суреттерді бояу;

– әртүрлі (түзу, қисық, сынық) сызықтар сызу;

– заттарды сызықтар арқылы қосу;

– үзік сызықтарды бастырып жүргізу;

– әртүрлі сызықтар, ою-өрнек, таңбалар салу;

– дәптер бетіндегі кеңістікті бағдарлау;

– жазу жолдарымен (үлкен, кіші) таныстыру;

– әріп элементтерімен таныстыру, оларды жазуға үйрету.

(ұнайды/

Өз пікірін білдіру білігін бағалау.

«Саған қандай дыбыстар ұнайды?» сұрағының көмегімен оқушының өз пікірін білдіру білігін бағалауды ұйымдастырыңыз. Үнтаспадан әртүрлі дыбыстарды тыңдатыңыз. Олардың қайсысы ұнағанын сұраңыз. Оқушы жай ғана «ұнады» деген қысқа жауаппен қалуы мүмкін. «Неліктен ұнады?» сұрағы баланың сөйлеуіне, ішкі сезімін жеткізуіне түрткі болары сөзсіз. Сондықтан да оқушылармен жеке жұмыс ұйымдастырыңыз.