Әдептілікке тәрбиелеу (оқу-әдістемелік құрал) Дайындаған: Қапарова Ж. У
Іріктеу нұсқауларын ынталандыру әдісі
жүктеу/скачать 5,38 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ФОКАЛДЫ ОБЪЕКТ ӘДІСІ (ФОӘ)
| Іріктеу нұсқауларын ынталандыру әдісі
Мейлі шағын мөлшерде болсын, практикада шығармашылық процесін басқаруға болатынын дәлелдедік. Бұндай әдістерге: фокалды құрылым әдісі жатады: Морфологиялық талдау Миға шабуыл Синектика ӨБУ жүйесі Жүйелі оператор және т.б. ФОКАЛДЫ ОБЪЕКТ ӘДІСІ (ФОӘ) Фокалды құрылым әдісі психологиялық инерцияны шешуге көмектесетін ынталандыру әдісі болып табылады. Бастапқыда бұл әдіс «каталог әдісі» болып танылды. Бұл әдіс неміс профессоры Кунцемен 1926 жылы ұсынылды, әрі қарай американ ғалымы Чарльз Вайтинг 50-жылдары оны әрі қарай жетілдірді. Әдіс келесі жағдайларда көрсетіледі: Біздің алдымызда құрылым сиқыршы тәрізді негізде бейнеленген. Берілген құрылымды пайдалану үшін бір-бірімен байланысы жоқ басқа құрылымға айналдыру қажет. Ойда жоқ қосылыстар қызықты нәтиже береді. Фокалды құрылым әдісінің көмегімен детальдармен заттарды кемелдендіру үшін келесі ережелерді ұстану қажет: 1. Қандай да болмасын объекті қарастыру немесе өзгерту кезінде, мысалы, алманы алайық, еркінше алмаға қатысы жоқ басқа затты таңдаймыз. Таңдалған заттар шектелмейді, бірақ жұмыс істеуге ынғайлы болу үшін 2–3 объект алған жөн. 2. Басқа затты қалай таңдауға болады? Бұл кітаптан алған қандай да болмасын сөз болуы мүмкін (ол сөзді оқи білетін балалар таңдай алады). Суреттер бейнеленген карточкалар таратып беруге болады немесе әдемі ойыншықтарды тізіп қойып, тез арада атауды сұрау. 3. Зат (заттар) табылды. 5–10 анықтама бойынша балаларға затты сипаттап беруді ұсынамыз. Балаларға көмектесу үшін оларға сұрақ қоюға болады: «Ол қандай?» Мысалы: «пингвин» сөзі таңдалды. Жазып қоямыз (немесе символмен, суретпен, ойыншықпен белгілейміз) тақтада сипаттаған сөздер: секірген, жүгірген, ұшып жүрген, жүзіп жүрген, күліп тұрған, мейрімді. 4. Осы сипаттаған сөздерді сиқыршы тәріздес бейнеленген сөзге келістіреміз: секірген алма, жүгірген алма, ұшып жүрген алма, жүзіп жүрген алма, мейірімді алма. Барлық сөз тізбегін қарастыруға болады, ең қызықтысын ғана алуға болады. 5. Керекті сөз тізбегі (немесе қызықты) табылған соң, алмаға тиісті қасиет келтіру. Ол үшін оның сипатына келмейтін элементті «келтіру», балалардың қарастырып отырған объектісін өзгертеді. «Ұшып жүрген алма» – қанат керек, шар тәрізді үрлеу, жіппен байлап қою; алманың іші бос, оның қабығы қана қалды, ол жеңіл. «Жүгіріп бара жатқан алма» – алмада аяқтар пайда болды. «Күліп тұрған алма» – оның көзі мен ауызы болу керек. «Ұшып бара жатқан», «жүгіріп бара жатқан», «күліп тұрған» алмалар ағашта өседі. Оларды жинап алу керек. Қалай? «Күліп тұрған алмаға» қолыңды тигізсең, ол қарқылдап күле бастайды, күлкіден жарылып кетуі мүмкін. Оны жұлып алу үшін оған мұңды бірдене айту керек. Немесе «жұлғыш» қараңғы болу керек, алма «түн болды» деп ойлап ұйықтап қалады. «Ұшып жүрген» және «секіріп жүрген» алмалармен бәрі күрделі. Жұлып алғың келген кезде, ол басқа бұтаққа секіріп немесе ұшып кетеді. Не істеу керек? Құйрығынан ұстап алу, тор салу, алдын ала жіп байлап қойып ұстап отыру. Балалардың әңгіме құрастыру процесінде фантазияларында шек жоқ. Педагогтың балаларға дұрыс бағыт көрсетуі маңызды, «алма» мен «пингвиннің» қасиеттерін толығырақ ашу. Табылған сипаттамалар арқылы алманың әртүрлі нұсқасын қарастыру. Бір бағытпен жұмыс жасауға болады: – барлық сөз тізбектерін қарастыру, табиғатта оларға тән нақты аналог табу; – қандай көркем әдебиет шығармаларда ұқсас объектілер бар екенін естеріне түсіру; – ұнаған сөз тізбегін таңдау (немесе әдетсіз) суреттеу (баяндау) әңгімесін құрастыру. – сиқыршы тәріздес бейнеленген объект туралы әңгіме құрастырғанда, анықтамаларды қолдану (жартылай немесе барлығын). жүктеу/скачать 5,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|