Күтілетін нәтижелер.
Оқушылар:
— Траекторияның қисықтық радиусы
жайлы мағлұмат алады;
— Траекторияның қисықтық радиусы
формулаларын есептер шығаруда қол-
дана білуге үйренеді;
— Өзін-өзі бағалай алатын болады.
— Орындалған жұмыс бойынша ғылыми
қорытынды жаза алады;
Қб:
“Бас бармақ” әдісі арқылы орында-
лады.
оқушылар:
— күнделікті өмірден центрге тартқыш
үдеу жайлы талқылайды;
— жұпта, топта мәселелік сұрақтар
құрастырады, оларға жауап береді.
“Пікір алмасу” (Showdown). Әрбір топ
тақырыпқа қатысты 4 сұрақ дайын-
дайды. Әрбір сұрақты стикердің бірінші
жағына, ал жауабын екінші жағына
жазып, келесі топпен стикерлерін
ауыстырады. Топ басшысы стикердегі
сұрақтарды оқиды, топ мүшелері жауап-
тарын жазып дайындайды. Көшбасшы
белгі бергенде, барлығы өз жауабын
ашады және жауаптарды талқылап,
дұрыс жауаппен салыстырады.
1. Дененің орын ауыстыруының
бастапқы және соңғы нүктелерінің
координаталары белгілі:
À(1; 1) және
Бағалау
критерийлері.
ИТ (сұрақтар
көрсетіледі).
Жалғасы
100
À
′(3; 3). Орын ауыстыру векторының
модулі мен бағытын анықтаңдар.
À және
À
′ нүктелерінің радиус-векторларын
сызып көрсетіңдер.
2. Жүзу бассейніне қарай бет алған
спорт шы оңтүстікке қарай 3 км
жүргеннен кейін өзінің жолдасын
кездестірді. Содан кейін олар бассейнге
жету үшін батысқа қарай тағы 4 км
жүрді. Спортшының орын ауыстыру
модулін анықтаңдар.
3. Алматы – Талдықорған тасжолында
қозғалып келе жатқан автокөліктің
уақытқа қатысты орны
õ = 50+100t
(км және сағ) өрнегімен берілген.
Таңертеңгі 9:00-ден бастап есептегенде,
автокөлік 9:00; 11:00 Алматыдан қандай
қашықтықта болады?
4. Велосипедші тыныштық қалпынан
2 м/с
2
үдеумен қозғала бастайды.
Қанша уақыт өткеннен кейін оның
жылдамдығы 1 м/с-қа тең болады?
Дененiң шеңбер бойымен қозғалғандағы
л е з д i к ж ы л д а м д ы ғ ы н с ы з ы қ т ы қ
жылдамдық деген
қорытындыға келеді.
Дескриптор.1-жаттығу есептерін
шығарады.
2)
Зерделенген материалды бекіту.
Мұғалім сұрақтар береді:
1) оқушылар түзусызықты және
қисықсызықты қозғалыстар арасындағы
айырмашылықтары жайлы атаңдар;
2) оқушылар центрге тартқыш үдеудi көп
жағдайда
r шеңбер радиусы, Ò айналу
периоды арқылы өрнектеу ыңғайлы
екенін еске түсіріп формулаларын
есеп шығаруда қолдануға болатынын
түсіндіріңдер;
3) осы шамалардың өзара байланысын
көрсететін өрнекті жазады.
Дескриптор.
1) Қандай денелер түзусызықты және
қисық сызықты қозғалыстар бола
алатынын, арасындағы айырма шылық-
тары жайлы түсіндіреді.
Жалғасы
101
2) Центрге тартқыш үдеудi көп жағдайда
r шеңбер радиусы, Ò айналу периоды
арқылы өрнектеу ыңғайлы екенін еске
түсіріп формулаларын есептер шығаруда
қолдануға болатынын сипаттайды.
3) Центрге тартқыш үдеу формуласын
жазып көрсетеді.
Оқулықтағы графиктер мен суреттерге
сүйеніп өтілген тақырыпты қайталау.
“Ойлан-жұптас-бөліс”. Берілген
тапсырма (сұрақ) бойынша әрбір
оқушы жеке жұмыс жасау арқылы өз
ойын қорытып, жұп болып пікірлерімен
бөліседі; бұл бүкіл топтық талқылауға
ұласады.
Жеке жұмыс. Оқушылар, өз бақылау-
ларына сүйене отырып, орындалған
жұмыс туралы қорытынды жазады.
Жұппен, топпен жұмыс. Әрбір топтан
бір оқушы жұмыс нәтижелері туралы
айтады, ал қалған оқушылар оны
толықтырады.
Қалыптастырушы бағалау.
Оқушылар арасында өзара бағалау
өткізіледі.
М ұ ғ а л і м о қ у ш ы л а р д ы ү ш т о п қ а
біріктіріп, әр топқа тапсырма береді.
Әр топтың оқушылары тапсырма
тақырыбын талқылайды.
Постер презентациясын дайындайды
және сынып алдында сөйлейді.
Бағалау критерийлері.
1. Постер тақырыбын ашу.
2. Эстетикалық безендіру.
3. Ғылыми сауаттылық.
4. Ресурстар тізімі.
5. Бірігіп орындайтын жұмыс.
Топтар арасында жоғарыда аталған
талаптар бойынша өзара бағалау
өткізіледі.
Мұғалім сабақтың мақсатына жеткендігі
туралы қорытынды жасайды.
Жалғасы
102
сабақтың
соңы
5 мин
Мұғалім үйге тапсырма береді. Үй
тапсырмасы. §3, берілген жаттығудың
есептерін шығару
Кері байланыс.
Нені білген едім?
Нені білдім?
Нені түсіну оңай болды?
Нелер түсініксіз болып қалды?
Нені қосымша зерделеу қажет?
іі. ДинаМиКа
пән: Физика
ұзақ мерзімді жоспардың 10.1 бөлімі
Күні:
Мұғалім:
сынып: 10
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар:
1-сабақ
сабақтың тақырыбы: Күштер. Күштерді қосу. Ньютон
заңдары
сабақ түрі:
Жаңа материалды зерттеушілік сипаттағы презентациялау
элементтерін пайдаланып зерделеу.
осы сабақ
арналған
оқытудың
мақсаттары
10.1.2.1 — Ньютон заңдарын түсіну және теңәсерлі күшті
табу.
сабақтың
мақсаты
— Еркін түсу, көкжиекке бұрыш жасай лақтырылған дененің
қозғалысы жайлы мағлұмат беру;
— Еркін түсу, көкжиекке бұрыш жасай лақтырылған дененің
қозғалысының формулаларын есеп шығаруда қолдана білуге
үйрету.
бағалау
критерийлері
— Статика элементтері жайлы мағлұмат беру;
— Статика элементтері формулаларын есептер шығаруда
қолдана білуге үйрету;
— Топта бағалай білуге баулу.
тілдік
мақсаттар
— Айналмалы қозғалыс энергиясы жайлы мағлұмат беру;
— Айналмалы қозғалыс энергиясы фор му ла ларын есептер
шығаруда қолдана білуге үйрету;
— Өзін-өзі бағалай білуге баулу.
Құндылық-
тарды дарыту
Топпен жұмыс жасау барысында оқушыларда: ынтымақ-
тастық, өз білімі үшін жауапкершілік сияқты құндылықтар
дамиды.
пәнаралық
байланыс
Ìàòåìàòèêà: сызықтық функция және оның графиктері,
квадрат теңдеулер, теңдеулер жүйесі, тригонометрия
элементтері.
Жалғасы
103
аКт қолдану
дағдылары
Электрондық оқулық, Интерактивті тақта, видеороликтер,
слайдтар.
осыған дейін
меңгерілген
білім
Физика, 7-сынып: жол, орын ауыстыру, бірқалыпты
және айнымалы қозғалыстар, жылдамдық, бірқалыпты
түзусызықты қозғалыстың графигі.
Жабдықтар
Видео-сабақ: “Күштер. Күштерді қосу. Ньютон заңдары”.
сабақ барысы
уақыт
бойынша
бөліп
жоспарлау
сабақтағы жоспарланған іс-әрекеттер
ресурстар
сабақтың
басы
5 мин
сабақтың басталуы.
Ұйымдастыру кезеңі.
1. Сабаққа оң көңіл күймен ыңғайлану.
2. “Қар кесегі” әдісі арқылы сабақтың
тақырыбына жетелеу.
Сұрақтар:
а) Оқушылар түзусызықты және
қисықсызықты қозғалыстар арасындағы
айырмашылықтары жайлы атаңдар;
ә) Жылдамдық — векторлық шама ма,
әлде скаляр шама ма? Жауаптарыңды
негіздеңдер.
б) Кинематика нені зерттейді?
в) Оқушылар центрге тартқыш үдеудi
көп жағдайда
r шеңбер радиусы, Ò
айналу периоды арқылы өрнектеу
ыңғай лы екендігін еске түсіріп форму-
лаларын есеп шығаруда қолдануға
болатынын түсіндіріңдер;
3. Сабақтың тақырыбы, мақсаты айты-
лады.
4.
Бағалау критерийлерін анықтау
(оқушылармен бірге):
— Айналмалы қозғалыс энергиясы
жайлы мағлұмат бере білуі;
— Айналмалы қозғалыс энергиясы
формулаларын есептер шығаруда
қолдана білуге үйрете алуы;
— Түйінді сұрақтарға жауап беріп,
қорытынды жасай алуы
тиіс.
“Күштер.
Күштерді қосу.
Ньютон заңдары”
тақырыбына
презентация.
Жалғасы
104
5. Бағалау: Мұғалім ынталандыратын
сөздермен, бонустармен бағалайды.
Бірігіп жасаған критерийлер бойынша
оқушылар арасында өзара бағалау
өткізіледі.
сабақтың
ортасы
30 мин
1)
Жаңа материалды зерделеу.
“Айналмалы бекеттер” әдісі
Мұғалім сұрақтар береді:
1. Бiр инерциялық санақ жүйесi берілген.
Басқа санақ жүйесiнiң қозғалысы
бойынша санақ жүйесінің инерциялық
немесе инерциялық емес екенiн қалай
анықтауға болады?
2. Жерге қатысты денелер қозғалысында
инерция заңының орындалмайтынын
қандай жағдайларда байқалады? Жеке
тәжiрибелерден өздерiң таңдаған санақ
жүйесiнде Ньютонның бiрiншi заңына
қайшы келетiн құбылыс байқалатынына
бiрнеше мысал келтiрiңдер.
3. Қандай да бiр инерциялық жүйеге
қатысты үдеумен қозғалатын санақ
жүйесi инерциялық бола ала ма?
Мұғалім сұрақ қойған кезде оқушы-
ларға әр шағын топты бекетте
орналастырып, шаттастыратын
сұрақты талқылауға және ойларын
қағазға немесе тақтаға жазуға 10
мин беріңіз. Уақыт аяқталғанда топ
басқа бекетке ауысып алдағы топтың
жұмысын жалғастырады. Ауысу әр
10
мин сайын болып тұрады, әр топ
барлық позицияларда болып шыққанға
және барлық топтардың ойларын
ойлап шыққанға дейін жалғаса береді.
Содан соң мұғалім:
— денелер қозғалысының себеп-
салдарлық сипатын қарастыратын
физиканың бөлiмiн динамика (dynamis
— “күш” деген грек сөзiнен шыққан);
— оқушылар егер денеге сыртқы күштер
әсер етпесе, онда дене өзiнiң тыныштық
күйiн немесе бiрқалыпты түзусызықты
қозғалысын оларға қатысты сақтайтын
“Физика”
оқулығы,
10-сынып.
Физикадан
“Күштер.
Күштерді қосу.
Ньютон заңдары”
тақырыбындағы
видео-сабақ.
Жалғасы
105
санақ жүйелерi бола алатынын еске
түсіреді.
Бұнда жаңа тақырып бойынша
терминдер тиянақталады.
Дескриптор.
1) Оқушылар айналмалы қозғалыс
энергиясы жайлы мағлұмат алады;
2) Оқушылар айналмалы қозғалыс
энергиясы формулаларын есеп шығаруда
қолдануға болатынын түсінеді;
3) Осы шамалардың өзара байланысын
көрсететін өрнекті жазады.
Күтілетін нәтижелер.
Оқушылар:
— айналмалы қозғалыс энергиясы
жайлы түсінік алады;
— айналмалы қозғалыс энергиясы
формулаларын есеп шығаруда қолдана
білуге үйренеді;
— бірін-бірі бағалай білетін болады;
— орындалған жұмыс бойынша ғылыми
қорытынды жаза алады.
Қб:
“Бас бармақ” әдісі арқылы
орындалады.
оқушылар:
— күнделікті өмірден инерциялық
санақ жүйелерi жайлы талқылайды;
— жұпта, топта мәселелік сұрақтар
құрастырады, оларға жауап береді.
“Пікір алмасу” (Showdown). Әрбір
топ тақырыпқа қатысты 4 сұрақ
дайындайды. Әрбір сұрақты стикердің
бірінші жағына, ал жауабын екінші
жағына жазып, келесі топпен стикер-
лерін ауыстырады. Топ басшысы
с т и к е р д е г і с ұ р а қ т а р д ы о қ и д ы ,
топ мүшелері жауаптарын жазып
дайындайды. Көшбасшы белгі бергенде,
барлығы өз жауабын ашады және
ж а у а п т а р д ы т а л қ ы л а п , д ұ р ы с
жауаппен салыстырады.
1. Бiр инерциялық санақ жүйесi берілген.
Басқа санақ жүйесiнiң қозғалысы
бойынша санақ жүйесінің инерциялық
немесе инерциялық емес екенiн қалай
анықтауға болады?
Бағалау
критерийлері.
ИТ (сұрақтар
көрсетіледі).
Жалғасы
106
2. Жерге қатысты денелер қозғалысында
инерция заңының орындалмайтынын
қандай жағдайларда байқалады? Жеке
тәжiрибелерден өздерiң таңдаған санақ
жүйесiнде Ньютонның бiрiншi заңына
қайшы келетiн құбылыс байқалатынына
бiрнеше мысал келтiрiңдер.
3. Қандай физикалық шама векторының
бағыты денеге түсiрiлген теңәсерлi
күш тiң бағытына тәуелдi болады:
жыл дам дық, орын ауыстыру, үдеу?
И.Нью тон осындай бақылаулар мен
тәжiри белердi қорытындылай келе,
қозғалыстың маңызды заңын төмен-
дегiдей тұжырымдады: “денеде туын-
дайтын үдеу оған әсер етушi күшке
тура пропорционал, ал оның массасына
кepi пропорционал” деген қорытындыға
келеді.
Дескриптор.
а) Бiр инерциялық санақ жүйесi берілген.
Басқа санақ жүйесiнiң қозғалысы
бойынша санақ жүйесінің инерциялық
немесе инерциялық емес екенiн қалай
анықтауға болатынын анықтайды.
ә) Жерге қатысты денелер қозғалысында
инерция заңының орындалмайтынын
қандай жағдайларда байқалады? Жеке
тәжiрибелерден өздерiң таңдаған санақ
жүйесiнде Ньютонның бiрiншi заңына
қайшы келетiн құбылыс байқалатынына
бiрнеше мысал келтіреді.
б) Қандай физикалық шама векторының
бағыты денеге түсiрiлген теңәсерлi
күштiң бағытына тәуелдi болады: жыл-
дамдық, орын ауыстыру, үдеу болтынын
анықтайды.
2)
Зерделенген материалды бекіту.
Мұғалім сұрақтар береді:
1. Қандай да бiр инерциялық жүйеге
қатысты үдеумен қозғалатын санақ
жүйесi инерциялық бола ала ма?
2. Қандай физикалық шама векторының
бағыты денеге түсiрiлген теңәсерлi
күштiң бағытына тәуелдi болады:
жылдамдық, орын ауыстыру, үдеу?
Жалғасы
107
3. Күштердiң тәуелсiздiк принципiнiң
мәнiсi неде?
Дескриптор.
1) Қандай да бiр инерциялық жүйеге
қатысты үдеумен қозғалатын санақ
жүйесi инерциялық бола ала ма
түсіндіреді.
2) Қандай физикалық шама векторының
бағыты денеге түсiрiлген теңәсерлi
күштiң бағытына тәуелдi болады: жыл-
дам дық, орын ауыстыру, үдеу сипат-
тайды.
3) Күштердiң тәуелсiздiк принципiнiң
мәнiн жазып көрсетеді.
Оқулықтағы графиктер мен суреттерге
сүйеніп өтілген тақырыпты қайталау.
“Ойлан-жұптас-бөліс” әдісі. Берілген
тапсырма (сұрақ) бойынша әрбір
оқушы жеке жұмыс жасау арқылы өз
ойын қорытып, жұп болып пікірлерімен
бөліседі; бұл бүкіл топтық талқылауға
ұласады.
Жеке жұмыс. Оқушылар, өз бақы-
лауларына сүйене отырып, орындалған
жұмыс туралы қорытынды жазады.
Жұппен, топпен жұмыс. Әрбір топтан
бір оқушы жұмыс нәтижелері туралы
айтады, ал қалған оқушылар оны
толықтырады.
Қалыптастырушы бағалау.
Оқушылар арасында өзара бағалау
өткізіледі.
М ұ ғ а л і м о қ у ш ы л а р д ы ү ш т о п қ а
біріктіріп, әр топқа тапсырма береді.
Әр топтың оқушылары тапсырма
тақырыбын талқылайды. Постер
презентациясын дайындайды және
сынып алдында сөйлейді.
Бағалау критерийлері.
1. Постер тақырыбын ашу.
2. Эстетикалық безендіру.
3. Ғылыми сауаттылық.
4. Ресурстар тізімі.
5. Бірігіп орындайтын жұмыс.
Жалғасы
108
Топтар арасында жоғарыда аталған
талаптар бойынша өзара бағалау
өткізіледі.
Мұғалім сабақтың мақсатына жеткен-
дігі туралы қорытынды жасайды.
сабақтың
соңы
5 мин
Мұғалім үйге тапсырма береді. Үй тапсырмасы. §4, 1-5
сұрақтарға жауап беру.
Кері байланыс.
Нені білген едім?
Нені білдім?
Нені түсіну оңай болды?
Нелер түсініксіз болып қалды?
Нені қосымша зерделеу қажет?
пән: Физика
ұзақ мерзімді жоспардың 10.1 бөлімі
Күні:
Мұғалім:
сынып: 10
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар:
2-сабақ
сабақтың тақырыбы: Бүкіләлемдік тартылыс заңы.
сабақ түрі:
Жаңа материалды зерттеушілік сипаттағы презентациялау
элементтерін пайдаланып зерделеу.
осы сабақ
арналған
оқытудың
мақсаттары
10.1.2.2 — бүкіләлемдік тартылыс заңын түсіну және ғарыш
аппаратының қозғалысын сипаттау.
сабақтың
мақсаты
— Бүкіләлемдік тартылыс заңы жайлы мағлұмат беру;
— Бүкіләлемдік тартылыс заңы формулаларын есептер
шығаруда қолдана білуге үйрету;
— Өзін-өзі бағалай білуге баулу.
бағалау
критерийлері
— Бүкіләлемдік тартылыс заңы жайлы мағлұмат беру;
— Бүкіләлемдік тартылыс заңы формулаларын есептер
шығаруда қолдана білуге үйрету;
— Топта бағалай білуге баулу.
тілдік
мақсаттар
— Бүкіләлемдік тартылыс заңы жайлы мағлұмат беру;
— Бүкіләлемдік тартылыс заңы формулаларын есептер
шығаруда қолдана білуге үйрету;
— Өзін-өзі бағалай білуге баулу.
Құндылық-
тарды дарыту
Топпен жұмыс жасау барысында оқушыларда: ынтымақ-
тастық, өз білімі үшін жауапкершілік сияқты құндылықтар
дамиды.
Жалғасы
109
пәнаралық
байланыс
Ìàòåìàòèêà: сызықтық функция және оның графиктері,
квадрат теңдеулер, теңдеулер жүйесі, тригонометрия
элементтері.
аКт қолдану
дағдылары
Электрондық оқулық, Интерактивті тақта, видеороликтер,
слайдтар.
осыған дейін
меңгерілген
білім
Физика, 10-сынып: Ньютон заңдары.
Жабдықтар
Видео-сабақ: “Бүкіләлемдік тартылыс заңы”.
сабақ барысы
уақыт
бойынша
бөліп
жоспарлау
сабақтағы жоспарланған іс-әрекеттер
ресурстар
сабақтың
басы
5 мин
сабақтың басталуы.
Ұйымдастыру кезеңі.
1. Сабаққа оң көңіл күймен ыңғайлану.
2. “Қар кесегі” әдісі арқылы сабақтың
тақырыбына жетелеу.
Сұрақтар:
а) Қандай да бiр инерциялық жүйеге
қатысты үдеумен қозғалатын санақ
жүйесi инерциялық бола ала ма?
ә) Қандай физикалық шама векторының
бағыты денеге түсiрiлген теңәсерлi
күштiң бағытына тәуелдi болады: жыл-
дам дық, орын ауыстыру, үдеу?
б) Күштердiң тәуелсiздiк принципiнiң
мәнiсi неде?
в) Бiр инерциялық санақ жүйесi берілген.
Басқа санақ жүйесiнiң қозғалысы
бойынша санақ жүйесінің инерциялық
немесе инерциялық емес екенiн қалай
анықтауға болады?
3. Сабақтың тақырыбы, мақсаты айты-
лады.
4.
Бағалау критерийлерін анықтау
(оқушылармен бірге):
— Бүкіләлемдік тартылыс заңы жайлы
мағлұмат алады;
— Бүкіләлемдік тартылыс заңы
формулаларын есептер шығаруда
қолдана білуге үйренеді;
“Бүкіләлемдік
тартылыс заңы”
тақырыбына
презентация.
Жалғасы
110
— Өзін-өзі бағалай алатын болады.
5. Бағалау. Мұғалім ынталандыратын
сөздермен, бонустармен бағалайды.
Бірігіп жасаған критерийлер бойынша
оқушылар арасында өзара бағалау
өткізіледі.
сабақтың
ортасы
30 мин
1)
Жаңа материалды зерделеу
“Айналмалы бекеттер” әдісі
Мұғалім сұрақтар береді:
1. Жерде орналасқан кез келген дене
тек Жерге ғана тартылып қоймай, оны
қоршаған басқа денелерге де тартылады.
Нелiктен бiз бұны байқамаймыз?
2. Ньютонның бүкiләлемдiк тартылыс
заңында екi дененiң арасында күштiң
бiр түрi ғана әсер ете алады және ол
гравитациялық күш деген пайымдау
дұрыс па?
3. Жер бетінен қандай биіктікте еркін
түсу үдеуі g
h
= 1 м/с
2
болады?
Мұғалім сұрақ қойған кезде оқушы-
ларға әр шағын топты бекетте
орналастырып, шаттастыратын
сұрақты талқылауға және ойларын
қағазға немесе тақтаға жазуға 10
мин беріңіз. Уақыт аяқталғанда топ
басқа бекетке ауысып алдағы топтың
жұмысын жалғастырады.
Ауысу әр 10 мин сайын болып тұрады,
әр топ барлық позицияларда болып
шыққанға және барлық топтардың
ойларын ойлап шыққанға дейін жалғаса
береді.
Содан соң мұғалім:
— Бүкiләлемдiк тартылыс заңына
сәйкес әлемдегi барлық денелер бiр-
бiрiне массаларының көбейтiндiсiне
тура пропорционал және арақашық-
тықтарының квадратына кepi пропор-
ционал күшпен тартылады деген ойға
жетелейді;
— оқушылар егер ауырлық күшi —
Жердiң дененi тартуы салдарынан
оған әсер ететiн гравитациялық күш
алатынын еске түсіреді.
“Физика”
оқулығы,
10-сынып.
Физикадан
“Бүкіләлемдік
тартылыс заңы”
тақырыбындағы
видео-сабақ.
Жалғасы
111
Бұнда жаңа тақырып бойынша
терминдер тиянақталады.
Дескриптор.
1) Оқушылар Бүкiләлемдiк тартылыс
заңы туралы мағлұмат алады;
2) Оқушылар ауырлық күші — жердің
денені тартуы салдарынан оған әсер
ететін гравитациялық күш алатынын
еске түсіреді;
3) Осы шамалардың өзара байланысын
көрсететін өрнекті жазады.
Достарыңызбен бөлісу: |