Ежелгі қазақ жерінің тарихы мен медицинасы Ежелгі Ежелгі Шығыс елдерінің медицинасы

Ежелгі Ежелгі Шығыс елдерінің медицинасы.

1889 жылы Бағдат қаласынан 160 шақырым жердегі ежелгі шумерлік Ниппур қаласына жүргізілген қазба жұмыстары барысында қыш тақтайшаға сына жазумен бәдізделген 15 рецепт табылады. Толып жатқан шөппен қатар табиғи шайыр, ас тұзы, тасбақаның сауыты, жыланның ішкі органдары, жануарлардың терісі мен жүнін пайдаланып, түрлі ауруды емдеудің жолы жазылған бұл тақтайшаларды б.д.д. III ғасырдың аяғында өмір сүрген дәрі­гер қалдырыпты. 6 мың жыл бұрын пайда болған көне өркениеттің ғаламдық өл­шем­мен, күн жүйесімен таныстығы, Фибоначчи реттілігі сынды көптеген ілімді игеруі таңдандырады. Сондай-ақ сот және сот алқасы, халық сайлайтын органдары, билеушісі, тұрақты әскері, тасқа басылған заңдары бар шумер мәдениетіндегі жетіс­тіктің бірі – медицина, химия, фитотерапия.

Қос өзен аңғарын жайлаған алдымен шумер, одан кейін аккадтықтар және ба­былдықтар сол кездің өзінде уқалап, ысып емдеумен қатар, жоғарыда айтылған ем­дік шөптер мен денеге жағатын, ішетін, таңа­тын майлар жасап, арнайы диеталар белгілеп, көз ауруларына ота жасап, адам гигиенасына мән беріпті.

Ніл өзенінің екі беткейі – ежелгі өркениет бесігі. Көне Мысыр медицинасының сол замандағы энциклопедиясы саналатын Эберс папирусындағы жазбалардың кейбірі бүгінгі ғылымды таңдандырып, мұны сол уақыттағы адамдар жазуы мүмкін емес, бұл өзге ғаламшарлықтардың, бөтен өркениеттің жетістіктері деушілер бар. Мәселен, ондағы бас сүйекті трепанациялау, өкпе, жүрекке ота жасаудағы технологиялар, баланың іштегі дамуы, құрсақтағы шарананың жынысын анықтау және басқа да жазылған дүниелер зерттеушілерді тұйыққа тіреген.

1874 жылы неміс шығыстанушысы, археолог Эберс тапқан бұл папируста түрлі өсімдіктен май мен шырын алу туралы және тыныс алу, асқазан мен ішек аурулары, жүрек, қан тамырлары сияқты адам ағзасындағы дертті емдеудің 900-ден астам рецептімен қоса, дененің әртүрлі бөлігіне арналған дәрілерді дайындау туралы бөлім де бар болып шыққан. Жалпы, мысырлықтардың дәрігерлік ілімінен қалған папирустар 10-нан асады. Оның ішінде балалар ауруына арналған б.д.д. 1450-1350 жылдар ең алғашқы пе­диатриялық Бругш папирусы, Эдвин Смит зерттеген хи­рургиялық папирусы, Кахуна папирусы, Рамессеум V, Лейден, Берлин, Херст папи­рустары бар. Мәселен, Смит папирусында дене жарақатының 48 клиникалық түрінің емі көрсетіліпті. Мысыр жұртының қайтыс болған адамдарды мумификациялауды шебер атқаруы да білімді қажет етеді. Мысырлықтар да шумерліктер тәрізді жеке бас гигиенасына көңіл бөлген. Темір ыдыстан су ішіп, күндіз және түнде екі реттен жуынып, ауруларды емдейтін храмдар жанынан арнайы ауруханалар салған. Әр мысырлықтың үш айда бір рет іш құрылысын жуып тазалап, клизма жасатуы міндетті болған.

 Мысыр емшілері ауруды ең алдымен құдайға жалбарынған қуатты дұға айтып барып, түрлі жақпаны, сулы ерітінділерді, майларды қолданыпты. Жол желкен жа­пырақтары, жусан, теңіз жуасы, анар, құрма, сіркесу, шарап, сыра ашытқылары, минералды заттарды, квасты, қайнатылған тұзды және мемфи тастарын, алебастрды, селитраны, жануарлардың майын, өтін, миын, бауырын және ешкінің сүті мен араның балын, жыланның қабығы мен уын емге пайдаланған.