БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ:
1. Тау жыныстарының сыртқы белгілерін атап беріңіздер?
2. Тау жыныстарының құрылысының және текстурасының негізгі түрлерін сипаттап беріңіздер?
3. Магмалық, метаморфты, шөгінді тау жыныстары қандай жолдармен пайда болады?
ТОПЫРАҚ ТҮЗУШІ ЖЫНЫСТАР
Жұмыс мақсаты: Негізгі топырақ түзуші жыныстармен танысу, қасиеттерін, классификациясын және өз бойында дамушы топырақтардың сапасына әсерін анықтау.
Тапсырма.
1. Топырақ түзуші жыныстардың классификациясы негізімен танысу (6 кесте);
2. Жыныстар коллекциясымен және анықтағышпен танысу, кесте қолданып қасиеттерін сипаттау.
3. Қазақстанның негізгі топырақ түзуші жыныстарын анықтап атау.
Қажетті құралдар мен материалдар: Топырақ түзуші минералдар коллекциясы .
Тапсырмаға түсініктеме. Топырақ түзуші жыныстар классификациясы құралуы бойынша топырақ түзуші жыныстар былайша бөлінеді:
біртекті (шығу тегі және механикалық құрамы бір);
қостекті (2 қабаттан құралған);
көптекті (шығу тегі және механикалық құрамы әртүрлі 2-ден артық қабаттан құралған);
Құралуы және қабаттардың орналасу тәртібі өнбойымен ылғалдың жылжуына және қабаттарға бөлінуіне көп әсер етеді. Біртекті жыныстарда ылғалдың таралуы бір қалыпты болады.
Химиялық құрамына қарай топырақ түзуші жыныстар былайша бөлінеді:
карбонатты (HCl-нан қайнайды);
лезде еритін тұздармен қаныққан;
гипсті (құрамында созыңқы сары кристалл түріндегі гипс бар);
глейленген (өте ылғалды, байланысты, көк жасыл түсті балшық топырақ оның түсі құрамында темірдің шала тотық тұздарының көп болуына байланысты);
карбонатсыз (HCl-нан қайнамайды).
Механикалық құрамы бойынша топырақ түзуші минералдар (құмды, құмайт, құмбалшықты, балшықты, тастық) шығу тегіне қарай сипатталуын алтыншы кестеден қараңыз.
6-Кесте -Топырақ түзуші жыныстарды анықтағыш
Достарыңызбен бөлісу: |
