Әл-фараби атын да ғы Қа зақ Ұлт тық уни вер ситеті жоғары мек теп

2.2. Жо ға ры бі лім нің мақ са ты мен мін дет те рі ...
55
7. Тә лім гер (Нас тав ник)
. Өз ісі нің бе дел ді ше бе рі, із ба сар ла-
ры, бір көз қа рас та ғы адам да ры, шә кі рт те рі бар. Ол өз ісін жас 
шә кі рт те рі не үйре те ді жә не олар дың өсуін ба қы лай ды.
Осы жо ға ры да айт ыл ған ке зең дер ді бы лай тұ жы рым дау ға бо-
ла ды:
– жо ға ры оқу ор ны на дейін гі ке зең;
– жо ға ры оқу ор нын да ғы ке зең;
– жо ға ры оқу ор ны аяқ тал ған нан кейін гі ке зең.
3-ке зең де ма ман ның кә сі би шың да луы жү ре ді жә не оның ди-
на ми ка сын: ма ман дық қа бейім де лу; ин ди ви ду али за ция: ин тег ра-
ция деп әр бір ма ман ның жа ңа лық дә ре же сін осы лай ша көр се ту ге 
бо ла ды. 
Пе да гог тың кә сі би қыз мет те рі 
– оқы ту, бі лім бе ру, тәр бие-
леу
. Бұ лар ды же ке пе да го ги ка лық мә де ниет деп те атай ды.
В.Л. Бе нин, Е.В. Бон да ре вс кая, К.М. Ле ви тан, Н.В. Се ро ва 
жә не т.б. зерт теу ші лер адам ның пе да го ги ка лық мә де ниетін мұ-
ға лім нің, тәр биеші нің, бі лім бе ру са ла сын да ғы қыз мет кер лер іс-
әре ке ті нің жо ға ры дең гейін қам та ма сыз ете тін та би ғи жә не жү ре 
пай да бол ған же ке қа сиет те рі нің кі рік ті рі луі, син те зі деп қа рас-
тыр ды.
Мә де ниет – тұл ға мүм кін дік те рі нің ең жо ғар ғы дең гейі. Мә-
де ниет көр сет кіш те рі: бі лім ді пай да ла на алу, дү ниета ным қа-
лып та суының дең гейі. Өр ке ниет ті адам әле мі – мә де ниет әле мі, 
мә де ниет ті ұр пақ тар ға қал ды ру тә жі ри бе сі, адам ның шы ғар ма-
шы лық бел сен ді лі гі. Пе да гог әр қа шан да өзін қо ғам та ла бы на сай 
үз дік сіз тәр бие леп оты ра тын суб ъек ті лер мен, со ның ішін де әсі ре-
се бі лім алу шы лар мен қа рым-қа ты нас қа тез тү се бі ле тін, ұйым-
дас ты ру шы лық қа бі ле ті бар, өз пә нін же тік бі ле тін әрі на си хат-
шы, та лан ты мен тә жі ри бе сі то ғыс қан, қо ғам да ғы саяси өмір ге 
бел сен ді ара ла сып, елі мен же рі не де ген сүйіс пен ші лі гі не гі зін-
де бі лім алу шы лар ға үл гі бо луы ке рек. Ше бер оқы ту шы – кә сі би 
ма ман ды ғы на құш тар, оны жан-тә ні мен сүйе тін, бар лық өмі рін 
со ған ар найт ын тұл ға. Яғ ни пе да гог ең бе гі нің сан қыр лы лы ғы 
осы дан өр би ді. Пе да гог тың өз пә нін те рең мең ге руі оның ең ал-
ғаш қы қы ры, кә сі би ше бер лі лі гін үз дік сіз ұш тай, шың дай тү суі 

2-бөлім. Педагогика ғылымы
56
екін ші қы ры бол мақ. Үшін ші қы ры на оның тіл ді мең ге руі – тіл 
ше бер лі гін жат қы за мыз, сөз ді же те сі не жет кі зе сөй лей бі лу дің 
өзі – өнер. Се бе бі тіл – тәр бие құ ра лы. Ал оның төр тін ші қы ры 
– бай қа ғыш тық се зі мі кө ре ген ді гі бол са, бе сін ші қы ры – жа сам-
паз ды ғы, ал тын шы қы ры – да рын ды лы ғы, же тін ші қы ры – үз-
дік сіз, ты ным сыз із де нім паз ды ғы, се гі зін ші қы ры – үл гі-өне ге сі, 
пе да гог мә де ниеті не ме се пе да го ги ка лық әдеп, эти ка сы. Де мек, 
бұл пе да гог кел бе ті – сырт қы мә де ниеті, қа рым-қа ты на сы, өзін-
өзі бас қа руы, ба қы лауы, сөй леу мә де ниеті, үз дік сіз жа ңа шыл дық 
та ны туы, үне мі жа ңа си пат қа ие бо лып оты руы оқы ту шы ның ма-
ман дық тың ең бас ты эти ка лық са па лық бел гі сі.
Пе да гог тұл ға сы нан, оның іс-әре ке ті нің сан қыр лы лы ғы нан 
ұс таз бе де лі де ген ұғым туын дай ды. Пе да гог тың бе дел ді бо-
луының ал ғы шарт та ры на: бі лім алу шы ға үл гі лі бо луы жә не үл гі 
көр се туі жа та ды.
Ше бер пе да гог – кө зі қы ра ғы, құ ла ғы тү рік, кө кі ре гі ояу, бі-
лім бе ру са ла сын да ат қа ры лып жат қан игі іс тер дің куәсі бо ла - 
тын шы ғар ма шыл, ин но ва циялық әре кет ті бас шы лық қа ала тын 
тұл ға. 
Ин но ва циялық іс-әре кет – пе да го ги ка лық ең бек тің өнім ді лі-
гін са па лы өз гер те тін оқы ту мен тәр бие леу дің жа ңа үл гі ле рі мен 
әдіс те рін құ ру про це сі. Пе да гог тың ин но ва циялық іс-әре ке ті: 
– өзі нің же ке ка сиет те рін есеп ке ала оты рып, бас қа лар дың ин но-
ва циялық тә жі ри бе сін өз гер ту, же тіл ді ру, қа был дау қа бі ле ті;
– жа ңа ғы лы ми идея лар мен бас қа лар дың тә жі ри бе сі нен ха-
бар дар бо ла оты рып, өз жұ мы сы ның нә ти же сін ұғы нуы;
– жа ңа ғы лы ми зерт теу лер, олар дың әдіс те ме лік жү зе ге асуын 
үз дік сіз тә жі ри бе ге ен гі зуі;
– пе да го ги ка лық ин но ва цияның жа ңа әдіс те рі мен тә сіл де рін 
өз бе тін ше жа сауы;
– пе да го ги ка лық кер тарт па лық пен, дог ма мен, арт та қа лу шы-
лық пен бел сен ді кү рес жүр гі зуі сияқ ты бел гі лер мен си пат-
та ла ды.
Со ны мен, пе да го ги ка лық ше бер лік са бақ ба ры сын да жүзеге 
асады, яғ ни дә ріс оқу ба ры сын да ол тө мен де гі дей кө рі ніс та ба ды: 

2.2. Жо ға ры бі лім нің мақ са ты мен мін дет те рі ...
57

жүктеу/скачать 5,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: