-бө лім ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫН ДА РЫН ДАҒЫ

3.1. Пе да го ги ка лық әре кет тің мә ні мен құ ры лы мы
73
лық – оқы ту шы лар дың сту де нт тер ге қоя тын мін дет те рі, та лап-
та ры, бо ла шақ ма ман дар дың мүм кін дік те рі мен дай ын ды ғы ның 
ара сын да ғы қай шы лық тар. Жо ға ры оқу ор нын да оқы ту процесін 
дұ рыс бас қа ру үшін оның заң ды лық та рын, оқы ту ба ры сын да 
туа тын не гіз гі та лап та рын, жал пы ере же ле рін бі ліп, ес ке ріп оты-
ру ке рек. Ма ман дар ды дай ын дау мін дет те рі нің жыл дам ше ші-
луі үшін оқу-тәр бие процесінің бар лық жа ғын, оқу-әдіс те ме лік 
жақ та рын қа рас ты руымыз қа жет. Әдіс те ме лік жұ мыс – сту де нт-
тер мен жүр гі зі ле тін оқу жә не әдіс те ме лік жұ мыс тар дың бар лық 
ке ше нін дай ын дау, ұйым дас ты ру жә не орын дау үшін оқу-тәр бие 
процесі мен ғы лы ми дә ре же сі бар оқы ту шы лар құ ра мы орын-
дайт ын мін дет тер мен ша ра лар жүйесі.
Жо ға ры оқу ор нын да ғы оқу-тәр бие про це сін же тіл ді ру мен 
ма ман дар ды дай ын дау са па сын жақ сар ту да әдіс те ме лік жұ мыс-
тың ма ңыз ды еке нін ес ке ру қа жет. Мі не, осы мақ сат тар ды орын-
дау үшін ке ле сі мін дет тер көз де ліп отыр: 
бі рін ші ден,
на рық тық 
эко но ми ка жағ дайына қа рай ғы лы ми-тех ни ка лық процесс та лап-
та ры на сай ма ман дар дай ын даудың қо лай лы маз мұ нын анық тау, 
екін ші ден,
ең тиім ді әдіс тер мен құ рал дар ды жа сауды қайта қа-
рас ты ру, 
үшін ші ден,
оқу-тәр бие про це сі нің ғы лы ми дә лел ден ген 
ма те ри ал дық тех ни ка лық ба за сын жа сау жә не құ ру, 
төр тін ші ден,
оқу ба ры сын да сту де нт тер дің шы ғар ма шы лық бел сен ді лі гін арт-
ты ру жә не олар ға бе рі ле тін ақ па рат ты бе рік иге руін қам та ма сыз 
ету, 
бе сін ші ден,
сту де нт тер мен оқы ту шы лар ды ғы лы ми-тех ни ка 
мен өн ді ріс тің қа зір гі жағ дайына жә не ди дак ти ка лық та лап тар ға жа-
уап бе ре тін қа жет ті оқу жә не әдіс те ме лік әде биет те рі мен қам та ма сыз 
ету, т.б. Осы мақ сат тар мен мін дет тер ді жү зе ге асы ра оты рып, әдіс-
те ме лік жұ мыс тың бү кіл ке ше нін 3 ба ғыт бой ын ша жүр гі зуі тиіс ті:
– ұйым дас ты ру шы-әдіс те ме лік жұ мыс (оқу жә не әдіс те ме лік 
әде биет тер ді жа зу жә не шы ға ру);
– оқу-әдіс те ме лік жұ мыс (сту де нт тер дің же ке жұ мыс та рын 
же тіл ді ру мін де ті не ерек ше кө ңіл бө лу);
– ғы лы ми-әдіс те ме лік жұ мыс (оқу-тәр бие үр ді сін же тіл ді ру 
жә не ма ман дар ды дай ын дау са па сын жақ сар ту ға бай ла ныс-
ты жа ңа мін дет тер ді ше шу).

3-бөлім. Жоғары оқу орындарындағы оқытушының жеке және ...
74
Дәс түр лі пе да го ги ка оқы ту шы ның мо раль, сен ді ру, құн ды-
лық, ру ха ни приори тет те рі нің бо лу ына шарт қояды. Әсі ре се шы-
ғыс та оқы ту шы бо лу үшін «ке ме лі не кел ген сүйік ті адам» бо лу 
ке рек деп есеп те ле ді (Э. Фром). 
Алай да шы ғыс ел де рін де гі қа зір гі за ман ғы пе да го ги ка да оқы-
ту шы ның кә сі би бі лік ті лі гін жә не тех но ло гияны мең ге ре алу-
шы лы ғын та лап ете ді. Тәр биеші нің да ра жә не шы ғар ма шы лық 
жұ мы сы ның мә ні сі не қа ра мас тан, оның кә сі би іс-әре ке ті тәр бие 
тех но ло гиясын құ ру ға се беп ші бо ла тын тех но ло гиялық «өнім ді-
лі гі» ре тін де қа рас ты ры ла ды.
Қо ғам дық (әлеу мет тік) тәр бие – бұл «адам-адам» қа ты нас та-
ры же лі сін де жүр гі зі ле тін тәр бие, яғ ни ті ке лей адам ара лық бай-
ла ныс тар мен осы мақ сат қа ар найы ұйым дас ты рыл ған қо ғам дық 
ме ке ме лер (қайы рым ды лық ре су рс та ры ның ұйым да ры, қо ғам-
дар, бір лес тік тер, т.б.) та ра пы нан бо ла тын іс-ша ра лар.
Пе да го ги ка лық іс-әре кет тің нә ти же сі – мі нез-құлық, әре кет 
пен қа рым-қа ты нас та екі жақ ты өз ге рі сі бо ла тын пе да гог пен 
тәр биеле ну ші нің ар найы белгіленген өнімі.
Пе да го ги ка лық әре кет тес тік, мақ сат қа ба ғыт тал ған пе да-
го ги ка лық әсер ету; тәр биеле ну ші нің әлеу мет тік-мә де ни тә жі-
ри бе ле рі нің әр түр лі фор ма ла ры ның бел сен ді қа был да нуы мен 
мең ге рі луі сияқ ты құ ры лым ар қы лы жү зе ге асы ры ла ды. Тәр-
биеле ну ші нің бел сен ді лі гі пе да гог қа жә не өзі не-өзі ті ке лей, жа-
на ма тү рін де гі әсер ету ден пай да бо ла ды.
Бі лім бе ру тек про цесс ре тін де ға на емес, тұл ға ның әр түр лі 
бі лім дең гейін де бай қа ла тын про цесс нә ти же сі ре тін де де тү сін-
ді рі ле ді.
Тұл ға ның бі лім ді лі гі – тұл ға ның жүйе лен ген бі лі мі мен оны 
прак ти ка лық жә не та ным дық іс-әре кет те қол да на бі лу ді мең-
ге ру дең гейін көр се те тін си пат та ма. 
Алай да бар лық бел гі лер 
мен қа бі лет тер бі лім ді лі гін та ны та бер мейді. Егер бі лім бе ру ді 
адам ға «бей не» (образ) бе ру нә ти же сі ре тін де қа рас тыр сақ, он да 
ол жал пыа дам зат тық мә де ниет бі лі мі нен бас тау ал ған бо лар еді. 
Ал мә де ниет ті адам бі лім бе ру про це сін де тек өзі нің адам гер ші-
лік бей не сі нің қа лып та суы тұр ғы сын да бай қа ла ды. Бұл – бі лім 

3.1. Пе да го ги ка лық әре кет тің мә ні мен құ ры лы мы
75
бе ру дің тәр бие лік функ циясы. Бі лім не гі зін де та би ғат пен қо ғам-
ның да муы ту ра лы за ңы, ма те ри ал дық өң деу сфе ра сы жә не тұл-
ға ның ру ха ни мә де ниеті бел гі лі бір көз қа рас, өнім, дү ниета ным 
жә не адам гер ші лік са па лар ды қа лып тас ты ра ды. Де мек, бі лім бе-
ру мен тәр бие леу ты ғыз бай ла ныс ты, ал диаг нос ти ка іс-әре кет-
тің құ рам ды бө лі гі ре тін де қа рас ты ры ла ды және соның негізінде 
оқу-тәрбие процесіне болжам жасалып, жоспар түзіледі,шешім 
шығарылады.

жүктеу/скачать 5,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: