Ғалымның фонетитка саласына қосқан үлесі
Елдес Омарұлының қарастырған тағы бір тіл білімінің саласы-фонетика. Емле мәселесі сынды бұл тақырыпқа да ғалым арнайы еңбек арнамағанымен жариялаған мақаларының орны бөлек. Ғалымның фонетика саласына арнаған мақалалары:
«Қазақша дыбыстардың жігі»
«Жарты дауысты дыбыстар»
«Қазақ тілінің дыбыстары»
«О сочетании звук казахского языка»
«Қазақша дыбыстардың жігі». Мақалада ғалым негізінен қазақ тіліндегі кейбір фонетика заңдарына түсінік берген,дыбыстардың жігін айырған. Дауысты дыбыстар деп бес дыбысты көрсеткен: а, о, ұ, е, ы. Ал дауыссыз дыбыстардың бөлінуі қазақ балалары үшін ұиын екендігін де айтып өткен.
Ғалым қазақ тілі мен татар тіліндегі «ның» мен «лық» қосымшаларының жалғануын салыстырған.
Лық қосымшасы
|
қазақша
|
татарша
|
Балалық
|
Балалық
|
Сұлулық
|
Сұлулық
|
Қырымдық
|
Қырымлық
|
Орақтық
|
Орақлық
|
Ның қосымшасы
|
Қазақша
|
Татарша
|
Баланың
|
Баланың
|
Судың
|
Суның
|
Қырымның
|
Қырымның
|
Қымыздың
|
Қымызның
|
Орықтың
|
Орақның
|
Бұл мысалдар арқылы ғалым қазақ тіліндегі бұлтартпас ымыралық заңын көрсетеді. Қазақ тіліндегі ымыра татар тілінен де асып түседі дегісі келеді ғалым.
Кейін ғалым балаларды оқытуда қатаң дауыссыз дыбыстар ең оңай деп көрстеді де,ең алдымен солардан оқытып бастау қажет деп айтады. Мектеп парктикасына мынадай мәдіс ұсынады: балаларға бір-біріне ұқсайтын сөздерді беріп,оларды буынға бөлдіріп, ішіндегі дыбыстардың жігін ажыратып үйрету керек дейді.
Достарыңызбен бөлісу: |
