Электротехника негіздері. Негізгі анықтамалар. Электр энергиясын әртүрлі салаларда қолдану
жүктеу/скачать 24,56 Kb.
|
1 2
Байланысты:1 Дәріс (1)
|
Электротехника негіздері. Негізгі анықтамалар. Электр энергиясын әртүрлі салаларда қолдану. Жоғары оқу орындарының басты міндеттерінің бірі-цифрлық микроэлектроника бағыты бойынша электроника және схематехника саласынның шебер мамандарын дайындау. Сондықтан бұл саланың пәндері физика және инженер-техникалық мамандықтардың оқу жоспарының құрамына міндетті түрде өтілетін курс ретінде кіргізілген. Сол үшін қажетті оқулықтар мен оқу құралдарын дайындау да маңызды шаралардың біріне жатады. Сондай мақсатпен дайындалған бұл оқу құралы түрлі электрондық құрылғылардың негізгі құрама бөліктерінің құрылу принципі мен жұмысы, олардың тізбектерінде өтетін физикалық процестер мен заңдылықтар туралы қажетті мағлұматтарды жеткілікті түрде баяндауға және оларды зерттеу әдістерімен таныстыруға арналған. Мұндай мағлұматтар кез-келген күрделі электрондық жүйе жұмысының теориялық фундаменті болып табылады. Әрбір физик пен инженердің кәсібі қазіргі кезеңдегі электрониканың жетістіктеріне сүйенбей жаңа биіктерге көтерілуі ешбір мүмкін емес. Ендеше олар сол электрониканың, электрондық құрылғылардың түрлері мен типтері туралы хабардар болуы заңды нәрсе. Электрондық құрылғылар аналогты, цифрлы және аналогты-цифрлы болып бөлінеді. Олардың барлығы түрлі электрондық жүйелердің күйін талдауға, мағлұматты тасымалдаушы сигналдың параметрлерін өлшеу арқылы пайдалы ақпаратты (информация) өндіруге арналып құрылады. Басқаша айтқанда, әрбір радиоэлектрондық аппарат бір жағынан мағлұматты өндіруші болса, екінші жағынан – оны өлшеп-талдаушы болып келеді. Мұндай жүйелердің сенімділігі оны құраушы элементтік базаның сапасына тікелей тәуелді. Осы көрсеткішті жетілдіру және оның функционалдық мүмкіншіліктерін кеңейту мақсатымен электрондық аппараттардың құрама бөліктері соңғы 20-25 жылда көптеген өзгерістерге ұшырады. Дискретті элементтер интегралдық микросхемалар түрінде жасалған аналогты және цифрлық функционалдық құрылымдармен ауыстырылды. Дегенменде, кез-келген күрделі микросхема диод, транзистор, резистор, конденсатор секілді дара элементтермен құралады. Белгілі ережемен бір жартылай өткізгіш кристалдың ішінде орналастырып, өзара байланысқан осы дара элементтер енді алдын – ала ойластырылған амалды орындаушы микросхема болып табылады. Алдағы уақытта бұл микросхема өзін құрастырушы элементтерге жіктеуге жарамайды. Әдетте микросхеманың құрылу принципін, оның элементтері арқылы токтың өтуін түсіну үшін, осы электрондық құрылымның дара элементтермен құрастырылу үлгісі жиналып, жұмыс істеу принципі талданып, түсіндірілгеннен кейін оның интегралдық микросхема түрінде орындалуы қарастырылады. Нәтижесінде алғаш рет кездесіп отырған бейтаныс ғылымның алдындағы тосырқау, сескену секілді жат сезімдерге жол берілмейді. Соған байланысты, оқу құралының материалдары студенттің жұмыс істейтін орынымен танысудан басталып, қолданыстағы электр өлшеуіш, электрондық құралдарды меңгере отырып, дара элеметтерден құрылған қарапайым құрылғыларды саралай отырып, бірте-бірте күрделене түсетін жүйелер арқылы, оперативті жады, арифметикалық - логикалық, микропроцессорлық құрылғыларды баяндаумен аяқталады. Әрбір кезекті тақырыптың материалы өткен тақырыптың логикалық жалғасы ретінде беріледі. Әрбір тақырып студент «Нені білуі қажет? Нені меңгеруі міндет?»- деген сұрақтар желісіне жауап іздеуден басталады. Осылай құрылған оқу құралының соңында радиокомпоненттердің шартты белгілері мен таңбалау тәртібі туралы қажетті мағлұматтар келтіріледі. Әрине, әрқашанда өзгерістерге ұшырап отыратын бұл мағлұматтардың соңғы мәліметтермен салыстырғанда айырмашылығы болуы әбден мүмкін. Сондықтан заңды түрде бекітілген техникалық шарттар мен мемлекеттік стандарттар арасында кездесетін қайшылықтарға түсіністікпен қарау қажет. Бұл нұсқау терминологиялық ұғымдар мен анықтамаларға да тиесілі. Осының барлығы жаңадан игере бастаған ғылымдағы түсінбестік пен екі жақты пікірдің өрбуінен сақтандырады. Физика-техникалық ғылымның басқалармен салыстырғанда басты ерекшелігі - әрбір физикалық шаманың өлшеу бірлігінің болуында. Негізгі және туынды өлшеу бірліктерін тиянақты меңгеріп, дұрыс (қатесіз) пайдалана білудің маңызы зор (1-кесте). Еселеуші немесе туынды бірліктерде негізгі өлшеулерді 10n шамасына көбейту нәтижесіне қосымша тіркеме жалғау арқылы құрастырылады (2-кесте). Бұл шамаларды дұрыс қолдану үшін, Ом заңының негізінде анықталатын электр тізбектерінің негізгі көрсеткіштерін өлшеу бірліктерінің СИ-жүйесіндегі мәндерін байланыстыратын теңдіктерді жетік білу артықшылық жасамайды: 1-кесте. Негізгі электрлік шамалардың өлшеу бірліктері
2-кесте. Еселеуші және туынды бірліктерді құруға арналған тіркемелер.
жүктеу/скачать 24,56 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 2