Кейінгі (ересек кездегі өзге мекемелер мен тұлғалар)
Негізгі (тікелей) және қосымша (жанама)
Тұлғалық және институционалдық деп бөледі.
Ал әлеуметтенудің негізгі кезеңдеріне мыналар жатады:
1.Бейімделу кезеңі (туғаннан жасөспірімдік шаққа дейін бала әлеуметтік тәжірибені ойланбастан қабылдайды, икемделеді, еліктейді).
2. Даралану кезеңі (басқалар арасынан өзін бөле көрсету ниеті пайда болады, қоғамдық әрекет – қылық қалыптарын сындарлы ой қалыбына сала, қабылдайды).
3. Бірігу (интеграция) кезеңі (қоғамдағы өз орнын табу ниеті пайда болып, қоршаған ортамен үйлесім табуға ұмтылыс жасайды).
4.Еңбекерлік кезеңі (адам тек әлеуметтік тәжірибені меңгеріп қана қоймастан, өз еңбек әрекетімен қоршаған дүниеге ықпал жасап, сол тәжірибені қайта жасайды, өңдеп жаңа өнімге айналдырады).
5. Еңбеккерліктен соңғы кезең (әлеуметтік тәжірибені қайта жасауда әрі оны келесі әулетке өткізуде маңызды болып табылатын адамның егде жасы).
Профессор А.В.Мудрик əлеуметтенудің негізгі факторларын 3 топқа бөліп қарастырады:Макрофакторлар — (космос, планета, əлем, ел, қоғам, мемлекет) планетаның барлық тұрғындарының əлеуметтенуіне əсер етеді немесе белгілі бір елде тұратын адамдардың өте үлкен тобы.
Мезофакторлар (мезо - “орта, орталық” ) ұлттың белгілері бойынша бөлінетін адамдардың үлкен топтарының əлеуметтену шарттары (этнос əлеуметтену факторы), өмір сүріп жатқан тұрғындардың орны мен түрлеріне қарай (аймақ, ауыл, қала, поселок); көпшілік коммуникация жүйелеріне қатысына байланысты (радио, теледидар, кино жəне т.б.);
Микрофакторларға - нақтьі адамдарға тікелей əсер ететін - жанұя, бір топ замандастары, микросоциум, əлеуметтік тəрбие іске асатын оқу, кəсіби, қоғамдық ұйымдар жəне т.б. жатады.
16 Девиацияның және әлеуметтік бақылау
.
Девиация сөзі латын тілінен аударғанда deviate деген сөзден шыққан. Deviate ауытқу дегенді білдіреді. Девиантты мінез құлық бұл адамның қоғамдық, топтық нормалардан ауытқыған мінез құлқы.
Девиантты мінез -жалпыға ортақ ережелерден ауытқын әлеуметтік іс-әрекет,осы ережелерді бұзатын адамдар мен әлеуметтік топтардың қылықтары,;қабылдаған құқықтық немесе моральдық нормаларды бұзған адамның мінез-құлқы. девиацияның негативі формалары әлеуметік патология болып табылады.;алкоголизм ,токсикомания ,нашақорлық ,жөзікшелік, суицид, заң бұзушылық және қылмыскерлік .Олар жалпы қоғамға айналадағы адамдарға және ең бірінші өздеріне улкен зиян келтіретіне сөзсіз
Адамның іс әрекеті, мінез құлқы қоғамдағы нормаларға, ережелерге және одан күтілетін әрекеттерге, құндылықтарға сәйкес келмеуі.
Девиантты мінез құлықтың мәнін ашу “норма” түсінігімен байланысты. Өйткені норманы бұзған, яғни нормадан ауытқыған адамның мінез құлқы девиантты мінез құлық болып табылады.
Әлеуметтік норма бұл нақты қоғамда тарихи түрде пайда болған тұлғаның, әлеуметтік топтың немесе ұйымның шектелген іс әрекеті. Норма мінез құлықтың реттелуін қамтамасыз етеді және мінез құлыққа әлеуметтік қадағалау жасайды.
Девиация – көпшілік мойындаған әдеттік ережелерден ауытқу;
Аномия – қоғамдық тәртіпті ретке келтіріп тұрған ережелердің бұзылуы;
Деликвенттілік – заң бұзушылық, қылмыс жасау;
Әлеуметтік бақылау - әлеуметтік институттардың, мекемелердің, қоғамның сан алуан салаларының қызметіне, әлеуметтік топтар мен жеке адамдардың іс-қимылына қоғамдық мүдделер мен әлеуметтік ғұрыптар тұрғысынан баға беру және тиым салу механиз
17 Девиацияның формалары мен кезеңдері.аномия девиацияның жоғарғы формасы ретінде
Девиацияның формалары:
Достарыңызбен бөлісу: |
