Эмбриология
Нейроэндокриндік трансдукторлар (ауыстырып косушы ядро) және нейро-
жүктеу/скачать 74,12 Mb. Pdf көрінісі
|
Афанасьев Гистология
| Нейроэндокриндік трансдукторлар (ауыстырып косушы ядро) және нейро-
гемалдык күрылымдар. Медиалдық эминенция (eminentia medialis) гипоталамо- аденогипофизарлык жүйенің нейрогемалдык мүшесі болып табылады. Ол эпендимадан тұрады, оның кейбір глиалдық жасушалары гипотала- могипофизарлык кан айналымының порталдык жүйесінің бірінші реттік кылтамырлар торының шумактарымен байланыстар кұрайтын, тармакталған өсінділерімен сипатталатын танициттерге (tanicyti) дифференцияланады. Гипоталамо-аденогипофизарлык жүйеде, гипоталамустың ортаңғы және арткы бөліктерінің үсакжасушалы ядроларында өндірілетін, кейінірек гипофиздің порталдык жүйесіне түсетін, аденогипофизарлык нейрогормон- дар — нейротрансмиттерлер (либериндер және статиндер) жинакталады. Гипоталамо-нейрогипофизарлык жүйеде осындай нейрогемалды мүше нейро гипофиз (гипофиздің арткы бөлігі) болып табылады, ол жерде гипоталамустың алдыңғы бөлімінің іріжасушалы ядроларында өндірілетін нонапептидтік ней- рогормондар (вазопрессин — антидиуретикалык гормон және окситоцин) жинакталып, кейінірек канға бөлінеді. Секреторлық нейрондар (neuronum secretorium) гипоталамустың сүр затынын ядроларында орналаскан. Секреторлык нейрондардын кұрылысы 10-тарауда сипатталған. Жүйкелік ядролар (30-дан астам жұп ядролар) мүшенін алдың- ғы, ортаңғы (медиобазальды және тубералды) және арткы бөлімдерінде топта- сады. Алдыңғы гипоталамуста жұп супраоптикалық (nuclei supraoptici) және паравентрикулярлық (nucleiparaventriculares) ядролар орналасады. Супраопти- калык ядролар перикариондык аймағында да, өсінділерде де секреторлык түйіршіктері болатын, үлкен холинергиялык (пептидохолинергиялык) нейросекреторлык жасушалардан кұралған. Бұл жасушалардың аксондары медиалдык эминенция және гипофизарлык аякша аркылы гипофиздін арткы бөлігіне өтіп, кан кылтамырларында жуандаған терминальдермен аякталады. Паравентрикулярлык ядролар күрделірек кұралған. 490 15-Тарау. Эндокринді жүйе Олардың орталық іріжасушалык бөлімі, супраоптикалык ядродағыдай, ірі холинергиялык нейросекреторлык жасушалардан және гипофиздін арткы бөлігіне бағытталған аксондардан кұралған. Көрсетілген екі ядрода да ірі нейросекреторлык жасушалар нәруыздык (нонапептидті) нейрогормонды - вазопрессинді немесе антидиуретикалык гормонды (АДГ) және окситоцинді өндіреді. Адамда антидиуретикалык гормонный бөлінуі көбінесе супра оптикалык ядрода, ал оксигоциннін түзелуі паравентрикулярлык ядронын іріжасушалык бөлігінде басымырак жүреді. Паравентрикулярлык ядроның шеткері бөлігі ұсак адренергиялык нейросекреторлык жасушалардан тұрады. Бұл жасушалардын аксондары медиалдык эминенцияға бағытталады. 15.2. Эндокринді жүйенің орталық мүшелері 491 Ортанғы гипоталамустын (медиобазальдык және тубералдык) ұсак жасу- шалы ядроларында олардың ұсак адренергиялык (пепгидоадренергиялык) нейросекреторлык жасушалары аденогипофизотропты нейрогормондарды — рилизинг-гормондарды немесе аденогипофиздің жұмысын гипоталамуска реттеуге мүмкіндік берстін факторларды (ағылшын тілінен release — босату) өндіріп шығарады. Бұл нейрогормондар табиғаты бойынша төменмоле- кулярлы олигопептидтерге жатып, гипофиздін алдыңғы және ортаңғы бөліктерінін гормондарының бөлінуін және, мүмкін, өндірілуін белсендіретін либериндерге және аденогипофиздін кызметтерін тежейтін статиндерге жіктеледі. Либериндердің ішінде соматотропин-рилизинг-факторы — соматолиберинді; тиреотропин-рилизинг-факторы — тиролиберинді; АК.ТГ- рилизинг-факторы — кортиколиберинді; фолликулбелсендіруші гормонный рилизинг-факторы — фоллилиберинді; лютеиндендіруші гормонный рили- зинг-факторы — люлиберинді; пролактин-рилизинг-факторы пролактолиберинді; меланоциттібелсендіруші гормонный рилизинг-факто ры — меланолиберинді ажыратады. Статиндердің арасында соматотропин тежеуші фактор — соматостатинді; пролактин тежеуші фактор — про- жүктеу/скачать 74,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|