— адипоцит; 9 — бөлікше аралық артерия; 10 — қабықтық заттың қылтамырлық

14.2. Тимус
445
гормонға ұксас факторлар, этап айтсак, тимозин, тимусгық сэры су факто­
ры, тимопоэтиндер аныкталған. Капсула асты аймағында және кабыктык 
заттың біраз бөлігінде эпителиоциттердің терен инвагинациялары бола- 
ды, олардын ішінде, бесікке бөленгендей, лимфоциттер орналасады. Бұл 
эпителиоциттердін — тимустың коректендіруші жасушаларының неме- 
се «күтуші жасушалардың», лимфоциттердің араларында орналаскан ка- 
батшалары өте жұка және өте ұзын болуы мүмкін. Әдетте осындай бір 
жасушада 10-20, кейде одан да көп лимфоциттердің болуы мүмкін.
Лимфоциттер инвагинацияларға кіріп-шыға алады және бүл жасушалар- 
меи тығыз байланыстар кұрайды. «Күтуші» — жасушалар тимозин өндіруге 
кабілетті.
Макрофагтар және дендритті жасушаларда гистоүйлесімділіктің I және 
II класстарының басты кешенінің өнімдері болады, олар (дендритті жасуша­
лар), Т-лимфоциттердің саралануына эсер ететін, өсу факторларын бөледі. 
Макрофагтар апоптозға үшыраған лимфоциттерді фагоциттейді.
Бөлікшелердің шеткері бөлігінің — 
қабықтық заттың
(
cortex
) кұрамында, 
тор тәрізді эпителийлік негіздің куыстарын толтырып тұратын, Т-лимфоциттер 
болады. Кабыктык заттын капсула асты аймағында ірі лимфоидты жасуша­
лар — лимфобласттар — Т-лимфоциттердің бұл жерге кызыл жілік майынан 
көшіп келген ізашарлары болады (14.4-сурет).
Лимфоциттердін ізашарлары ретикулярлык эпителиоциттердің өндірген 
тимозинінің ыкпалыныц нәтижесінде бөліне бастайды. Лимфоциттердің 
жаңа генерациялары тимуста әрбір 6—9 сағат сайын пайда болады. 
Т-лимфоциттер жетілген сайын милык затқа карай ауыса бастайды да, 
тимустан кортикомедуллярлык аймактың венулалары аркылы шығады. 
Кабыктык заттың Т-лимфоциттері милык затка сокпай, тікелей кан тамыр- 
ларына көшеді деп есептеледі. Бүл лимфоциттер рецепторларының күрамы 
бойынша милык заттың Т-лимфоциттерінен өзгеше болады. Қан ағымымен 
олар лимфоцитопоэздің шеткері мүшелеріне — лимфалык түйіндерге және 
көкбауырға түсіп, сол жерде субкласстардың жасушаларына: антиген- 
реактивті киллерлерге, хелперлерге, супрессорларға айналады. Бірак ти­
муста жетілген лимфоциттердің барлығы түгелдей кан айналым арнасына 
шықпайды, шығатындары «окытудан» өтіп, бөгдетекті антигендерге ар- 
найы циторецепторлары калыптаскан, 2-5% кана болады. Өзінің меншікті 
антигендерінің циторецепторлары бар лимфоциттер, әдетте, тимустың ішінде 
жойылып, иммунокабілетті жасушалардың іріктелуінің көрінісі болып табы- 
лады. Мұндай Т-лимфоциттердің кан ағымына түсуі жағдайында аутоиммун- 
ды реакция дамиды.
Кабыктык заттың жасушалары каннан, дифференцияланып жаткан 
лимфоциттерді антигендердің артык мөлшерінен корғайтын, 
гематотимустық
тосқауылмен
бөлінген. Оның кұрамына кылтамырлардың базальды мембра- 
насымен 
эндотелийлік жасушалары
, жекелеген лимфоциттері, макрофагтары, 
фибробласттары және жасуша аралык заты бар 
периқылтамырлық кеңістік,
сонымен бірге базальды мембранасымен 
маманданған ретикулярлык, эпите-
лиоциттер
жатады. Тосқауыл антигендерге тандамалы өткізгіштік касиет

4 4 6
14-Тарау. Қан жасау (түзу) және иммундық қорғау жүйесі

жүктеу/скачать 74,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: