4 .1 5 -сур е т. Плазмоциттердің саралануы (Вайс бойынша): 1 — плазмоциттің

476
14-Тарау. Қан жасау (түзу) және иммундық қорғау жүйесі
Проплазмоциттің
көлемі кішіректеу, гүйіршікті эндоплазмалык тордың 
шеңбер кұра орналаскан тар түтікшелерінің саны арта түскен. Ядросы шет- 
тей орналасқан, хроматині тығыздау, хроматин түйіршіктері ядро кабыгынын 
манында топтаса орналаскан (дөңгелектің шабағы (спицасы) тәрізді). 
Ядроның касында цитоплазманың ашыктау аймағы көрінеді, ол жерде үлғая 
түскен Гольджи кешені орналаскан.
Плазмоңит
(
plasmocytus
) түйіршікті эндоплазмалык торлардың жасушаның 
өндіретін иммуноглобулиндерімен толтырылып, кеңейген цистерналарынын 
көптеп пайда болуымен сипатталады. Ядросы компактты, шетке ығыса 
орналаскан.
Плазмоцитогенез үдерісі жасушалардың көбею және жылжу кабілетінен 
айырылуымен және плазмолеммада үстіңгі иммуноглобулиндердің санының 
азаюымен косарланады. Плазмоциттердің өмір сүру ұзактығы бірнешс апта- 
ны күрайды. Лимфобласттар және жетілмеген плазмалык жасушалар өз- 
дерінің пайда болтан лимфа түйіндерінен әкетуші лимфа тамырлары аркылы 
шығып, көрші лимфа түйіндеріне коныстануы мүмкін. Олардан пайда 
болтан, сыртынан лимфоциттерге үксас, ұсак жасушалардын біраз бөлігі кан 
тамырларынатүседі. Олардыңядросы ортасындаорналаскан, цитоплазманың 
жіңішке жиекшесімен коршалтан, ол жерде жаксы дамытан түйіршікті 
эндоплазмалык тор көрінеді. Бұл жасушалар 
лимфоплазмоңиттер
деген атка 
ие болды.
В-лимфоциттерде иммуноглобулиндердің синтезі информациялык РНҚ 
катысуымен В-лимфоциттердінжәнеолардан пайда болатын плазмоциттердін 
түйіршікті эндоплазмалык торларының рибосомаларында өтеді. Түзелген мо- 
лекулалар цистерналардың куысына түседі. В-лимфоциттерде алташкы анти- 
денелер перинуклеарлык цистерналарда аныкталады. Плазмоциттердің әрі 
карай өтетін саралануында антиденелер түйіршікті эндоплазмалык торлардың 
барлык цистерналарында аныкталады (14.16-сурет).
Жетілген плазмоциттерде перинуклеарлык кеңістіктерде антиденелер 
болмайды және түйіршікті эндоплазмалык торлардын кейбір цистернала­
рында да жойылып кетеді. Антиденелердін ауыр тізбектерінің полипептидті 
бөлігіне көмірсулар (N -ацетил-гликозамин) байланысады, бұл кешен Голь­
джи кешеніне тасымалданып, сол жерде косымша көмірсулардың (галак­
тоза) бірігуі жүреді. Гольджи кешенінен антиденелер жасушаның үстіңгі 
бетіне апарылып, бөлінеді. Антигеннің әсері көрсетілген жерде антидененін 
баскалардан ертерек бөлінуі лимфоциттермен аткарылады. Плазмоциттер 
антиденелерді кешіректеу бөле бастайды, бірак олардын мөлшері әжептәуір 
көп болады. Бір плазмоцит тәулігіне 3000 антидене молекулаларын өндіре ала- 
ды. Иммуноглобулиндердің біраз бөлігі түйіршікті эндоплазмалык торлардын 
кеңейген цистерналарында коймалануы мүмкін.
Макрофагтар
Макрофагтар организмде табити иммунитетте де, жүре пайда болтан им- 
мунитетте де маңызды кызмет аткарады. Макрофагтардың табити иммунитет- 
ке катысуы олардың фагоцитозта кабілеттілігімен және табити иммунитеттің

14.7. Иммундық жүйе және иммундық реакциялардағы жасушалардың арақатынасы

жүктеу/скачать 74,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: