6B06149 – «Ақпараттық жүйелер» мамандығына арналған «AZhN 1202– АҚпараттық ЖҮйелер негіздері»
Дәріс № 12. Интеллектуалды АЖ. Білім инженериясы. Білімге негізделген ақпараттық жүйелер. Сараптау жүйелері. Құрамы. Қолданылуы
жүктеу/скачать 3,7 Mb.
|
umkd akparatt k zhuieler negizderi 2022
Протозология
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәріс № 13. Ақпараттық жүйелерді басқару. Ақпаратты басқару технологиясы. Басқарудың жергілікті және бірлескен ақпараттық жүйелері. Шешім қабылдауды қолдау жүйелері. Бизнес талдау жүйелері
| Дәріс № 12. Интеллектуалды АЖ. Білім инженериясы. Білімге негізделген ақпараттық жүйелер. Сараптау жүйелері. Құрамы. Қолданылуы
Интеллектуалды (зияткерлік) жүйе (ЗЖ, ағылш. intelligent system) - бұл белгілі бір пәндік салаға жататын, дәстүрлі түрде шығармашылық деп саналатын мәселелерді шешуге қабілетті бағдарламалық жүйе. Зияткерлік жүйенің құрылымы үш негізгі блоктан тұрады — білім базасы, шешім шығару механизмі және зияткерлік интерфейс. Интеллектуалды жүйелерді "жасанды интеллект"деп аталатын ғылымдар тобы зерттейді. Интеллектуалды жүйелерде білім базасының қолданылуымен байланысты бірнеше ерекшелікіне тоқталып өтейік: 1) Машиналық оқыту-бұл зияткерлік жүйенің жұмыс процесінде оның ББ модификациясы, проблемалық аймаққа бейімделуі деп түсінуге болады. Ол адамның "тәжірибе жинау" қабілетіне ұқсас. 2) Автоматты дәлелдеу (шығару): жүйенің ескі білімне жаңа білімді алу, ББ-нан заңдылықтарды табу мүмкіндігі. Кейбір авторлар BZ дерекқордан шығару механизмінің болуымен ерекшеленеді деп санайды. 3) Интроспекция: ББ-да қарама-қайшылықтарды, сәйкессіздіктерді табу, ББ-ның дұрыс ұйымдастырылуын қадағалау. 4) Қорытындының дәлелі: жүйенің шешім табуы және оның ойлау барысын "түсіндіру"қабілеті. Машиналық оқыту. Машиналық оқыту (ағылш. Machine Learning) - оқуға қабілетті алгоритмдерді құру әдістерін зерттейтін жасанды интеллекттің бөлімі. Машиналық оқытудың екі түрі бар. Прецеденттер бойынша оқыту немесе индуктивті оқыту эмпирикалық деректердегі заңдылықтарды анықтауға негізделген. Дедуктивті оқыту сарапшылардың білімін формализациялауды және оларды білім базасы түрінде компьютерге беруді қамтиды. Дедуктивті оқыту әдетте сараптамалық жүйелер саласына жатады, сондықтан Машиналық оқыту және прецеденттер бойынша оқыту терминдерін синоним деп санауға болады. Білім эмпирикалық жолмен алынған мәліметтерге негізделген. Олар практикалық іс-әрекеттің нәтижесінде алынған тәжірибесін жалпылауға бағытталған адамның ақыл-ой әрекетінің нәтижесі. Білім-бұл жақсы құрылымдалған деректер немесе деректер туралы деректер немесе метадеректер. Білім-бұл мамандарға осы саладағы міндеттерді қоюға және шешуге мүмкіндік беретін практикалық қызмет пен кәсіби тәжірибе нәтижесінде алынған пәндік саланың заңдылықтары (принциптер, байланыстар, заңдар). Деректер қоры мен білім қорының қандай айырмашылығы бар деген сұраққа жауап берелік. Деректер базасы-белгілі бір ережелерге сәйкес ұйымдастырылған және компьютердің жадында сақталатын, белгілі бір пәндік аймақтың қазіргі жағдайын сипаттайтын және пайдаланушылардың ақпараттық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қолданылатын мәліметтер жиынтығы. Білім базалары мен мәліметтер базасының айырмашылықтары: Деректер базасы: біртекті деректермен жұмыс істей алады бұл қатаң құрылымдалған модель деректер жазбалар жиынтығы ретінде ұсынылған Білім базасы: гетерогенді және гетерогенді деректерді қамтуы мүмкін ашық модель болып табылады білім семантикалық желі түрінде ұсынылған Білім базасы (БЗ ,ағылш. Knowledge base, KB) - бұл білімді (метадеректерді) басқаруға, яғни білімді жинауға, сақтауға, іздеуге және беруге арналған мәліметтер базасының ерекше түрі. Білім базалары мен біліммен жұмыс істеу әдістерін зерттейтін жасанды интеллект бөлімі білім инженериясы деп аталады. Білім базасы деп логикалық тұжырым жасауға және ақпаратты мазмұнды өңдеуге мүмкіндік беретін фактілер мен қорытынды ережелерінің жиынтығы түсініледі. Пролог тілінде білім базасы нақты фактілер мен деректер базасында логикалық тұжырым ережелері және адамдар, заттар, оқиғалар мен процестер туралы ақпарат пен білімді логикалық түрде ұсынатын ақпаратты өңдеу процедуралары түрінде сипатталады. Деректер фон Нейман типіне жататын дәстүрлі алгоритмдік программалау тілдерінде(процедуралық,объектіге бағытталған, паралллель және т.б.) өңделеді, білімдер Тьюринг машинасы деп аталатын алгоритмдер моделіне жататын декларативтік (функционалдық және логикалық) программалау тілдерімен өңделеді. Алгоритмдік тілдерге С, С++, Pascal, Java т.с.с тілдер жатады. Декларативтік тілдер функционалды және логикалық болып бөлінеді. Функционалдық тілдерге Lisp, Haskell, Erlang, ML, Python, Scala тілдері, логикалық программалау тіліне Prolog сияқты тілдер жатады. Білім базасы жүйелері адам интеллектінің жұмыс принциптеріне негізделген. Интеллект дегеніміз-қолда бар тәжірибені ескере отырып, кез-келген мәселені шешуге жақындау мүмкіндігі. Хармон мен Кингтің (Shaman & King, 1985), сондай-ақ Фишер мен Фиршейннің (Fischler & Firschein ,1987) айтуынша, адам ақыл-ойына келесі қасиеттер тән: оқу қабілеті; аналогтарды табу мүмкіндігі; белгілі ұғымдар негізінде жаңа ұғымдар құру мүмкіндігі аралас және қарама-қайшы хабарламаларды өңдеудің тиімділігі; тапсырманың әртүрлі компоненттерінің салыстырмалы маңыздылығын анықтау мүмкіндігі; мәселені шешу тәсілінің икемділігі; күрделі тапсырманы құрамдас бөліктерге бөлу мүмкіндігі; қабылданған әлемді модельдеу мүмкіндігі; символдық құралдарды түсіну және пайдалану мүмкіндігі. Машиналық білім жасанды интеллектпен (ЖИ) бірдей. Бұл саланың негізін қалаушы-Британдық математик Алан Тюринг. ЖИ-информатика салаларының бірі. Бұл адам миының функцияларын қайталау арқылы мәселені шешу процесін ынталандыратын компьютерлермен байланысты. ЖИ адамға тән ақыл-ой (ойлау, шешім қабылдау, пайымдау, міндеттерді шешу, оқыту және деректерді іздеу), сондай-ақ физикалық (сенсорлық және моторикалық дағдылар) іс-әрекеттерді имитациялау үшін бағдарламалық және аппараттық құралдар мен әдістердің жиынтығын қамтиды. Мәселелерді кешенді шешу адамның танымдық процесін бейнелеу арқылы модельденеді, ал танымдық модельдеу білімді адам ретінде бағалау арқылы мәселелерді шешеді. Когнитивті (Танымдық) модельдеу және ЖИ өзара ұқсас, «туысқан» бағыт болып табылады, бірақ олар әртүрлі пәндер. Когнитивті модельдеу-бұл саналы ойлау негізделетін адам таным процесін модельдеу әдісі, ал ЖИ — ақылға қонымды мінез-құлықты модельдеу әдісі. Білім базасын қолдану. Қарапайым білім базаларын сараптамалық жүйелер құру және ұйым туралы мәліметтерді сақтау үшін пайдалануға болады: құжаттама, нұсқаулықтар, техникалық қолдау мақалалары. Мұндай негіздерді құрудың басты мақсаты-тәжірибесі аз адамдарға пәндік аймақтың кез-келген проблемасын шешудің қолданыстағы сипаттамасын табуға көмектесу. Басқаша айтсақ, қайсыбір мәселелер шешімін табуға кеңес беретін, шешімнің альтернативті варианттарын ұсынуға, талдау жасауға мүмкіндік беретін жүйелер. Білімге негізделген жүйелер келесі интеллектуалды алгоритмдер негізінде жүзеге асырылады: сараптамалық жүйелер; нейрондық желілер; анық емес логика; генетикалық алгоритмдер. Сараптамалық жүйелер (Эксперттік жүйелер) Білім базасы-зияткерлік жүйенің маңызды құрамдас бөлігі. Мұндай бағдарламалардың ең танымал класы-сараптамалық жүйелер. Сараптама жүйесі-проблемалық жағдайды шешуде сарапшы маманды ішінара алмастыра алатын компьютерлік бағдарлама. Ақпараттық жүйелерде сараптамалық жүйелер білім базаларымен бірге логикалық қорытынды және шешім қабылдау процедураларын қолдана отырып, белгілі бір білім саласындағы сарапшылардың мінез — құлқының үлгісі ретінде, ал білім базалары таңдалған пәндік қызмет саласындағы фактілер мен логикалық қорытынды ережелерінің жиынтығы ретінде қарастырылады. Сараптама жүйесінің тән белгілері: пәндік саланың нақты шектеулілігі; белгісіздік жағдайында шешім қабылдау мүмкіндігі; шешімнің барысы мен нәтижесін пайдаланушыға түсінікті тәсілмен түсіндіру қабілеті; декларативті және процедуралық білімді нақты бөлу (фактілер мен қорытынды механизмдері); білім базасын толықтыру мүмкіндігі, жүйені құру мүмкіндігі; нәтиже қазіргі жағдайда ең жақсы мамандардың шешімдерінен кем түспейтін іс-әрекеттер үшін нақты ұсыныстар түрінде беріледі; бейресми (ресімдеу әдісі әлі белгісіз) мәселелерді шешуге бағдарлану; шешім алгоритмі алдын-ала сипатталмайды, бірақ сараптамалық жүйенің өзі құрылады; қателіктерден үйрену мүмкіндігімен оңтайлы шешім табуға кепілдік болмауы. Сараптамалық жүйелердің құрылымы Пайдаланушы интерфейсі Пайдаланушы Білім қорының интеллектуалды редакторы Сарапшы Білім жөніндегі Инженер Жұмыс (жедел) жады Білім базасы Шешуші (шығару механизмі) Ішкі түсіндірме жүйесі Білім базасы нақты мәселе бойынша пайдаланушының ақпаратын талдау ережелерінен тұрады. Эксперттік жүйе (ЭЖ) жағдайды талдайды және ЭЖ бағытына байланысты мәселені шешу бойынша ұсыныстар береді. Әдетте, сараптамалық жүйенің білім базасында фактілер (пәндік аймақ туралы статикалық Ақпарат) және ережелер — белгілі фактілерге жаңа фактілер алуға болатын нұсқаулар жиынтығы бар. Кез — келген білім базасын құрудың басты мақсаты-типтік оқиғаларды шешуге уақыт пен еңбек шығындарын азайту. Пайдаланушы-жүйе арналған пәндік саланың маманы. Білім инженері-маман мен білім базасы арасындағы аралық буфер ретінде әрекет ететін жасанды интеллект саласындағы маман. Пайдаланушы интерфейсі - пайдаланушының ES-пен диалогын жүзеге асыратын бағдарламалар жиынтығы. ББ-ЭЖ ядросы, пәндік сала білімдерінің жиынтығы Шешуші-мәліметтер базасында бар білім негізінде сарапшының ойлау барысын модельдейтін бағдарлама. Ішкі түсіндірме жүйесі-пайдаланушыға сұрақтарға жауап алуға мүмкіндік беретін бағдарлама: "осы немесе басқа ұсыныс қалай алынды?"және" жүйе неге мұндай шешім қабылдады?” Сараптамалық жүйелер мен қолдану салаларын жіктеу. Сараптамалық жүйелердің жалпы қабылданған жіктелуі жоқ, бірақ көбінесе сараптамалық жүйелер мақсаты, пәндік саласы, білімді ұсыну әдістері, динамикасы мен күрделілігі бойынша ерекшеленеді: 1.Мақсаты бойынша сараптамалық жүйелерді жіктеуді келесідей жүргізуге болады: жүйелердің күйін диагностикалау, оның ішінде мониторинг (ағымдағы жағдайды үздіксіз бақылау) өткен мен бүгінді модельдеу негізінде жүйелердің дамуын болжау ұйымдастырушылық және технологиялық басқарудағы іс-шараларды жоспарлау және әзірлеу; қойылған талаптарды қанағаттандыратын объектілерді салу бойынша нақты ұйғарымдарды жобалау немесе әзірлеу; өндірістік сараптамалық жүйелер өндірістік процестің әртүрлі сатыларының тиімділігін арттыруға арналған(жоспарлау, жобалау, өндіру, бақылау) автоматты басқару (реттеу) 2. Пәндік сала бойынша сараптамалық жүйелердің ең көп саны әскери, геология, инженерлік, информатика, ғарыш техникасы, математика, медицина, Метеорология, өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, процестерді басқару, физика, филология, химия, электроника, заң салаларында қолданылады. 3.Білімді ұсыну әдістері бойынша сараптамалық жүйелерді жіктеу оларды дәстүрлі және гибридті деп бөледі. Дәстүрлі сараптамалық жүйелер негізінен білімді ұсынудың эмпирикалық модельдерін және бірінші ретті предикаттарды есептеуді қолданады. Гибридті сараптамалық жүйелер барлық қол жетімді әдістерді, соның ішінде оңтайландыру алгоритмдері мен мәліметтер базасының тұжырымдамаларын қолданады. 4.Күрделілік дәрежесі бойынша сараптамалық жүйелер Үстірт(поверхностные) және терең(глубинные) болып бөлінеді. Үстірт сараптамалық жүйелер білімді "егер болса"ережелері түрінде ұсынады. Шешімді шығарудың шарты-ережелер тізбегінің үзіксіздігі. Терең сараптамалық жүйелер ережелер тізбегін үзген кезде (метабілімдер негізінде) мәселені шешуді жалғастыру үшін қандай әрекеттер жасау керектігін анықтай алады. Сонымен қатар, күрделіге бір ереженің табиғи тілдегі жазба мәтіні беттің 1/3 бөлігін алатын пәндік аймақтар кіреді. 5.Сараптамалық жүйелерді динамикалық бойынша жіктеу сараптамалық жүйелерді статикалық және динамикалық деп бөледі. Егер оны сипаттайтын бастапқы деректер уақыт өте келе өзгермесе, тақырып аймағы статикалық деп аталады. Облыстың статикалық сипаты оны сипаттайтын бастапқы деректердің өзгермейтіндігін білдіреді. Бұл жағдайда туынды деректер (бастапқы деректерден алынған) қайта пайда болуы мүмкін және өзгеруі мүмкін (алайда бастапқы деректерді өзгертпестен). Егер тақырып аймағын сипаттайтын бастапқы деректер мәселені шешу кезінде өзгерсе, онда тақырып аймағы динамикалық деп аталады. Динамикалық сараптама жүйесінің архитектурасына статикалық жүйемен салыстырғанда екі компонент енгізіледі: сыртқы әлемді модельдеудің ішкі жүйесі; сыртқы ортамен байланыс ішкі жүйесі. Соңғысы сенсорлар мен контроллерлер жүйесі арқылы сыртқы әлеммен байланыс орнатады. Сонымен қатар, статикалық сараптама жүйесінің дәстүрлі компоненттері (білім базасы және логикалық шығару механизмі) нақты әлемде болып жатқан оқиғалардың уақытша логикасын көрсету үшін айтарлықтай өзгерістерге ұшырайды. Танымал ЭЖ және олардың қолданылуы. Қазіргі уақытта сараптамалық жүйелер қаржы, мұнай және газ өнеркәсібі, энергетика, көлік, фармацевтикалық өндіріс, ғарыш, химия, білім беру, телекоммуникация және байланыс және т. б. сияқты көптеген проблемалық салалардағы әртүрлі мәселелерді шешу үшін қолданылады. ЭЖ мысалдары: CLIPS-өте танымал ЭЖ (қоғамдық домен) WolframAlpha-іздеу жүйесі, интеллектуалды "білімді есептеу қозғалтқышы" MYCIN-менингит және бактериялық инфекциялар кезінде науқастың жағдайын диагностикалауға және бақылауға арналған ең танымал диагностикалық жүйе. I&W. сараптама жүйесі барлау сарапшыларына келесі қарулы қақтығыстың қашан және қайда болатынын болжауға көмектеседі. Жүйе барлаудың келіп түскен хабарламаларын, мысалы, әскери құрамалардың орналасқан жері, олардың қызметі мен қозғалыстары туралы хабарламаларды, әскерлер белсенділігінің әдеттегі белгілері туралы білімді қолдана отырып талдайды. ACES. Сараптамалық жүйе карталарға белгілі бір қойылымдар (обстановки) жасау бойынша картографиялық жұмыстарды орындайды. Жүйе бастапқы деректер ретінде картасыз және жергілікті жердегі объектілердің орналасуын сипаттайтын ақпаратты алады. Жүйе өзара қабаттасусыз орналастырылған барлық қажетті шартты белгілер мен қолтаңбалардан тұратын картаны береді. Дәріс № 13. Ақпараттық жүйелерді басқару. Ақпаратты басқару технологиясы. Басқарудың жергілікті және бірлескен ақпараттық жүйелері. Шешім қабылдауды қолдау жүйелері. Бизнес талдау жүйелері Кәсіпорында бизнес-үдерістерді тиімді басқаруды арттырудың анағұрлым айқын жолы ақпараттармен жұмыс істеуде жаңа әдістерді қолдану, заманауи ақпараттық технологияларды қолданатын басқару әдістерін енгізу болып саналады. Ақпараттық басқару технологиясы — әдістер жиынтығы мен жиын құралдары, басқару міндеттерін шешу үшін бағдарламалықаппараттық қамтамасыз ету базасында ақпараттарды тіркеу, тарату, жинақтау және өңдеу. Ақпараттық басқару технологиясының негізгі мақсаты — жаңа сападағы ақпараттарды алу үшін алғашқы деректерді түрлендіру, оның негізінде оңтайлы басқару шешімдері жасап шығарылады. Ақпараттық басқару технологиялары, олардың заманауи түсінігінде басқару теориясы мен тәжірибесінде маңызды әрі күрделі саланы қамтиды. Басқару түсінігінің өзі бүгінгі күні ерекше белгілерге ие болды. Басқару ғылымы бүгінде, жүйелік талдау, операцияларды зерттеу, шешім қабылдау теориялары, математикалық үлгілеу және т.б. пәндермен тікелей байланысты. Басқару қызметіне зерттеу тәсілдерін енгізу, басқару үдерістерін дер кезінде ақпараттық бейнеленуін, толықтығын, оларды үлгілеу, талдау және болжау мүмкіндігін қамтамасыз ететін ақпараттық технология саласында заманауи жетістіктерді қолдануға негізделеді. Қатаң құрылған үдеріс үшін әрекеттілік, басқару секілді, осындай күрделі сала үшін тіпті айқын. Автоматтандырылған басқаруды қолдау міндеттерін шешу кезінде туындаған қиындықтар, оның ерекшеліктерімен байланысты. Басқару еңбегі күрделілігімен және көп түрилілігімен, пішін мен түрдің көп көлемде болуымен, әртүрлі құбылыстар және үдерістермен көп жақты байланысымен ерекшеленеді. Бұл бәрінен бұрын, шығармашылық және зияткерлік еңбек. Бір қарағанда, оның үлкен бөлігі, қандай да бір нысандандыруға келмейді. Сондықтан да басқару қызметін автоматтандыру басында кейбір қосалқы, кертартпалыққа негізделген операциялармен байланысты болды. Бірақ ақпараттық технологияның құлаштап даму, технологиялық тұғырнаманың жетілдірілуі мен бағдарламалық өнімнің жаңа санаттарын түбегейлі пайда болуы біздің кезімізде кәсіпорындарды басқаруды автоматтандыруға қатысты тәсілдерді өзгеруіне алып келді. Басқару технологияларын қарастыру кезінде үш түсінікті айқын түрде бөліп көрсетуге болады: басқару жүйесі, басқару нысаны, басқару нысанына әсер ететін сыртқы орта. Басқару жүйесімен ақпараттық, экономикалық-математикалық әдістер мен техникалық, бағдарламалық және ақпараттарды өңдеу әрі басқару шешімдерін өңдеуге арналған басқа технологиялық құралдар жиынтығын білдіреді. Басқару нысаны қандай да бір экономикалық субъекткәсіпорын, ұйым, бөлімше және т.б. болып саналады. Сыртқы орта — бұл субъектінің экономикалық жағдайына (мемлекеттік экономикалық саясаттың заңдылығы, тұрақтылығы, өнімдер мен қызметтерді өткізу нарығының жағдайы, жеткізушілермен қамтамасыз етілу және т.б.) әсер ететін сыртқы факторлар. Ақпараттық басқару жүйелердің негізгі элементтердің бірі, шешім қабылдайтын тұлға (ШҚТ)- нысанға басқару ықпалын көрсететін адам немесе адамдар тобы. Ақпараттық басқару жүйелерінде төменгі деңгейлерде басқару нысаны жағдайы туралы егжей-тегжейлі ақпараттар қолданылады. Төменгі басқару деңгейінен жоғарғы басқару деңгейіне дейін ақпараттар қозғалысы бойынша ол артық егжей-тегжейліктен, қажетсіз талдап тексеруден құтылуы керек. Басқару жүйесінің негізгі қызметтері — шешім қабылдау қызметі, ақпараттарды өңдеудің кертарпалық қызметтері, ақпарат алмасу қызметтері. Шешім қабылдау қызметі, талдау, жоспарлау (болжау) және жедел басқару барысында жаңа ақпаратты құруда айқын көрінеді.Бұл басқару нысаны жағдайы туралы ақпараттарды түрлендірумен және логикалық міндеттерді шешу кезінде басқару ақпараттағы сыртқы ортаны және ШҚТ жүргізілетін, аналитикалқы есептеулерді орындаумен байланысты. Бұл қызметтер тобы басты болып табылады, себебі экономикалық нысанды жаңа жағдайға ауыстыру немесе қолда бар жағдайды ұстап тұру үшін ақпараттық ықпалды жасап шығаруды қамтамасыз етеді. Осы қызметті автоматтандырусыз ақпараттық жүйе толыққанды деп есептелмейді. Ақпараттық өңдеудің кертртпалыққа негізделген қызметтері,ақпаратты есептеу, бақылау, сақтау, іздеу, бейнелеу және т.б. қамтиды. Бұл қызмет тобы, ақпараттарды оның мағынасын өзгертпей түрлендіреді, яғни, бұл қызметтер мазмұнды ақпарттарды өңдеумен байланысты емес. Ақпарат алмасу қызметі, жасап шығарылған өзара әсер етуді басқару нысанына дейін жеткізумен және шешім қабылдайтын тұлғалар арасында ақпарат (қол жетімділікті шектеу, әртүрлі нысандарда басқару бойынша ақпараттарды жинау, тарату). Сыртқы орта жағдайы өзгерген кезде жүйеде орындалатын басқару қызметтерінің жиынтығын басқару кезеңі деп атау қабылданған. Кезеңнен кезеңге орындай отырып, жүйе қалыптасқан мақсатқа жақындайды. Ақпараттық басқару технологиясы кәсіпорын қызметінің тиімділігін арттыру бойынша шешімдер қабылдайтын менеджерлердің ақпараттық қажеттілігін қанағаттандыруы қажет. Ол кезд келген басқару деңгейінде қолданылады. Ақпарат біріктіру түрінде, деректердің өзгеру басымдықтары, туындаған ауытқулар мен ықтимал шешімдер себептері қаралатындай ұсынылуы тиіс. Шешім қабылдау үшін басқару нысанының жоспарланған жағдайын бағалау қажет. Аталған бағалау шеңберінде жоспарланған жағдайдан туындайтын ауытқуларды анықтап, себептерін айқындап береді. Басқару есептерін құратын ақпараттық жүйелер, ең бастысы деректерді өңдеуде (іздеу, сұрыптау, біріктіру, сүзгілеу). Олар қолданушының ақпараттық қолдауын қамтамасыз етеді, яғни дерекқордағы ақпараттарға кіруді және оның ішінара өңделуіне қол жетімділікті ұсынады. Осы есептерде бар мәліметтерді қолдана отырып, басқарушы шегім қабылдайды. Күн сайынғы есептер олардың құрылу уақытын белгілейтін (мысалы, он күн немесе ай ішінде компанияны сату талдау) анықтайтын белгіленген кестеге сәйкес жасалады. Шешімдер баламасын жасап шығаратын ақпараттық жүйелерде шешімдер қабылдау, ұсынылған баламалардың бірін таңдауға әкеледі. Жүйе, үлгі немесе сипаттама түріндегі дайын шешімдердің әртүрлі нұсқаларын ұсынады, олардан менеджерге тиімдісін таңдап алу ақжет. Бұл жүйелер үлгілі немесе сараптамалық болуы мүмкін. Үлгілі ақпараттық жүйелер қолданушыға математикалық, статистикалық, қаржылық және басқа да үлгілерді ұсынады, оларды қолдану балама шешімдерді жасап шығару және бағалауды жеңілдетеді. Қолданушы, өзіне шешім қабылдау үшін жеткіліксіз ақпаратты үлгімен оны зерттеу үдерісінде диалог құру арқылы алуына болады. жүктеу/скачать 3,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|