А. Соловьева, Б. Ибраимова
жүктеу/скачать 5,61 Mb. Pdf көрінісі
|
8-сынып биология
| Құлақтың
құрылысы: 1 – құ лақ қалқаны; 2 – сыртқы дыбыс жолы; 3 – дабыл жарғағы; 4 – дыбыс сүйекшелері; 5 – ұлудене; 6 – есту жүйкесі 161 хийтүтігімен жалғасқан. Жұтқан кезде қуыс ашылады да, ауа алмаса- ды. Әдетте қуыс жабық болады. Ортанғы құлақ қуысындағы қысым атмосфералық қысыммен бірдей бо- лады. Атмосфералық қысым жоғарылағанда немесе төмендегенде құлақ бітеліп қалады (әсіресе ұшақпен ұшқан кезде байқалады). Бұл жағдайда ауызды ашып отыру немесе жиі жұтыну керек. Жұтынған кезде ортанғы құлақта қысым атмосфералық қысыммен теңеседі. Ортанғы құлақ қуысында өзара байланысқан кішкентай үш есту сүйекшелері: балғашық, төстік және үзеңгі орналас қан (92-сурет). Дабыл жарғағымен бітісіп кеткен балғашық алдымен оның тербелісін төстікке береді. Кейін күшейтілген тербеліс үзеңгіге беріледі. Дабыл жарғағының тербелісі алдымен осы үш сүйекке, содан соң ішкі құлаққа беріледі. Ішкі құлақ бас сүйектің самай бөлігінде орналасқан. ішкі құлақтағы қуыстар мен иірім өзекшелерден түзілген күрделі жүйені – шытырман (лабиринт) деп атайды. Олардың іші сұйықтыққа толы. Шытырманда есту мүшесі – ұлудене және тепе-теңдік мүшесі – вестибула аппара- ты болады (93-сурет). Ұлудененің қуысы да сұйықтыққа толы болады. Сұйықтық ұлуденеден ағып кетпеуі үшін ол сопақ және дөңгелек тере- зе жарғақпен шектелген. Сопақ терезеге үзеңгі соғылады. Ұлуденедегі сұйықтықтың тербелісі есту рецепторларын тітіркендіреді. Оларда қозу пайда болып, есту жүйкесі арқылы ми қыртысының есту орталығына жеткізіледі. 1 2 3 4 5 1 2 3 92-сурет. жүктеу/скачать 5,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|