Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық

1.Балли Ш. Французская стилистика. М., 1961

2.Поливанов Е.Д. По поводу «звуковых жестов» японского языка // Поэтика. Сборники по теории поэтического языка. — Пг., 1919. — Т. I—II. — С. 27—36.

3.Бейсембаева С.Б. Невербальные компоненты коммуникации в казахском языке: дисс. ... канд. филол. наук: 10.02.02. - Алматы: КазНУ, 2003. - 119 с.

Успешная реализация целевых аспектов обучения иностранному языку в современном его понимании в полной мере зависит от уровня профессиональной подготовки будущего учителя иностранного языка.

Это, в свою очередь, ставит основной целью формирование у будущих учителей профессиональной компетенции, т.е., способности эффективно осуществлять свою обучающую деятельность [2].

Педагогическая практика является связующим звеном между обучением в колледже и самостоятельной работой в школе.

Преподавателями-методистами был осуществлен комплексный анализ работы студентов в период практики.

Цель исследования: проанализировать работу учащихся-практикантов, дать объективную информацию об эффективности практики по проведению пробных уроков по английскому языку для специальности: 0105000 – «Начальное образование», квалификация: 0105033 – «Учитель иностранного языка начального образования»

Основными критериями оценки послужили:

Языковая компетенция

Речевая компетенция

2) Общекультурная компетенция;

3) Профессиональные компетенции;

1. Умения в планировании

2. Организационные умения

3.Умения в обеспечении контроля и оценивания

4.Аналитические умения

5. 
   Исследовательские умения
   
6. 
   Профессионально-коммуникативные умения
   
7. 
   Психолого-педагогическая компетенция
   
8. 
   Филологическая компетенция
   
9. 
   Личностные характеристики [3].
   

1. 
   1 – низкий уровень
   
2. 
   2 – ниже среднего
   
3. 
   3 – средний
   
4. 
   4 – выше среднего
   
5. 
   5 – высокий уровень
   

1. 
   Умение подготовить и провести урок. 
   
2. 
   Умение подбирать дифференцированные, личностно-ориентированные задания и задачи.  
   
3. 
   Умение сочетать организацию индивидуальной и коллективной деятельности учащихся.  
   
4. 
   Умение перестроить свою деятельность в случае непредвиденных обстоятельств. 
   
5. 
   Умение добиваться необходимого внимания и дисциплины на уроке.   
   

6. 
   Умение проявить выдержку, уверенность в своих действиях в затруднительных, конфликтных ситуациях.
   
7. 
   Умение варьировать интонацию речи. 
   
8. 
   Умение объективно оценить знания, умения и навыки учащихся [4].
   

- на высоком уровне находятся умение установить контакт с учащимися, умение варьировать интонацию речи.

- на хорошем уровне находятся умение подготовить и провести урок, отобрать дидактические и технические средства обучения, умение объективно оценить знания, умения и навыки учащихся.

- на среднем уровне - умение подбирать дифференцированные, личностно-ориентированные задания и задачи, умение перестроить свою деятельность в случае непредвиденных обстоятельств.

Были сформулированы советы будущим практикантам:

1. 
   приходи в кабинет намного раньше звонка, проверь, все ли готово к уроку;
   
2. 
   увлекай учеников интересным содержанием материала, созданием проблемных ситуаций, помогай слабым поверить в свои силы;
   
3. 
   держи в поле зрения весь класс, обращайся с просьбами и вопросами чаще к тем ученикам, кто может заняться посторонним делом;
   
4. 
   мотивируй оценки знаний, старайся замечать положительное в работе недисциплинированных ребят;
   
5. 
   старайся не делать лишних замечаний;
   
6. 
   прекращай урок со звонком.
   
7. 
   чаще употребляй слова поощрительного характера: молодец, хорошо, глубокий ответ, очень хорошая работа и т.п.;
   
8. 
   минимум категорических требований: не вертись, не выкрикивай, и т.д.;
   
9. 
   будь для учеников примером во всём, в том числе и в манере говорить: стремись влиять на детей не только содержанием, но и интонацией;
   
10. 
    мудрое, сердечное, тёплое слово может вылечить детскую душу, разрушить психологический барьер к уму и сердцу ребенка.
    

1. 
   трудно справиться с собственным волнением;
   
2. 
   не всегда справлялась с дисциплиной;
   
3. 
   не получается быть более эмоциональной;
   
4. 
   необъективность при выставлении оценок ученикам;
   
5. 
   не всегда укладывалась в рамки урока;
   
6. 
   урок получался не таким, как задумывался;
   
7. 
   тяжело работать с гиперактивными детьми и большим количеством учащихся в классе;
   
8. 
   неумение выйти из нестандартной ситуации.
   

1. 
   легче, т.к. появилось больше опыта, уже известны требования методистов и учителя;
   
2. 
   легче, т.к. знала класс, уровень их знаний;
   
3. 
   легче: чувствовала себя намного увереннее, стала более требовательной к ученикам, научилась перестраивать свою деятельность в случае непредвиденных обстоятельств;
   
4. 
   легче, т.к. уже могу сама (без помощи методистов) составлять конспект урока, а раньше никак не могла;
   
5. 
   легче: чувствую себя увереннее, не страшно выходить на публику;
   
6. 
   пропал страх перед детьми, научилась их понимать.
   

1. Закон Республики Казахстан «Об образовании» - Астана, 2011.

2. Педагогические технологии / Под общ. Ред. В.С. Кукушина. – Ростов н/ Д., 2005.

3. Н.Д. Гальскова. Современная методика обучения иностранным языкам. Пособие для учителя. М., 2003.

4. Хуторский А. В. Современная дидактика. – СПб.: Питер, 2001.

Summary

This article focuses on the role of practice in the process of study at the teacher’s training college.

Бұл мақал мазмұнында болашақ мұғалімдердің кәсіби қасиеттерін практикасының ролін қалыптастыру проблемалары қарастырылған.

Қазақстан Республикасында 2010 жылға дейінгі білім беруді дамытудың Мемлекеттік бағдарламасында білім берудің негізгі міндеті білімдік шоғырланудан нәтижеге бағытталған құзіреттілікті қалыптастыруға бағытталған [1].

Білім берудің тұлғаның құзіреттілігін қалыптастыру мен дамытуға бағытталуы оны ұйымдастыруға құзіреттілік тұрғысынан келудің мәнін айқындап көрсетуді талап етеді. Сондықтан болашақ мамандардың құзіреттіліктерін дамыту негізгі мәселелердің бірі ретінде танылуда. Осыған байланысты аталған мәселенің философиялық, психологиялық және педагогикалық қырлары жан-жақты қарастырылуда. Жоғары кәсіби білім берудің мазмұнын айқындайтын мемлекеттік құжаттарда негізгі құзіреттіліктер көрініс табуда.

Үздіксіз білім беру жүйесінде бүгінгі қойылып отырған талаптарға сай негізгі құзыреттіліктерді студенттер бойында қалыптастырудың қажеттілігі туындады.

«Құзіреттілік» ұғымы алғаш рет өнеркәсіп мекемелерінде пайда болған. «Негізгі құзіреттілік» термині алғаш рет 1992 жылы Еуропа Кеңесінің «Еуропадағы орта білім» жобасында қолданылған. Жоба Еуропа одағының құрамындағы елдерде білім берудің мақсаты мен  мазмұнын, оқушылардың білм деңгейін бағалаудың механизмдерін талдауды мақсат еткен.  

Педагогика ғылымында түпкі нәтижені құзыреттілік тұрғысынан бағамдауда басты рөлді тұлға игеруге тиісті таным, тәжірибе, әрекеттің атқаратынын байқауға болады.

«Құзіреттілік» және «құзірет» ұғымдары абстрактілік пен нақтылық диалектикалық категорияларының арақатынасы сияқты күйде, яғни, құзірет – бұл жүзеге асырылған құзіреттілік, іс-әрекеттегі құзіреттілік[2].

Г.Селевко, Л.А.Петровская, А.В.Хуторской, Н.В.Кузьмина, А.К.Маркова, В.Д.Шадриков, Г.Ж.Менлибекова, Б.Т.Кенжебеков, Дж.Равен, С.И.Ферхо, И.А.Зимняя, М.Ж.Жадрина, Р.Дәулетова және т.б. ғалымдардың еңбектерінде құзіреттілік мәселесі сөз болады.

Ғалымдар кәсіби шеберлік туралы тұжырымдарында құзіреттілік және құзірет ұғымдарын қолданады. Құзіреттілікке «Қазақ Совет Энциклопедиясының» орысша-қазақша сөздігінде «хабардар, жетік, терең білетін» деп, ал құзіретке «хабардарлық, міндет, қызмет бабы» деген анықтама берілген.  Бұдан құзіреттілік түсінігі көп аспектілі жан-жақты ұғымды білдіретінін байқаймыз.

Н.Кузьмина, А.Маркова, К.Махмурян және т.б. құзіреттілікті білім, білік ұғымдары арқылы анықталатын тұлғаның жеке қасиеті деп санаса, Д.Ж.Равен, Р.Уайт, Х.Хершген және т.б. адамның ерекше қабілеті деп түсіндіреді.

Жалпы құзіреттілік ұғымы әр салада өзіндік қолданылу бағытына сай айқындалады. Философиялық тұрғыдан құзіреттілік адамның танымы мен практикасына байланысты жаңалықтар мен жаңа тың ізденістерге жол ашу деп саналса, білім беру жүйесінде ол оқушының білім, білік, дағдысының түпкі нәтижесі ретінде танылады. Құзірет (латын сөзі –сәйкесті, қабілеті) –орындалатын жұмыстың мәнін, қойылған мақсатқа жетудің тәсілдері мен құралдарын терең және жан-жақты білу, сол жұмысқа сәйкес келетін іскерліктер мен дағдылардың болуы.

Д.А.Иванов құзіреттілік пен құзіретке мынандай анықтама береді: Компетенция включает совокупность взаимосвязанных качеств личности (знаний, умений, навыков, способов деятельности), задаваемых по отношению к определенному кругу предметов и процессов и необходимых для качественной продуктивной деятельности по отношению к ним. Компетентность – владение, обладание человеком соответствующей компетенцией, включающей его личностное отношение к ней и предмету деятельности[1].

Р.С.Рахметова құзіреттілік, құзірет терминдеріне талдау жасай келіп, оның бір-бірінен айырмашылығын былайша тұжырымдайды:

Сонымен «құзірет» және «құзіреттілік» терминдері өзара сабақтас, мағыналас. «Құзірет» кең мағынадағы ұғым да, «құзіреттілік» – осы құзіретті қолдана білуі, іске асыруы, білімі, білігі, дағдысы:

• 
  білім жүйесінің іске асуы;
  
• 
  тұлғаның өзіндік ерекшелігі мен тұлғалық сапасы;
  
• 
  кез келген қызметке даяр болу критерийі;
  
• 
  қажетті міндеттерді шешу мен белгілі нәтижеге жету жолындағы қабілеттілігі;
  
• 
  білім, білік, дағдылар жүйесінің бірлігі;
  
• 
  адамның практика жүзінде өзінің құзіретін жүзеге асыратын
  

• 
  міндеттерді шешудегі білімі мен тәжірибесінің көрсеткіші;
  
• 
  кез келген практикалық жағдаятты шешуі мен іске асырудағы өзіндік әлеуеті;
  
• 
  әлеуметтік және кәсіби ортада кез келген қызметтің әлеуметтік мәнін түсініп, өзінің жауапкершілігін сезініп, шығармашылықпен жүзеге асыруы [2, 144].
  

Қазіргі таңда құзіреттіліктің көптеген түрлері айтылып жүр. Бірақ солардың ішінде түйінді құзіреттіліктер ретінде саналатыны – ақпараттық, танымдық, қатысымдық, проблемалардың шешімін табу құзіреттілігі.

Ақпараттық құзіреттілік белгілі бір материалмен жұмыс істеу, оны өңдеу, тақырыпқа сай қолдана білуі арқылы қалыптасады. Оқушы дайын материалды сол қалпында емес, өңдеп, сұрыптап қолдана алуы шарт. Мұғалім оқушыдан осыны талап еткен жағдайда ғана оның ақпаратпен жұмыс істей алу қабілеті қалыптасады. Материалмен жұмыс істеу оқушыны ақпараттар негізінде саналы шешім қабылдауға; өз бетінше мақсат қоюға және оған жетуге; танымдық қызметті жоспарлауға және жүзеге асыруға;  ақпаратты өз бетінше табуға, талдауға, сұрыптау жасауға, қайта қарауға, сақтауға, түрлендіруге жетелейді, осы жұмыстар оның ақпараттық құзіреттілігін жетілдіруге жол ашады. Оқушы ғаламтормен, компьютермен және бұқаралық ақпарат құралдарымен жұмыс істеуге дағдыланады.

Қатысымдық құзіреттілік (латынның «соmpetere» - қол жеткізу, сәйкес келу, сөзінен шыққан) оқушылардың теориялық білімдерін қатысымда қолдана білуі, өзгелермен тіл табыса алуы, өз пікірін дәлелді, нақты жеткізе алуы арқылы көрінеді. Оқушылардың күнделікті өмірде қатысымдық жағдаяттарды шеше білу қабілеті арқылы танылады. Егер оқушы сол тілде сөйлеушілермен тікелей немесе аралық қарым-қатынас барысында сол тілдің  нормалары мен мәдени дәстүріне сәйкес өзара түсінісе алса, оның қатысымдық құзіреттілігінің жетілгенін байқатады.

Проблемалардың шешімін табу құзіреттілігі түрлі жағдайларда проблемаларды анықтауы, жауапты шешім қабылдауы, өз шешімінің нәтижесін бағалауы арқылы байқалады. Оқушы өз іс-әрекетіне мақсат қоя білуге, мақсатты жүзеге асыруға қажетті жағдайларды анықтауға, оған жету үдерістерін жоспарлы түрде ұйымдастыруға үйренеді. Ол өзінің іс-әрекеттерін өзі бағалауға, оның нәтижелерін бағамдауға дағдыланады. Осы арқылы оның проблемалардың шешімін табу құзіреттелігі қалыптасады. Танымдық құзіреттілік оқушының айналасындағы дүниені танып-білуі, танымдық өрісін кеңейтуі арқылы қалыптасады. Танымдық құзіреттілік оқушының өзінің іс-әрекетін жоспарлай білу, өздігінен іздену, өз бетінше білім алу деңгейімен танылады. Оқушы өзіне қажетті білімді өздігінен іздену арқылы, танымдық деңгейінің жоғары болуы арқылы ала алады. Ол оқушының танымдық қызметі арқылы көрінеді. Бұл оның интеллектуалдық әлеуетінің деңгейі арқылы өлшенеді.

1. 
   ҚР 2015 ж дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы. – Алматы, 2002.
   
2. 
   К.С.Құдайбергенова. Құзырлылық табиғаты – тұлғаның өздік дамуында. – Алматы, 2006.
   
3. 
   Иванов Д.И. Компетентности и компетентностный подход в современном образовании. // Воспитание. Образование. Педагогика. – 2007. – №6(12). – 32.
   
4. 
   Оразбаева Ф.Ш., Рахметова Р.С. Қазақ тілін деңгейлік оқытудың ғылыми-методологиялық негіздері. Монография. – Алматы:Әрекет-Принт, 2012. – 14.3 б.т.
   
5. 
   Осипова Л.А. Информационно-образовательные проекты как средство формирования у студентов когнитивной компетентности : автореф. дис. … канд. пед. наук: 13.00.01. – Брянск, 2008. – 25 с.
   
6. 
   Потанина О.В. Когнитивная компетенция будущего инженера: сущность, структура, содержание // Вестник Башкирского университета. Раздел «Педагогика и психология». – 2009. – Т. 14. – № 1. – С. 298-301.
   

В статье представлен анализ подходов к определению понятий компетенция. Их роль в сфере образования.

The analysis of approaches is presented in article to definition of concepts competence. Their role in education.

В современном  образовании остро стоит вопрос о профессиональной и нравственной ответственности ее представителей. В  данных условиях радикальному изменению подвергаются цели, задачи образования, его структура и содержание. Интеграция отечественной высшей школы в мировое образовательное пространство – проблема, которая является составной частью общенациональной проблемы реформирования народного образования в Казахстане.

Как известно, существуют несколько форм инновационных методов обучения:

1. 
   Полилоги-беседы по отдельным темам,
   
2. 
   анализ конкретных ситуаций и решение проблемных задач,
   
3. 
   деловые (ролевые) игры,
   
4. 
   кроссворды,
   
5. 
   игровое проектирование
   
6. 
   и другие.
   

Использование инновационных методов дает студентам необходимые практические навыки анализа ситуаций и оперативного нахождения решений, развивает способности аргументировать и четко излагать свои мысли.

Особенность учебных занятий заключается в том, что они требуют активного участия обучающихся. При этом роль преподавателя сводится к оказанию помощи студенту по мере продвижения через процесс занятий. Компетентный преподаватель должен хорошо представлять себе, что происходит на каждой конкретной стадии учебного процесса, и делать обучение более эффективным для его участников.

В последнее время преподавателями внедряется такая  инновационная форма обучения как «методика малых групп».

Процесс обучения в данном случае состоит из следующих этапов:

1. 
   Преподавателем предлагается проблема для обсуждения.
   
2. 
   Формируются  группы (4-5 студентов).
   
3. 
   В каждой группе выбираются необходимые роли (руководитель, ассистент и т.д.).
   
4. 
   Предоставляется время на обсуждение.
   
5. 
   Даётся возможность выступления представителю от каждой группы для презентации итогов работы (варианты решения проблемы, ответы на поставленные вопросы и т.д.).
   
6. 
   Преподаватель обобщает прозвучавшие выводы всех групп по заданной проблеме.
   
7. 
   Совместно разбираются итоги и  делаются общие выводы (чему научились в ходе занятия, как можно использовать в дальнейшем то, чему научились).
   

Для презентации идеи от каждой группы выступает один человек. Некоторые готовят раздаточные материалы (записи на доске). После каждого выступления члены других групп задают вопросы для более детальной проработки темы. В конце занятия преподаватель подводит итоги выступлений, определив явно прозвучавшие во время презентаций общие для всех групп решения.

При использовании инновационных методов происходит взаимодействие преподавателя со студентом, направленное на воспитание и самовоспитание компетентного специалиста, профессионала.

Подход к взаимодействию со студентом, основанный на использовании этих методов включает четыре структурных составляющих. Первая – побудительная: причины, факторы, обусловливающие выбор студентом или преподавателем того или иного метода для эффективного усвоения дисциплины. Вторая – ментальная, раскрывающая смыслы, ценности, нормы, установки, которые регулируют поведение участников взаимодействия.

Третья – процессуальная, определяющая особенности педагогического взаимодействия, последовательность его развития (цели, содержание, схемы и сюжеты взаимодействия, ролевые позиции). Четвертая – результативная, влияющая на результаты образовательного процесса. Студент стремится повысить эффективность своей учебной деятельности за счет ее более рациональной организации (например, использует схемы, опорные конспекты, составляет картотеку при подготовке к экзаменам и т.д.).

Применение в практике преподавания «методики малых групп» дает студентам возможность совершенствовать навыки разрешения трудных ситуаций, учиться друг у друга, формирует чувство ответственности за учебный процесс, навыки совместной работы в командах, а также навыки публичных выступлений.

В заключении следует отметить, что использование описанного метода организации учебного процесса позволяет не только повысить интенсивность обучения студентов, но и обеспечивает их подготовку к самостоятельной работе.