Бексарыұлы Мұратбек delphi визуалды бағдарламалау жүйесі әдістемелік оқу құралы



бет4/6
Дата27.05.2018
өлшемі2,9 Mb.
#40953
1   2   3   4   5   6

11-сурет
2. Суретті тышқанмен шерткенде сұхбат терезесі пайда болады.

3. Осы ашылған сұхбат терезеде кезкелген суретті таңдаңыз.





12- сурет
4. Бағдарламадан шығу үшін тышқанмен тақырып жолындағы жабу батырмасын шерту қажет.
Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы

1. Жаңа жоба ашу.

2. Пішінге мына компоненттерді: Panel жақтауын, Image суретін, OpenDialog сұхбат терезесін орналастыру.

3. Мына кестеде көрсетілген әрекеттерді орындау:



5 - кесте

Белгі-ленген нысан

Object Inspector терезесінің астары

Қасиеттің аты/ Оқиғаның аты

Атқарылатын әрекет

Forml

Properties

Caption

Пішінге «Альбом» атын орнату

Panell

(Standard астары)



Properties

Caption

Caption қасиетінің мәнін тазарту

BevelOuter

Ашылған тізімнен bvLowered мәнін таңдау

BevelInner

Ашылған тізімнен bvNone мәнін таңдау

BewelWidth

2 мәнін меншіктеу

Width

241 мәнін меншіктеу

Height

185 мәнін меншіктеу

Imagel

(Additional астары)



Properties

Left

2 мәнін меншіктеу

Top

2 мәнін меншіктеу

Width

237 мәнін меншіктеу

Height

181 мәнін меншіктеу

Stretch

True қасиетін қосу

Picture

Құрушы батырма көмегімен Picture Editor (Кескін редакторы) сұхбат терезесін ашу. Load (Жүктеу) батырмасын шерткенде - Load Picture (Суретті жүктеу) сұхбат терезесі ашылады. C:\Windows бумасын ашып және одан ... файлды таңдап,

Ашу/Открыть батырмасын шерту. Сурет редакторы терезесіне оралып, ОК батырмасын шерту.



Image1.Picture.LoadFromFile (OpenDialog1.FileName);

Events

OnClick

OpenDialog1.Execute;

OpenDialog1

(Dialogs астары)



Properties

Title

"Кескінді таңдау" мәтінін енгізу

FileName

Файлға апаратын жолды толық енгізу: C:\Windows\Pec.bmp

Filter

Мәтін енгізу: Растрлық кескін

DefaultExt

Қасиетіне: .bmp мәнін меншіктеу

Options

ofFileMustExit ішкі қасиетіне (Файл бар болуы қажет) True мәнін меншіктеу

4. Жобаны сақтаңыз, оны іске қосып, орындалуын тексеріп көріңіз.

Ішкі бағдарламаның листингі:

procedure TForm1.Image1Click (Sender: TObject); begin

OpenDialog1.Execute;

Image1.Picture.LoadFromFile (OpenDialog1.FileName); end;

7. Мәзірмен /Менюмен/ жұмыс
Жұмыстың мақсаты – мына әрекеттерді орындайтын бағдарлама құру:

1. Бағдарлама іске қосылғанда терезеде мәзір жолы (Файл, Шығу) бейнеленеді.





13-сурет
2. Файл мәзірі пунктін таңдаған кезде мәзірдің (Суреттер, Шығу)

пункттері пайда болады. 14-сурет

3. Суреттер мәзірі пунктін таңдаған кезде екі пункттен (Ата-ана, АӘД сабағы) тұратын ішкі мәзір көрінеді.

4. Тышқанның оң жақ батырмасын шерткенде контекстік мәзір шығады.

5. Пункттер бойынша басқа сурет таңдау.

6. Бағдарламадан шығу үшін тышқанмен тақырып жолындағы жабу батырмасын шерту қажет.

7. Егер Шығу пунктінің қайсысын таңдасаңыз да, бағдарлама жұмысы аяқталады.
Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы

1. Жаңа жоба ашу.

2. Пішінге мына компоненттерді: Panel жақтауын, Image суретін, OpenDialog сұхбат терезесін орналастыру.

3. Мына кестеде көрсетілген әрекеттерді орындау:



6 - кесте

Белгі-ленген нысан

Object Inspector терезесінің астары

Қасиеттің аты/ Оқиғаның аты

Атқарылатын әрекет

Forml

Properties

Caption

Пішінге «Менің мәзірім» атын орнату

Events

OnMouseDown

Var p:TPoint; begin

p.X :=X;


p.Y :=Y;

p := ClientToScreen (p); PopupMenu1.Popup (p.X, p.Y); end;



Мәзір редакторын іске қосу (пішіндегі мәзір белгісін екі рет шерту)

Forml.MainMenul

Properties (Object Inspector терезесінде ешбір нысан таңдалмаған)

Caption

Мәзір пунктіне - Файл мәтінін енгізіп, сосын Enter-ді басу. Жүйе оған N1 атын меншіктейді.

Мәзірдің бұрыннан бар және енді жасалған пункттерінің бірінен-біріне тышқанды шерту арқылы немесе курсорлық пернелердің көмегімен ауысуға болады.

Forml.MainMenul

Properties

Caption

Мәзір пунктіне - Шығу мәтінін енгізіп, сосын Enter-ді басу. Жүйе оған N2 атын меншіктейді.

Events (Мәзір жолындағы Шығу пункт-інде шерту)

N2Click

Close;

Файл пунктінде шертіңіз. Мәзір редакторы осы пункт ішінен тағы бір дайындама әзірлеп қойды. Бұл дайындама жұмыс істеп тұрған бағдарламаның Файл пунктін таңдаған кезде ашылатын мәзірге арналған. Дайындамаларды пайдаланып, осы мәзірден мынадай екі пункт құрыңыз: Суреттер (система оған N3 атын меншіктейді) және Шығу (N4). Мәзір редакторында Суреттер пунктін таңдап, сосын Ctrl + Оңға пернелерін бірге басыңыз.

N4: TMenuItem

Events

OnClick

Ашылатын тізімнен бұрыннан бар N2Click өңдеуіш-процедураны таңдаймыз

Forml.MainMenul

Properties

Caption

Мәзір пунктіне – Ата-ана мәтінін енгізіп, сосын Enter-ді басу. Жүйе оған N5 атын меншіктейді.

N5: TMenuItem

Events (Пішіндегі Ата-ана пунктіндегі мәзір жолынан таңдау)

OnClick

Image1.Picture.LoadFromFile('C:\Documents and Settings\М±ратбек\Мои документы\Мои рисунки\Atanam.bmp');

Forml.MainMenul

Properties

Caption

Мәзір пунктіне – АӘД сабағы мәтінін енгізіп, сосын Enter-ді басу. Жүйе оған N6 атын меншіктейді.

N6: TMenuItem

Events (АӘД сабағы пунктіндегі мәзір жолынан таңдау)

OnClick

Image1.Picture.LoadFromFile ('C:\Documents and Settings\М±ратбек\Мои документы\Мои рисунки\NvpSp1.bmp');

Мәзір редакторының терезесін жауып, енді мәзір жолы бағдарлама-ның бас Пішінінде пайда болатындығына көз жеткізіңіз.

PopupMenu

(Standard астары)



Properties

Caption

Мәзір пунктіне – Ата-ана мәтінін енгізіп, сосын Enter-ді басу. Жүйе оған N7 атын меншіктейді.

Caption

Мәзір пунктіне – АӘД сабағы мәтінін енгізіп, сосын Enter-ді басу. Жүйе оған N8 атын меншіктейді.

N7

Events

OnClick

Ашылатын тізімнен бұрыннан бар N5Click өңдеуіш-процедураны таңдаймыз

N8

Events

OnClick

Ашылатын тізімнен бұрыннан бар N6Click өңдеуіш-процедураны таңдаймыз

Image

(Additional астары)



Properties

Stretch

True мәнін меншіктеу

4. Жобаны сақтаңыз, сосын оны іске қосып, орындалуын тексеріп көріңіз.


Ішкі бағдарламаның листингі

procedure TForm1.N2Click (Sender: TObject);

begin

Close; end;



procedure TForm1.N5Click (Sender: TObject); begin

Imagel.Picture.LoadFromFile ('C:\Documents and Settings\М±ратбек\Мои документы\Мои рисунки\Atanam.bmp '); end;

procedure TForm1.N6Click (Sender: TObject); begin

Imagel.Picture.LoadFromFile ('C:\Documents and Settings\М±ратбек\Мои документы\Мои рисунки\NvpSp1.bmp'); end;

procedure TForml.FormMouseDown

(Sender: TObject; Button: TMouseButton; Shift: TShiftState; X. Y: Integer); var p:TPoint; begin

p.X :=X; p.Y :=Y;

p := ClientToScreen (p); PopupMenul.Popup (p.X, p.Y); end;

8. Сөйлем құраушы

Жұмыстың мақсаты – мына әрекеттерді орындайтын бағдарлама құру:



1. Бағдарлама іске қосылғанда терезеде үш өріс бейнелеу.



15-сурет
2. «Кездейсоқ таңдау» батырмасын тышқанмен шерткенде үш сөзден тұратын кездейсоқ сөйлем құрау.



16-сурет
3. Бағдарламадан шығу үшін тышқанмен тақырып жолындағы жабу батырмасын шерту қажет.
Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы

1. Жаңа жоба ашу.

2. Пішінге мына компоненттерді: тізімі бар үш ComboBox өрісін, Button батырмасын орналастыру.

3. Мына кестедегі әрекеттерді орындау:



7 - кесте

Белгі-ленген нысан

Object Inspector терезесінің астары

Қасиеттің аты/ Оқиғаның аты

Атқарылатын әрекет

Form1

Properties

Caption

Пішінге «Сөйлем құраушы» атын орнату

Events

OnCreate

ComboBox1.ItemIndex :=0;

ComboBox2.ItemIndex :=0; ComboBox3.ItemIndex :=0;



ComboBoxl

(Standard астары)



Properties

Style

Ашылатын тізімнен cSDropDownList мәнін таңдаңыз

Items

Құрушы батырманы шертіңіз. Сонда String List Editor (Жолдар тізімінің редакторы) терезесі ашылады. Әр жолға бір-бірден тізім пункттерін енгізіп, оның соңынан Enter-ді басып отырыңыз. Тізім дайын болған соң ОК батырмасын шертіңіз.




ComboBox2

(Standard астары)



Properties

Style

Ашылатын тізімнен cSDropDownList мәнін таңдаңыз

Items

Құрушы батырманы шертіңіз. Сонда String List Editor (Жолдар тізімінің редакторы) терезесі ашылады. Әр жолға бір-бірден тізім пункттерін енгізіп, оның соңынан Enter-ді басып отырыңыз. Тізім дайын болған соң ОК батырмасын шертіңіз.

ComboBox3

(Standard астары)



Properties

Style

Ашылатын тізімнен cSDropDownList мәнін таңдаңыз

Items

Құрушы батырманы шертіңіз. Сонда String List Editor (Жолдар тізімінің редакторы) терезесі ашылады. Әр жолға бір-бірден тізім пункттерін енгізіп, оның соңынан Enter-ді басып отырыңыз. Тізім дайын болған соң ОК батырмасын шертіңіз.

Buttonl

(Standard астары)



Properties

Caption

Батырмаға «Кездейсоқ таңдау» атын орнату

Events

OnClick

ComboBox1.ItemIndex := Random(ComboBox1.ItemIndex); ComboBox2.ItemIndex := Random(ComboBox2.ItemIndex); ComboBox3.ItemIndex := Random(ComboBox3.ItemIndex);

4. Жобаны сақтаңыз, оны іске қосып орындалуын тексеріп көріңіз.



8 - кесте

Зат есімдер тізімі

Үстеулер тізімі

Әрекеттер тізімі

Мысық

Тез

жүзеді

Жылан

Биік

жүгіреді

Шегіртке

Жәй

ұшады

Дельфин

Күшті

жорғалайды

Қарлығаш

Жақсы

секіреді

Тасбақа

Нашар

тығылады


Ішкі бағдарлама листингі

procedure TForm1.OnCreate (Sender: TObject); begin

Randomize;

ComboBox1.Itemlndex :=0; ComboBox2.ItemIndex :=0; ComboBox3.ItemIndex :=0; end;

procedure TForml.ButtonlClick (Sender: TObject); begin

ComboBox1.ItemIndex := Random(ComboBox1.ItemIndex); ComboBox2.ItemIndex := Random(ComboBox2.ItemIndex); ComboBox3.ItemIndex := Random(ComboBox3.ItemIndex); end;

9. Көбейту кестесі
Жұмыстың мақсаты – мына әрекеттерді орындайтын бағдарлама құру.

1. Бағдарлама іске қосылғанда екі жылжытпа бейнеленуі тиіс.

2. Екі сан мәнін таңдап, солардың көбейтіндісін табу.

3. Егер бір ғана сан таңдалса, онда оның квадараты табылады.





17-сурет
4. Бағдарламадан шығу үшін тақырып жолындағы Жабу батырмасын шерту керек.
Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы

1.Жаңа жоба ашу.

2.Пішінге мына компоненттерді: Button басқару батырмасын, TrackBar жылжытпасын, GroupBox жақтауын, Label жазуын және CheckBox жалаушасын орналастыру.

3.Мына кестедегі әрекеттерді орындау:


9 - кесте

Белгі-ленген нысан

Object Inspector терезесінің астары

Қасиеттің

аты/


Оқиғаның

аты


Атқарылатын әрекет

Forml

Properties

Caption

Пішінге «Көбейту кестесі» атын орнату

TrackBarl

(Win32 астары)



Properties

Min(Минимум)

2 мәнін меншіктеу

Max(Максимум)

99 мәнін меншіктеу

Position (орны)

2 мәнін меншіктеу

LineSize (шағын өзгеріс)

1мәнін меншіктеу

PageSize

(Парақтық өзгеріс)



7 мәнін меншіктеу

Frequency (белгілеу жиілігі)

7 мәнін меншіктеу

Events

OnChange

Label1.Caption :=

IntToStr(TrackBar1.Position); Label3.Caption :=

IntToStr(TrackBar1.Position * TrackBar2.Position); if CheckBox1.Checked then TrackBar2.Position :=TrackBar1.Position;


TrackBar2

(Win32 астары)



Properties

Min (Минимум)

2 мәнін меншіктеу

Max (Максимум)

99 мәнін меншіктеу

Position (орны)

2 мәнін меншіктеу

LineSize (шағын өзгеріс)

1 мәнін меншіктеу

PageSize

(Парақтық өзгеріс)



7 мәнін меншіктеу

Frequency (Белгілеу жиілігі)

7 мәнін меншіктеу

Events

OnChange

Label2.Caption :=

IntToStr(TrackBar2.Position); Label3.Caption :=

IntToStr(TrackBar1.Position * TrackBar2.Position); if CheckBox1.Checked then TrackBar1.Position := TrackBar2.Position;


GroupBoxl

(Standard астары)



Properties

Caption

«Көбейтінді» жазуын енгізу

Labell

(Standard астары)



Properties

AutoSize (Автотаңдау)

False мәнін орнату

Caption

2 мәнін меншіктеу

Alignment (туралау)

taRightJustify мәнін орнату(оң жақ шеті бойынша туралау)

Label2

(Standard астары)



Properties

AutoSize

False мәнін орнату

Caption

2 мәнін меншіктеу

Alignment

taRightJustify мәнін орнату(оң жақ шеті бойынша туралау)

Label3

Standard астары)



Properties

AutoSize

False мәнін орнату

Caption

4 мәнін меншіктеу

Alignment

taRightJustify мәнін орнату(оң жақ шеті бойынша туралау)

CheckBoxl

(Standard астары)



Properties

Caption

"Квадрат" жазуын енгізу

Alignment

taRightJustify мәнін орнату(оң жақ шеті бойынша туралау)

Events

OnClick

TrackBar2.Position := TrackBar1.Position;

4. Жобаны сақтаңыз, оны іске қосып, орындалуын тексеріп көріңіз.



Ішкі бағдарламаның листингі:

procedure TForm1.TrackBar1Change (Sender: TObject); begin

Label1.Caption := IntToStr(TrackBar1.Position);

Label3.Caption := IntToStr(TrackBar1.Position * TrackBar2.Position);

if CheckBox1.Checked then TrackBar2.Position := TrackBar1.Position;

end;


procedure TForm1.TrackBar2Change (Sender: TObject); begin

Label2.Caption := IntToStr(TrackBar2.Position); Label3.Caption := IntToStr(TrackBar1.Position * TrackBar2.Position); if CheckBox1.Checked then TrackBar2.Position := TrackBar1.Position; end;

procedure TForm1.CheckBox1Click (Sender: TObject); begin

TrackBar2.Position := TrackBar1.Position; end;


Өздігінше орындауға арналған тапсырма

1. Бағдарламаны тек екі орынды сандардың ғана емес, 2-199 аралығындағы үш орынды сандардың да көбейтіндісін табатындай етіп өзгертіңіз.

2. Бағдарламаны екі санның қосындысын табуға арнап өзгертіңіз.

10. Фигураларды қозғалту


Жұмыстың мақсаты – мына әрекеттерді орындайтын бағдарлама құру:

1. Бағдарлама іске қосылғанда екі айналдыру жолағын бейнелеу. Тік жолақ вертикаль қозғалысты, ал көлденең жолақ горизонталь қозғалысты басқаруы қажет.



2. Тышқан көрсеткішін фигуралардың біріне апарып, олардың қай жолақпен байланысты екенін таңдай алу.



18-сурет
3. Терезедегі фигуралар қозғалысы аймағын шектеуге көмегі болатын қосымша нысандар қажет болады.

4. Айналдыру жолағы іске қосылған кезде, онда ол ЖОҒАРЫ, ТӨМЕН, СОЛҒА, ОҢҒА, PAGE UP, PAGE DOWN пернелерімен де басқарылуы тиіс.

5. Бағдарламадан шығу үшін тақырып жолындағы Жабу батырмасын шерту керек.
Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы

1. Жаңа жоба ашу.

2. Пішінге мына компоненттерді: Panel тақтасын, ScrollBar айналдыру жолақтарын, Shape фигураларын орналастыру.

3. Қосымша логикалық типті num айнымалысын енгізу. Егер num True мәнін қабылдаса, онда ағымдағы ретінде бірінші фигура саналады. Сонда екінші фигура False мәніне ие. Бұл айнымалы барлық процедуралар үшін қол жетімді болуы тиіс.

4. Мына кестеде көрсетілген әрекеттерді орындау:

10 - кесте

Белгі-ленген нысан

Object Inspector терезесінің астары

Қасиеттің

аты/


Оқиғаның

аты


Атқарылатын әрекет

Forml

Properties

Caption

Пішінге «Фигураларды қозғалту» атын орнату

Panel

(Standard астары)



Properties

Height

161 мәнін меншіктеу

Width

161 мәнін меншіктеу

Caption

Қасиет мәнін тазарту

ScrollBarl

(Standard астары)



Properties

Min

5 мәнін меншіктеу

Max

145 мәнін меншіктеу

Position

76 мәнін меншіктеу

SmallChange

2 мәнін меншіктеу







LargeChange

(үлкен өзгеріс)



20 мәнін меншіктеу

Events

OnChange

if num then Shape1.Left := ScrollBar1.Position else Shape2.Left := ScrollBar1.Position

ScrollBar2

(Standard астары)



Properties

Kind

sbVertical мәнін таңдау. Сонда көлденең жолақ тік жолаққа айналады.

Min

5 мәнін меншіктеу

Max

145 мәнін меншіктеу

Position

76 мәнін меншіктеу

SmallChange (шағын өзгеріс)

2 мәнін меншіктеу

LargeChange

20 мәнін меншіктеу

Events

OnChange

if num then Shape1.Top := ScrollBar2.Position else Shape2.Top := ScrollBar2.Position

Shapel

(Additional астары)



Properties

Height

11 мәнін меншіктеу

Width

11 мәнін меншіктеу

Left

76 мәнін меншіктеу

Top

76 мәнін меншіктеу

Shape (Түр)

stCircle (шеңбер) мәнін таңдау

Brush (Қылқалам)

Color-дың(қылқалам түсі) ішкі қасиеті үшін clAqua (көгілдір түс) мәнін таңдау

Events

OnMouseMove

(Тышқанды қозғалтқан кезде)



Shape1.Brush.Color := clAqua;

Shape1.Brush.Color :=

clFuchsia;

Num := True;

ScrollBar1.Position:=

Shape1.Left;

ScrollBar2.Position:=

Shape1.Top;



Shape2

(Additional астары)



Properties Events

Height

11 мәнін меншіктеу

Width

11 мәнін меншіктеу

Left

76 мәнін меншіктеу

Top

76 мәнін меншіктеу

Shape

stSquare (Квадрат) мәнін таңдау

Brush

OnMouseMove



Color -дың(қылқалам түсі) ішкі қасиеті үшін clFuchsia (сия көк түс) мәнін таңдау

Алдыңғыға ұқсас Shape2



5. Жобаны сақтаңыз, оны іске қосып, орындалуын тексеріп көріңіз.
Ішкі бағдарламаның листингі:

procedure Tform1.ScrollBar1Change (Sender: TObject);

begin

if num then Shape1.Left := ScrollBar1.Position else Shape2.Left := ScrollBar1.Position



end;

procedure Tform1.ScrollBar2Change (Sender: TObject); begin

if num then Shape1.Top := ScrollBar2.Position else Shape2.Top := ScrollBar2.Position

end;


procedure Tform1.Shape1MouseMove

(Sender: TObject; Shift: TShiftState; X, Y: Integer);

begin

Shape1.Brush.Color := clAgua; Shape1.Brush.Color := clFuchsia; Num := True;



ScrollBar1.Position:= Shape1.Left; ScrollBar2.Position:= Shape1.Top; end;

procedure Tform1. Shape2MouseMove

(Sender: TObject; Shift: TShiftState; X, Y: Integer);

begin


Shape2.Brush.Color := clFuchsia; Shape2.Brush.Color := clAgua; Num := False;

ScrollBar1.Position:= Shape2.Left; ScrollBar2.Position: = Shape2.Top; end;

procedure Tform1. FormCreate (Sender: TObject); begin

num := True; end;


11. Пайызды есептеу


Жұмыстың мақсаты - мына әрекеттерді орындайтын бағдарлама құру:

1. Бағдарлама іске қосылғанда пішінге үш мәтін өрісін шығару.



2. Бірінші өріске сан енгізіледі. Екінші өріске пайыз енгізіледі. Сонда «Есептеу» батырмасын басқанда үшінші өрісте санның есептелген пайызы шығуы тиіс.



19-сурет
3. «Тазарту» батырмасы басылғанда өріс тазарады. Әрі қарай өріске жаңа мән енгізіле береді.

4. Бағдарламадан шығу үшін тақырып жолындағы «Жабу» батырмасын шерту керек.


Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы

1. Жаңа жоба ашу.

2. Пішінге мына компоненттерді: Button басқару батырмасын, Label жазуын, Edit мәтіндік өрісін орналастыру.

3. Мына кестеде жазылған әрекеттерді орындау:



11 - кесте

Белгі-ленген нысан

Object Inspector терезесінің астары

Қасиеттің

аты/


Оқиғаның

аты


Атқарылатын әрекет

Form1

Properties

Caption

Пішінге «Пайызды есептеу» атын орнату

Label1

Properties

Caption

«Пайызды есептеу» атын енгізу

Edit1

Properties

Text

Қасиеттің мәнін тазалау

Edit2

Properties

Text

Қасиеттің мәнін тазалау

Edit3

Properties

Text

Қасиеттің мәнін тазалау

Button1

Properties

Caption

«Есептеу» атын енгізу

Events

OnClick

Number, Procent, Prn айнымалыларын сипаттау

Button2

Properties

Caption

«тазарту» мәнін енгізу

Events

OnClick

Editl.Text:-''; Edit2.Text:=''; Edit3.Text:='';

4. Жобаны сақтаңыз, оны іске қосып орындалуын тексеріп көріңіз.
Бағдарлама үзіндісі.

var


Number, Procent, Prn: Real; procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject); begin

Number:=StrToFloat(Edit1.Text); Procent:= StrToFloat(Edit2.Text); PrN:=0.01*Procent*Number; Edit3.Text:=FloatToStr(PrN); end;

procedure TForm1.Button2Click(Sender: TObject); begin

Edit1.Text:=''; Edit2.Text:=''; Edit3.Text:=''; end;


12. Ллойд басқатырғышы


Жұмыстың мақсаты - Самуэл Ллойд басқатырғышының біреуінің компьютерлік нұсқасын жасау: Берілген сандар жиынынан қосындысы 50-ге тең болатын сандарды таңдау керек.

Ллойдтың өз басқатырғышы үшін таңдаған сандары мыналар:



25, 27, 3, 12, 6, 15, 9, 30, 21, 19.



20-сурет
Мына әрекеттерді орындау:

1. Бағдарлама іске қосылғанда терезеде Ллойдтың сандары көрінеді.

2. Сандарды жалаушаның көмегімен таңдап, оларды оң жақ терезеге орналастырамыз.

3. Таңдалған сандардың қосындысы жазба түрінде шығады.

4. Бағдарламадан шығу үшін тақырып жолындағы «Жабу» батырмасын шерту қажет.
Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы.

1. Жаңа жоба ашу.

2. Пішінге мына компоненттерді: CheckListBox жалаушаларының тізімін, Label жазуын, ListBox тізімін орналастыру.

3. Мына 13-кестеде көрсетілген әрекеттерді орындау:




12 - кесте

Белгі-

ленген


нысан

Object Inspector терезесінің астары

Қасиеттің

аты/


Оқиғаның

аты


Атқарылатын әрекет

Forml

Properties

Caption

Пішінге «Ллойд басқатырғышы» атын орнату

BorderStyle

bsSingle мәнін меншіктеу

CheckListBoxl

(Additional астары )



Properties

Items

Тізім құрамын береміз. Құрушы батырманы шертейік.Сонда String List editor (Жолдар тізімінің редакторы) терезесі ашылады. Тізімге берілген сандарды Enter арқылы енгізіңіз. OK батырмасын басыңыз.

Height

Мәндерді барлық сандар тізімге сиятындай етіп таңдаңыз (айналдыру жолағынсыз).

Events

OnClickCheck

Тізімнің тазаруын сипаттаңыз. Жалаушаның орнатылуын тексеріңіз.Тізімді жаңартқан соң таңдалған сандардың қосындысын есептеу керек. Тізім элементтері сан түрінде көрінгенімен, олар мәтіндік жолдар болып табылады (StrToInt функциясын қолдану қажет).

ListBox1

(Standard астары)



Properties

Height

Мәндерді барлық сандар тізімге сиятындай етіп таңдаңыз (айналдыру жолағынсыз). Алғашында тізім бос тұрады. Ол бағдарламамен жұмыс кезінде толтырылады.

Label1

(Standard астары)



Properties

Caption

«Қосынды: 0» мәтінін енгізіңіз

Autosize

False мәнін беріңіз

Alignment

taCenter мәнін беріңіз

4. Жобаны сақтаңыз, оны іске қосып, орындалуын тексеріп көріңіз.
Ішкі бағдарлама листингі:

procedure TForm1.CheckListBox1ClickCheck (Sender: TObject);

var i, s: Integer;

begin


ListBox1.Clear;

for i: = 0 to CheckListBox1.Items.Count-1 do if CheckListBox1.Checked[i] then ListBox1.Items.Add (CheckListBox1.Items[i]);

s := 0;

for i := 0 to ListBox1.Items.Count -1 do



s := s + StrToInt(ListBox1.Items[i]); Label1.Caption := 'Қосынды: ' + IntToStr(s); if s = 50 then

begin


Label1.Caption := 'Қосынды:' + IntToStr (s); CheckListBox1.Enabled := False; ListBox1.Enabled := False; end;

end;


13. Калькулятор
Жұмыстың мақсаты – кезкелген санмен (ондық бөлшекпен де) қосу мен азайту амалдарын орындай алатын қарапайым калькулятордың бағдарламасын дайындау. 1. Бағдарлама іске қосылғанда калькулятор терезесін шығару.



21-сурет
2. Калькулятормен кезкелген санды қосу және азайту амалдарын орындау.

3. Калькуляторды уақытша көрсетпеу үшін тақырып жолындағы «Жиыру», ал бағдарламадан шығу үшін «Жабу» батырмасын шерту керек.

Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы

1.Жаңа жоба ашу.

2.Пішінге мына компоненттерді: Button батырмасын, Edit мәтіндік өрісін орналастыру.

3.Мына бағдарламаны пайдаланып, Калькуляторды дайындап көріңіз:



var

accum: real; // аккумулятор

oper: integer; // амал: 1 - '+' ; 2 - '-'; // 0 - "орындау"("=" батырмасы)

f: integer; { f = 0 жаңа санның бірінші цифрын күту, мыс, амал орындалған соң, индикаторда нәтиже көрінген кезде.

f = 1 қалған цифрларды күту}

procedure TForm1.Button0Click(Sender: TObject); // 0 батырмасы

begin

if f = 0 // санның бірінші цифры



then begin Edit1.Text := '0'; f := 1; //басқа цифрларды күту end

else if Edit1.Text <> '0' // индикатордағы санның басында бірнеше нөл болмауы үшін

then Edit1.Text := Edit1.Text + '0';

end;


procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject); // 1 батырмасы

begin


if f = 0 // санның бірінші цифры

then begin Edit1.Text := '1'; f := 1; // басқа цифрларды күту end

else Edit1.Text := Edit1.Text + '1';

end;


procedure TForm1.Button2Click(Sender: TObject); // 2 батырмасы

begin


if (f = 0) then begin Edit1.Text := '2'; f := 1; end

else Edit1.Text := Edit1.Text + '2';

end;

procedure TForm1.Button3Click(Sender: TObject); // 3 батырмасы



begin

if f = 0 then begin Edit1.Text := '3'; f := 1; end

else Edit1.Text := Edit1.Text + '3';

end;


procedure TForm1.Button4Click(Sender: TObject); // 4 батырмасы

begin


if f = 0 then begin Edit1.Text := '4'; f := 1; end

else Edit1.Text := Edit1.Text + '4';

end;

procedure TForm1.Button5Click(Sender: TObject); // 5 батырмасы



begin

if (f = 0) then begin Edit1.Text := '5'; f := 1; end

else Edit1.Text := Edit1.Text + '5';

end;


procedure TForm1.Button6Click(Sender: TObject); // 6 батырмасы

begin


if f = 0 then begin Edit1.Text := '6'; f := 1; end

else Edit1.Text := Edit1.Text + '6';

end;

procedure TForm1.Button7Click(Sender: TObject); // 7 батырмасы



begin

if f = 0 then begin Edit1.Text := '7'; f := 1; end

else Edit1.Text := Edit1.Text + '7';

end;


procedure TForm1.Button8Click(Sender: TObject); // 8 батырмасы

begin


if f = 0 then begin Edit1.Text := '8'; f := 1; end

else Edit1.Text := Edit1.Text + '8';

end;

procedure TForm1.Button9Click(Sender: TObject);



begin

if f = 0 then begin Edit1.Text := '9'; f := 1; end

else Edit1.Text := Edit1.Text + '9';

end;


procedure TForm1.ButtonZClick(Sender: TObject); // ондық үтір

begin


if Edit1.Text = '0' then begin Edit1.Text := '0,'; f := 1; end;

if Pos(',',Edit1.Text) = 0 then Edit1.Text := Edit1.Text + ',';

end;

procedure DoOper; // амалдардың орындалуы



var numb: real; // индикатордағы сан

begin // accum алдыңғы амалдар нәтижесінен тұрады

// oper – орындалатын амалдың коды. Операнд индикаторда тұр.

numb := StrToFloat(Form1.Edit1.Text);

case oper of

0: accum := numb;

1: accum := accum + numb;

2: accum := accum - numb;

end;

Form1.Edit1.Text := FloatToStr(accum);



end;

procedure TForm1.ButtonPlusClick(Sender: TObject); // "+" батырмасы

{ мұнда алдыңғы амалды орындап, нәтижені индикаторға шығару керек, сосын ағымдағы амалды еске сақтап және жаңа санның бірінші цифрын күту режимін орнату керек.}

begin


if f = 0 then oper := 1 // амалды еске сақтау

else begin DoOper; // алдыңғы амалды орындау

oper :=1; // ағымдағы амалды еске сақтау f:=0; end;

end;


procedure TForm1.ButtonMinusClick(Sender: TObject); // "-" батырма

begin


if f = 0 then oper := 2 else begin DoOper; oper :=2; f:=0; end;

end;


procedure TForm1.ButtonEnterClick(Sender: TObject); // "=" батырма

begin


if f = 0 then oper := 0 else begin DoOper; oper :=0; f:=0; end;

end;


procedure TForm1.ButtonCClick(Sender: TObject); // "с" - тазарту

begin


Edit1.Text := '0'; accum := 0; oper := 0; f := 0;

end;


// Edit1 өрісінде пернені басу

procedure TForm1.Edit1Change(Sender: TObject; var Key:Char);

begin

Key := Chr(0); // символдарды көрсетпеу



end;

procedure TForm1.FormCreate(Sender: TObject);

begin

oper := 0;



end;

end.


14. Жиымдағы кездейсоқ сандардың индексін табу
Жұмыстың мақсаты – жиымдағы кездейсоқ сандардың индексін табатын бағдарлама құру.

Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы

1. Жаңа жоба ашу.

2. Пішінге мына компоненттерді: Button, Edit, Label орналастыру.

3. Мына кестеде көрсетілген әрекеттерді орындау:

13 - кесте

Белгі-

ленген


нысан

Object Inspector терезесінің астары

Қасиеттің аты/ Оқиғаның аты

Атқарылатын әрекет

Forml

Properties

Caption

Пішінге «Жиым 1» атын орнату

Events

OnCreate

Мәтіндік өрістердің Text қасиетінің мәндерін тазалау

Buttonl

Properties

Caption

«Тазалау» атын енгізу

Events

Onclick

Мәтіндік өрістердің Text қасиетінің мәндерін тазалау

Button2

Properties

Caption

«Жабу» атын енгізу

Events

Onclick

Пішінді Жабу оқиғасын өңдеу

Button3

Properties

Caption

«Элементтің индексін табу» атын енгізу

Events

Onclick

Енгізілген санның индексін табу оқиғасын өңдеу

Button4

Properties

Caption

«Элементті кездейсоқ енгізу» атын енгізу

Events

Onclick

Жиым элементтерін кездейсоқ енгізу

Editl

Properties

Caption

Text қасиетінің мәнін тазалау

Edit2

Properties

Caption

Text қасиетінің мәнін тазалау

Edit3

Properties

Caption

Text қасиетінің мәнін тазалау

4. айнымалыларды енгізу: ik, k, i : integer; s : string; a : array [1..15] of integer.

5. Жобаны сақтап, сосын оны іске қосып, орындалуын тексеріңіз.


Бағдарлама листингі

procedure Tform1.FormCreate(Sender: Tobject); begin

Edit1.Text := ''; Edit2.Text := ''; Edit3.Text := ''; end;

procedure Tform1.Button1Click(Sender: Tobject); begin

Edit1.Text := ''; Edit2.Text := ''; Edit3.Text := ''; end;

procedure Tform1.Button2Click(Sender: Tobject); begin

close;

end;


procedure Tform1.Button3Click(Sender: Tobject); begin

k := StrToInt (Edit2.Text); For i:= 1 to 15 do

if k = a[i] then ik := i; if ik = 0 then Edit3.Text := 'number ubsent' else Edit3.Text := IntToStr (ik);

end;


procedure Tform1.Button4Click(Sender: Tobject); begin

randomize;

s := '';

For i := 1 to 15 do begin

a[i] := random (26); s := concat (s, IntToStr (a[i]), #32); end; Edit1.Text := s; end; end.

Әрекеттер бойынша жобалардың түрлері:





22-сурет



23-сурет



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет