Bulletin «Педагогика ғылымдары» сериясы
жүктеу/скачать 6,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Майлыбаева Вестник
| ВЕСТНИК КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1(57), 2018
230 мын корпоративті қызығушылық ҧстанымымен қҧрып жатқанда білім беру ҧйымдары азаматтық қарым-қатынас алаңында қалады деген кҿзқараспен келісу мҥмкін емес. «Корпоративтік мҽдениет» термині XIX ғасырда пайда болды. Ол неміс фельдмаршалы Мольтке- нің офицерлік ортаның қарым-қатынасын мінездеу мақсатында қолданылып, қалыптасты. Ол уақыт- та ҽдепкі қарым-қатынастар жарғылармен, ар-ождан сотымен шешіліп қана қоймай дуэлдермен: семсерден қалған денедегі іздер сол тҧлғаның офицерлік «корпорацияға» жататындығын білдіретін нышандармен реттелетін болған. Ҿзін ҿзі ҧстау қағидттары жазылған яки жазылмаған қалпында кҽсіби қауымдастықтар ішінде ортағасырлық гильдялар тҿңірегінде де қолданылып, ол салт-жора- ларды бҧзғандар сол қауымдастықтар қатарынан шығып қалып жататын жайттар да мол кездеседі. Корпоративті мҽдениет біздің кҥндерге жетіп педагогикалық ҧжым қабылдаған жҽне ҧйымдас- тырушылық негізіне айналған қҧндылықтар қоржыны болып табылады. Корпоративтік мҽдениеттің функциялық мазмҧны (инновациялық, селекциондық, трансляциялық) ҿзінің қалыптасу кезеңдерін- де келесідей ҧғымдарды жатқызады: когнитивті кезең – талқылау, сезіну, ойлау, сараптау мен ҧжым- дағы қажетті қҧндылықтарды таңдау, бейімділік кезеңі – ҿзгеріп отыратын ҧжымдық қызметте педа- гогтердің ҽлеуметтік-ҧйымдастырушылық, кҽсіби, қызметкерлердің ҽлеуметтік бейімделуі қабілет- тері арқылы педагогтердің жекелеген қасиеттерін айғақтайтын ҧжымдық мҽдениеттің кҿрінісін кҿр- сететін жалпылай алғанда белсенді қатысуы. Ағарту нысанындағы педагогикалық ҧжымның кор- паративтік мҽдениеттің қалыптасу жҥйесі жариялы ҧйымдастырушылық принциптерге сҽйкес (мақ- саттар, автономдық, ҿзара іскерлік) жҽне ҿзінің даму барысында белгілік бір заңдылықтарға бағына- тын (синергизм, толықтыру, пропорциеналдық, композиция, ҿзін ҿзі сақтау, ақпараттандыру, онто- генез) ҿздігінен дамитын һҽм педагогикалық ҧжымның ҿзін ҿзі ҧйымдастыруда когнитивті, бейім- ділік, қалыптасу кезеңдерінде жариялылық жҥйелерге жатқызылады [3]. Универсалды дефинициясы жоқ бола тҧра, ҧйымдастыру-басқарушылық тҽртіптердің ҿзге де кҿп- теген категориялары секілді, корпоративтік мҽдениет, қалайда, практикалық қолданыста, нысанаға алған нақты мақсат шеңберінде нақты анықтаманы қажет етеді. Кҿптеген авторлар ҧйым мҽдениеті сол ҧйым немесе топ мҥшелерінің дҽлелсіз қабылдаған жҽне ҿзара бҿліскен маңызды болжамдар композициясымен тҥсіндіріледі дегенмен келіседі. Мҽдениет – бҧл адам іс-ҽрекет нҽтижесінен қҧралған, кҿбейген жалпы қабылданған материалдық жҽне рухани қҧндылықтар. Адамды мҽдениетті іс-ҽрекетінсіз елестету еш мҽнге ие емес. Корпортивті мҽдениетке тҥсінік беретін бірнеше анықтамаларға тоқталайық. Корпоративті мҽдениет – бҧл адамдардың белгілі бір ҧйымда қызмет ету барысында қызмет атқару мен ҿзін ҧстау тҽртібі ретінде тҥсіндірілетін мінез-қҧлық қалыбы, қҧндылықтарға сендіру жҥйесі [4]. Корпоративті мҽдениет – бҧл ҧжымның ҽлеуметтік климаты немесе атмосферасы. Корпоративті мҽдениетті қалыптастыру – кҥрделі, жан-жақты міндет. Оның қорытындысына (яғни, корпоративті мҽдениеттің қалыптасу жетістігіне) барлық ҧйымдардың жемісті іс-ҽрекеті тҽуелді [5]. Корпоративті мҽдениет – ҧйым мҥшелерінен кҥтілетін сенім мен сендіру кешені. Мҧндағы сенді- ру ҧйымдағы жекелеген тҧлғалар мен топтардың мінез-қҧлқымен анықталатын маңызды деңгейде қалыпты (норманы) қалыптастыру [6]. Осындай ҥлгіде, корпоративті мҽдениет қҧндылыққа бағдар, дауыссыз мінез-қҧлық тҽртібі, ҧйым қабырғасында немесе ҿзге жерлерде ҿзара ҽрекеттесуді қалыптастыру негізінде жатқан ҿзара ҽрекет- тесудің қабылданған жҽне қолданылмаған ҽдісі тҥрінде бір бейнеде ҿмір сҥреді. Сҽйкесінше, корпоративті мҽдениет ҧйым ҧжымының қабылдаған жҽне ҧжым мҥшелерін кез кел- ген ситуацияда ҧстануға мҽжбҥрлейтін қалып (норма), бағдар, мінез-қҧлық стереотипі, сенім, салт- дҽстҥр кешенінен тҧрады. Элиот Жак корпоративті мҽдениетті ҧйым жҧмыскерлерін ҥлкен немесе кіші бҿлшектерге бҿлетін ойлау ҥлгісі мен ҽрекет тҽсілі дҽстҥрі сипатындағы ҽдет деп тҥсіндіреді. Бҧл ҧжымның жаңа мҥшесін қабылдауға жағдай жасайды. Зерттеушілер Говард Шварц пен Стэнли Дэвид корпоративті мҽдениетті маңызды деңгейде нҽти- же беретін ҧйым мҥшелерін сендіру мен сенім кешені аясында тҥсінеді. Ресей маманы О.Шинкаренко корпоративті мҽдениетті ҧйым қабылдаған жҽне барлық ҧжым мҥшелерінің ҧстануына міндеттелген мінез-қҧлық тҽртібі, белгі, салт-дҽстҥр, қҧндылық кешені тҥріндегі жҥйе деп сипаттайды. Корпоративті мҽдениет қызметкерлердің ҽдетіне айналуы ҥшін бҧл |