Iii нұсқа 1-билет ХV-ХVІ ғасырлардағы ақын- жыраулар.
-билет Сақ және савромат қоғамындағы әскери демократия
жүктеу/скачать 9,24 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1860-1870 жылдардағы қазақ халқының отаршылдық езгіге қарсы ұлт-азаттық күрестері болған аумақтарды картаға белгілеп, маңызын түсіндіріңіз . Жауабы
| 24-билет
Сақ және савромат қоғамындағы әскери демократия. Ағартушы, ақын, философ Абай Құнанбаевтың көзқарасының қалыптасуына талдау жасаңыз. 1860-1870 жылдардағы қазақ халқының отаршылдық езгіге қарсы ұлт-азаттық күрестері болған аумақтарды картаға белгілеп, маңызын түсіндіріңіз. Жауабы: Сақ және савромат қоғамындағы әскери демократия. Әскери демократия-- көне грек қоғамынағы әскери көсемдердің алғашқы қауымындағы ұжымшылдық пен демократия қалдықтарын сақтай отырып, билік жүргізген жүйесін атау үшін, тұңғыш рет америкалық тарихшы Л.Г. Морган (1818-1881) қолданған ғылыми термин. Әскери демократияны гректер сияқты кельттер мен германдар, нормандар, сақтар тағы басқа басынан өткізген. Біздің заманымыздан бұрын 1-мыңжылдықтың басында сақ қоғамында алғашқы рулық қатынастар ыдырап, жаңа әлеуметтік құрылымның қалыптасуы жеделдеді. Бұған экономикалық қатынастардағы прогрестік өзгерістер себеп болды. Көшпелі және жартылай көшпелі мал шаруашылығы мен металлургия өндірісінің өркендеуі қосымша өнімді арттырып, айырбасты дамытты, жеке меншікті қорландырды. Алғашқы қауымдағыдай емес, өндірістің негізгі құрал-жабдықтары мен еңбек өнімдерін бөлуде теңсіздік пайда болды. Жаңа өндірістік қатынастың нәтижесінде қандастық туыстық белгілермен біріккен рулық қауым әлсіреп, оны бірте бірте аймақтық өндірістік при нцип бойынша қалыптасқан қауым алмастырды. Рулық қауым мен көршілік қауымның қайшылығы күшейді. Бұл суармалы егіншілікпен анйалысатын аймақтарда алдымен байқалды. Міне, осы рулық қатынастардық ыдырай бастаған тұсын әскери демократия немесе алғашқы көршілестік қауым кезеңі деп атайды. Сақ заманында қоғамдық құрылым –әулет- ру—тайпа-- тайпалар одағынан (мемлекет) тұрды. Тайпаны көсем не әскери басшы басқарды. Тайпалық одақтар --алғашқы қоғам ыдырағаннан кейінгі әлеуметтік одақтастықтың жаңа және жоғары үлгісіғ мемлекеттің алғашқы сатысы. Олардың сайланып қойылатын көсемдерінің қолына азаматтық және әскери билік шоғырланды. Темір дәуірінде Қазақстанның оңтүстік, шығыс, орталық аудандарында сақ, батысы мен ішінара солтүстігінде сармат тайпалар бірлестігі болды. 2. Ағартушы, ақын, философ Абай Құнанбаевтың көзқарасының қалыптасуына талдау жасаңыз. Абайдың педагогикалық көзқарасы қазақ жерінде патриархалдық феодалдық--қатынастар әлсіреп, капиталистік қатынастардың өмірге ене бастаған кезеңінде қалыптасты. Ақынның ағартушылық ой-пікірлерінің қалыптасуына игі әсер еткен табиғи арналардың-алғашқысы ақынның дүниеге келген ортасы, жас Абайдың бойына адамгершіліктің ізгі қасиеттерін ақ сүтімен қоса дарытқан ана мейірімінің қуаты. Кеудесі шежіре--тарих, аңыз әңгімеге толы, халықтың салт дәстүрлерін жетік білетін мейірбан әжесі Зере мен мінезге бай, тілге шешен анасы Ұлжан бала Абайды өз алдына бір бөлек рухани қазына бесігі болып тербетті. Талантты жастың өз бетінше ден қоя оқыған, құныға тыңдаған ауыз әдебиеті шығармалары туған халқының өмірі мен дәстүрін, арманы мен мұңын ертерек танып білуіне себепші болды. Өмір заңдылықтарын түсінуге игі ықпал еткен әке тағылымы да ақын бойында ұстаздық қасиеттің қалыптасуына үлкен әсер етті. Туған халқының рухани мұрасын жан жақты игеріп, Батыс пен Шығыстың ғылыми ой санасын сыншылдыұпен бойына сіңіру арқылы Абай қазақтың қоғамдық ой пікірін өзінің ағартушылық тұрғыдағы тұжырымдарымен байытты. Ақынның жастарды білім алуға, ғылымға, адамгершілікке үндеген педагогикалық тпшылаулары шығыстың атақты ғұламалары Әлішер Науаи, Ғ. Дауани, әл Фараби, т.б. Ой-пікірлерімен сабақтас, өзектес келеді. Ол орыстың алдыңғы қатарлы ойшылдары мен көрнекті педагогтарының маңызды тәлім-тәрбиелік ой толғаныстарын өзіндік құнды қағидалармен толықтырып, кейінгі ұрпаққа ағартушылық жаңа дәстүр қалдырды. 3. 1860-1870 жылдардағы қазақ халқының отаршылдық езгіге қарсы ұлт-азаттық күрестері болған аумақтарды картаға белгілеп, маңызын түсіндіріңіз жүктеу/скачать 9,24 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|