Жаратылыстану
жүктеу/скачать 0,89 Mb.
|
| Дәрістің мазмұны:
1.Эволюция процесінің ұғымы. 2.Тіршіліктің эволюциялық дамуы. Тірі табиғат үшін эволюциялық даму – ажырамайтын және ерекше қасиеті. Дербес ғылым саласы – эволюциялық биология қалыптасты. Эволюциялық биология ғылымы тірі организмдердің өзгеруі мен даму заңдылықтары, дамуға қозғаушы күштері мен себептері туралы ғылым. Эволюция теориясы бойынша барлық тірі организдердің әр түрлілігі бір-бірімен байланысқан үш фактордың: тұқымқуалаушылық, өзгергіштік және табиғи сұрыптау. Дарвин өз теориясын кәдімгі натуралист болып жасады: оның ілімі – тірі табиғат оның әр түрлі көрініс-құбылыстарды жан-жақты зер салып, ынта қойып бақылауының жемісі, өйткені ол кезде ағзалардың химиялық құрамы мен заттар алмасу процестері туралы шамалы білімдер ол үшін аса маңызды болған жоқ. Дарвиннің кейін біртұтас теорияға айналған басты идеясы – табиғи сұрыптау идеясы туу үшін тек болжамдар мен суреттемелер жеткілікті болып шықты. Дарвин 1859 жылы «Түрлердің табиғи сұрыптау арқылы пайда болуы» еңбегін шығарды. Мұнда ол органикалық әлемнің эволюциясының негізгі факторлары мен себептерін ашты. 1871 жылы Ч.Дарвин «Адамның пайда болуы мен жыныстық сұрыптау» еңбегінде адамның маймыл тұқымдылардан шыққаны туралы гипотезасын жасады. Ол органикалық әлемнің эволюциясы жоғарыда айтып кеткен 3 негізгі фактордың: тұқымқуалаушылық және табиғи сұрыптаудың әсерінен болатындығын көрсетті. Өзгергіштік организмдердің құрылымдарындағы жаңа қасиеттері мен функциялардың қалыптасуына әкеледі. Тұқымқуалаушылық оларды тұрақтандырады. Түрлер арасындағы өмір сүруге деген күрес кезіндегі табиғи сұрыптаудың нәтижесінде табиғи ортаға қалыптаса алмағандары жойылады. Сонымен Дарвин органикалық әлем эволюциясының негізгі қозғаушы күштерін ашып берді және жаратылысты – ғылыми тұрғыдан биологиялық түрлердің дамуын түсіндірді. Табиғи сүрыптау эволюциялық өзгерістерді бағыттайтын негізгі фактор болып табылады. Тек ол ғана тірі организмдердің дамуының тарихи магистральды бағытын анықтайды. Тірі организмдердің, қоршаған ортада тірі қалу және тұқым қалдыру мүмкіндігін қалыптастырады. Табиғи сұрыптаудың нәтижелері, тіршілік иелерінің әр кезеңдерінің ауысу кезінде байқалады. Сұрыптау объектісіне тіршілік иесінің жеке түрлері қатысады. Сұрыптаудан өткен жеке түр популяциясының генофондына өзінің үлесін қосады. Популяция – (латын сөзі – адамдар, халықтар) өсімдіктер мен жануарлардың бір түріне жататын жекелеген организмдердің белгілі-бір территорияға шоғырланған жиынтығы. Олар өздерінің өмір сүру кезеңдерінде көптеген ұрпақ шығарып көбейеді. Популяция – түрлердің эволюциялық дамуындағы элементар бірлік. Сұрыптауға тіршілік иесінің барлық белгісі мен қасиеттері кірістіріледі. Ол дербес тіршілік иесінің барлық даму сатысына қатысып тіршілік иесінің тірі қалу мен тұқым қалдыру мүмкіншілігін күшейту бағытында жүреді. Барлық айтылғандарды тұжырымдасақ: эволюцяның дамуы нәтижесінде тірі қалдыру мүмкіншілігін жасайтын генетикалық және т.б. белгілер осы тіршілік иелерінң бір ұрпағынан екінші ұрпағына өткен сайын көбейіп, осы түрдің негізгі даму бағытын анықтап отырады. Эволюция дегеніміз – тірі организмдердің бағытталған тарихи өзгеру процесі. Эволюциялық биологияның ғылым ретіндегі бейнесі білімдердің екі бағытын біріктіру нәтижесінде қалыптасты: эволюциялық ілімнің өзін және басқа ғылымдар тарапынан оның механизмдеріне қатысты алынған білімдерді. Эволюциялық биологияның мазмұны үнемі кеңейе түсуде. Қазіргі кезде ғалымдар эволюциялық процестерді молекулярлық – генетикалық деңгейде зерттеуде. Классикалық антропогенз адам мен табиғаттың біртұтастығын зерттейді. Жануарлар үшін сұрыптау – эволюцияның негізгі факторы болса, адам үшін оның маңызы – генофонды сақтауда, адам денсаулығына теріс әсер ететін мутацияларды болдырмау. Табиғи сұрыптау қазір адамда негізінен клетка деңгейінде жүруде. Мәселен, көбіне сәбилер генетикалық сау клеткалардан келеді. Адамның орташа өмір ұзақтығы артты. Ер адам миы 1400 см3, әйелдерде 1270 см3. Қазіргі заманғы биологтар мен антропологтар тұжырымдауы бойынша адамның түр ретіндегі биологиялық эволюциясы тоқталды. 30-40 мың жыл бұрын адамның бет-бейнесі өзгеруі тоқталды. Енді эволюцияның негізінде интелекттің дамуы мен іс-әрекеттің мақсаттылығы жатады. Адам өмірінде генетикалық информация әлеуметтік информацияға жол беруде деп болжануда. Өсімдіктер әлемі тірі табиғаттың бір бөлігі. Микроскоп арқылы көрінетіндерді қосқанда қазір ғылымға 500 мыңдай түрі белгілі. Қазақстанда жоғары сатыдағы өсімдіктің саны 5000-нан астам. Климатына байланысты Сахарада 300-дей түрлі өсімдік өссе, Бразилияда 40000 түрлі өсімдік өседі. Таралуымен қатар өсімдіктер өмірінің ұзақтығы да әр түрлі, мысалы, жүзім 80-100 жыл өмір сүрсе, емен 1000 жыл өмір сүреді. Қазір адам қолдан өсіретін мәдени өсімдіктердің 20000-дай түрі бар. Соның ішінде бидай отаны – Иран мұнда б.д.д. 6,5 мың жыл бұрын егілген. Күздік бидайдың 160, жаздықтың 150 түрі ТМД-да егіледі. Күріш – Оңтүстік-Шығыс Азияда – 22 түрі бар. Жүгері – майс – Орталық және Оңтүстік Америка оның отаны. Ең алғаш жүгері Азияда Түркияда өсірілді. Картоп – Перуде, оны папа деп атайды. Алма Қазақстанның Алатауында - 1908 жылы Германиядағы Мангеймде, 1961 жылы Эрфурт көрмесінде алтын медаль алды. Дүние жүзінде алманың 78 түрі бар, Алматыда 20 түрі өседі. Каталог: dmdocuments dmdocuments -> Семинар ожсөЖ 15 сағ. Емтихан 4 Барлығы 45 сағ Орал, 2010 dmdocuments -> Әдеби өлкетану Преподаватель Ақболатов Айдарбек Ахметұлы Вопросы: Вопрос №1 dmdocuments -> 2009ж. «Қазақ филологиясы» кафедрасы dmdocuments -> Семинар ожсөЖ 5 сағ. СӨЖ 15 сағ. Емтихан Барлығы 45 сағ Орал, 2010 dmdocuments -> Жаратылыстану математикалық факультет dmdocuments -> Барлығы – 45 сағат dmdocuments -> 2007ж. Қазақ тілі мен әдебиеті және оқыту теориясы кафедрасы dmdocuments -> Қазақ филологиясы кафедрасы 050205 dmdocuments -> Барлығы – 90 сағат жүктеу/скачать 0,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|