ОЖЖ интеграциялық қызметі қозу және тежелу үрдістері арқылы іске асырылады.
1863 жылы академик М.И. Сеченов «Орталықтағы тежелу» атты тақырыпта тәжірибе жасап, орталық жүйке жүйесінде қозумен қатар тежелу де болатынын дәлелдеді.
Ч. Шеррингтон, Н.Е. Введенский, А.А. Ухтомский, И.П. Павлов тежелу үрдісі мидың барлық бөлімдерінде орын алатынын көрсетті.
Жұлын рефлекстерінің тоқтауы мұнда тежелудің дамығанын көрсетеді.
Орталық жүйке жүйесінде тежелу арнайы тежеуші нейрондар қозған кезде басталады (Экклс, Реншоу, Пуркинье еңбектерінде дәлелденді).
Тежелуші жасушалар мидың әр жерінен табылды.
Тежеуші нейронның аксон ұшынан тежеуші медиатор (гамма-амин май қышқылы – ГАМҚ, не глицин) бөлініп шығады да нәтижесінде айналасындағы мотонейрондарда тежелу үрдісін тудырады.
Орталық жүйке жүйесінде туатын тежелу үрдістерінің пайда болу механизмдеріне қарай 4 түрге бөлінеді:
Постсинапстық (синапстан кейін) тежелу – Реншоу жасушасы тәрізді тежеуші
нейрондардың қатысуына байланысты туады (постсинапстық мембрана
Үйлестіру – бұл ОЖЖ-дегі нейрондар мен жүйке орталықтарының интеграциялық бірлескен іс әрекет қызметі. Нәтижесінде адекватты рефлекстер пайда болады.
ОЖЖ рефлекстерді үйлестіру негізін құрайтын құбылыстар:
Иррадиация (қозудың жайылуы);
Концентрация
Индукция – қарама-қарсы үрдістің туындауы.
Индукция түрлері:
бір мезгілді;
бір ізді;
оң;
теріс.
IV. Соңғы жалпы жол құбылысын (конвергенцияға негізделген «алқым»), Ч. Шеррингтон анықтаған.
V. Реципроктық (ілеспелі) тежелу – рефлекстердің бір бірімен үйлесуін қамтамасыз етеді. Мысалы антагонист еттердің арасындағы (бүгілу, жазылу) жауаптың үйлесуі. Дем алу мен дем шығару кезектесуі.
