II. Негізігі бөлім
Оқушыларға бүгінгі сабақтың тақырыбы мен мақсаты айтылып өтіледі.
Қазақта «Жақсыны мақтасаң сақтанады, Жаманды мақтасаң шаттанады» деген мақал бар. Мақтау дегеніміз - біреудің істеген ісіне, еңбегіне жоғары баға беру деген сөз.
Мақтаудың бірнеше түрі бар:
Асыра мақтау - үстемелеп, асыра мақтау. Мақтаймын деп артық кету.
Жорта мақтау - қулыққа басып, айламен өтірік мақтау.
Жөнсіз мақтау - ретсіз, орынсыз, қисынсыз мақтау.
Тапсырмамен жұмыс
Крыловтың «Қарға мен түлкі» деген мысалында түлкі қарғаға былай дейді:
«Қарағым, неткен сұлу ең!»
Деп таңырқап таңданды,
«Неткен мойын, неткен көз
Осыдан артық дейсің бе,
Ертегі қылып айтқан сөз?
Қалайша, біткен япырмай,
Мұрныңыз бен жүніңіз!
Періштенің үніндей,
Деп ойлаймын үніңіз».
*Түлкінің қарғаны мақтауы мақтаудың қай түріне жатады?
Мақтаудың бір түріне арналып жазылған қандай өлең шумақтарын білесің?
Ойлан.
Досыңды туған күнімен құттықтап, оған қандай мақтау айтар едің?Жаз.
Мінездеріғ тәртіптері, қылықтары бір біріне ұқсамайтын екі түрлі сыныптасыңды таңдап ал. Екеуінің де жақсы жақтарын тап. Соған лайықтап мақтау айт.
- Қазақта «Көзіне мақтаған көлгірдің сөзі, сыртынан мақтаған көңілдің сөзі» деген мақал бар. Дегенмен, «Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын» деген тағы бар. Адамның жақсы қасиеттерін көре біліп, орынды мақтау да өнер.
Біздің анықтама
Мақтау біреудің істеген ісіне, еңбегіне жоғары баға беру.
Мадақтау адамның халық алдындағы еңбегін асқақтата мақтау.
Қошеметтеу біреді сыйлау, құрметтеу.
Көлгірсу біле тұра білиеген сыңай таныту,көрмеген болу, жасанды қылық таныту, өтірік мадақтау, орынсыз қошеметтеу.
III. Қорытынды.
*Мысалдарды оқып, мақтау мен қошеттеуді білдіретін сөздердің астын сыз.
- Менің атым Айнұр
- Есімің әдемі екен, ал менің атым - Әлнұр.
- Ой, қандай ғажап! Екеуміздің атымыз ұқсас екен.
- Иә, рақмет! Сенімен танысқаныма қуаныштымын.
*- Әже, асыңыз өте дәмді екен!
- Ас балсын, айналайын!
*- Анашым, сіздің пісіретін құймақтарыңызды сағындым. Тағы да пісіресіз бе?
- Әрине, қошақаным!
Достарыңызбен бөлісу: |